KUR’AN İŞLETMELERİ(16), 156. SEMİNER Üsküdar, İstanbul, 19 Nisan 2002 Cuma
A D İ L D Ü Z E N E G Ö R E
İNSANLIK ANAYASASI
BİRİNCİ KİTAP: KAMU GÖREVLERİ
I. KURULUŞ
I. İNSANLIK
(EVLEVİYET) İlk işgal demektir. Bir şeyi önce kim işgal ederse onu kullanmak hakkı da onun olur. “İnsanlar için bolluk olarak konan ilk yer Mekke’de olanıdır. = İnsanlar için mübarek olmak üzere vazedilen beytin evveli Mekke’de olanıdır.”(3/96) “Günlerin ilkinde korunmak üzere kurulmuş olan toplanma yerinde durman daha uygundur. = Yevmin evvelinde takva üzere tesis olunmuş mescit orada kıyam etmen için ehaktır.”(9/108) “Su aralarında içmek üzere bulunanlar arasında bölüşülecektir. = Maa muhtadar her şirba aralarında kısmet iledir.”(kamer/54/28) Kur’an’da Mekke’nin ilk merkez olmasından dolayı değiştirilmeyecektir. Bir şeyin değişmesi için sebep olması gerekir. Newton’un atalet kanunu topluluktaki uygulamasıdır. Bir ocakta bir günlük mescit, bir bucakta da bir Cuma mescidi tesis edilebilir. Kıyas yoluyla evveliyet kuralını bütün işlere teşmil ederiz. Bir yeri kim önce işgal ederse, onu kullanma hakkı onun olur. Diğerlerinin boş kalan yerleri işgal hakları vardır. Sudan pay alabilmek için taksimde hazır bulunmak gerekmektedir. Hak sahibi olmak için işgalin devam etmesi gerekir. Boşaltıldığında bir hak kalmaz.
(MAİŞET) Geçinmek demektir. “Aralarında geçimliklerini biz bölüştürdük. = Aralarında maişetlerini biz taksim ettik.”(43/32) “Sizi yerde yerleştirdik ve orada size geçimlikler yaptık. = Sizi arzda temkin ettik ve orada sizin için meaiş yaptık.”(7/10) “ Size ve sizin beslemediğiniz kimselere orada geçimlikler yaptık. = Size ve sizin rızık vermediğiniz kimselere orada maayış yaptık.”(15/20) “Bu yaşayışta geçimlikleri biz bölüştürüyoruz. = Dünya hayatında maişetlerini biz kısmet ediyoruz.”(43/32) İnsanlar kamuya çalışırlar, kamu da sonra paylarını bölüştürür. Bu bölüştürme yöneticilerin değil, kamunun görevidir. Yani, şeriatın görevidir. Mevzuatın kuralları içinde bölüşme meydana gelir. Kişilerin veya yöneticilerin bu kuralları değiştirme hakları yoktur. Bu kurallar, içtihat, sözleşmeler, yöneticilerin geçici hakemliği, hakemlerin kesin hakemlikleri ile belirlenir.
Karşılığında onu imar ederek çocuklarına devr ederler.
Müsta’mer ve müstahlef olarak onu imar edip ebnâına terk ederler.