HAYVANLARDA ZEKAT

Her köyün merası olur, o köyde oturanlar, o mer’adan eşit şekilde yararlanır. Köyün merasına yayılan hayvanlar nüfusa bölünerek bir kişinin mer’adan yararlanma hakkı bulunur. Bu miktardan daha az hayvana sahip olanlar, zekat ödemezler; daha fazlasına sahip olanlar hayvanlarının kırkda birini zekat olarak verirler. Zekatlar bucakta toplanır ve genel sandığa katılır. Hayvan sayısı yerine, "hayvan sayısı x gün" esas alınır.

SORU:23- Hangi hayvanlardan zekat alınır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Deve, sığır, koyun ve

keçiden zekat alınır.

Karagülle- Deve, sığır, koyun ve keçiden zekat alınır. Geviş getiren çift parmaklı hayvanların hepsinden zekat alınır.

Zürafa veya ren geyiği gibi bazı ülkelerde bilinen bu hayvanların tamamından zekat alınır. Bunlar kurban edilir, etleri her topluluğa helaldir. Ayrıca vadi korunmamışsa bütün arı kovanlarından da kırkda bir alınır.

SORU:24- Zekat için nisab şart mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Nisab şarttır.

Karagülle- Zekat için nisab şarttır.

Bir bucak içinde bütün halkın tüm köylerdeki meralarda hayvanlarını yayma hakkı vardır. O bucaktaki hayvan sayısı, bucak nüfusuna bölünerek, bir kimsenin “kaç hayvan yayma hakkı” olduğu bulunur. Bir sığır, on koyun; iki sığır bir deve demektir.

Hakkından fazla hayvanı olan bucak sandığına zekat vermekle yükümlüdür. Hesaplar hayvanların mer’alarda otladığı gün sayısına göre tutulur.

Herkesin bir defteri olur ve meraya yayıldığı günkü hayvan sayısı orada yazılır. Hayvan o gün telef olsa tazmin edilir. Deftere kaydedilmemiş hayvan tazmin edilmez.

Sürüye bir kurt saldırsa ve bazı hayvanları yese bütün sürü sahipleri zararı birlikte tazmin eder. Zira onun hayvanı yenmeseydi öbürlerinin hayvanı yenmiş olacaktı. Hırsızlar için de durum aynıdır.

SORU:25- Zekat için mülkte istikrar gerekir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- İstikrar gerekir.

Karagülle- Zekat için mülkte istikrar gerekir. "Sayı x gün" şeklinde nisap hesaplanır.

SORU:26- Zekat için bir yıl geçmesi gerekir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Bir yılın geçmesi gerekir.

Karagülle- Zekat, Ramazan Bayramında hesaplanır ve Kurban Bayramından önce alınır. Böylece yılın her ayında zekat verilerek adalet sağlanır. Hep aynı mevsimde alınsaydı dengesizlik olurdu.

SORU : 27-Kölelerin zekat vermesi gerekir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Gerekmez.

Karagülle- Kölelerin zekat vermesi gerekir. Köle mezun veya mükatep değilse, sürü köle sahibine aittir, oraya eklenir. Mezun veya mükatep ise nisap ayrı hesaplanır.

SORU : 28-Zimmi hayvanları için zekat vermesi

gerekir mi?

Numan-

Malik-

Şafii-

Ahmet-

Karagülle- Zimmilere haracını ödedikleri bir mer’a tahsis edilmişse zekat vermezler. Haraç ödenmeyen yerlerde hayvanlarını yayıyorlarsa zekat verirler.

SORU:29- Ahırda beslenen hayvanlardan zekat alınır

mı?

Numan, Şafii ve Ahmet- Alınmaz.

Malik- Alınır.

Karagülle- Ahırda beslenen hayvanlardan zekat, mer’aya yayıldıkları gün miktarınca alınır. Kalanların zekatı yemlerinden alındığından bir daha alınmaz.

SORU:30- Devede zekatın nisabı nedir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Beş deveye bir, on deveye

iki, onbeş deveye üç ve yirmi deveye dört koyun verilir. Yirmibeş deveye bir yaşını doldurmuş bir deve, otuzüç deveye iki yaşını doldurmuş bir deve, kırkaltı deveye üç yaşını doldurmuş bir deve, altmışbir deveye dört yaşını doldurmuş bir deve, yetmişaltı deveye iki tane iki yaşını doldurmuş deve, doksanbir deveye iki tane üç yaşını doldurmuş deve verilir. Yüzyirmiye kadar aynı kalır.

Karagülle- Devenin nisabı beştir. Bir deve, yirmi, beş deve yüz koyundur. Develerin yeni doğanı, dört yaşıda olanı, sağlamı, sakatı, erkeği, dişisi hesaba katıldığı için yüzde bir zekat alınmaktadır. Üç yaşını doldurmuş bir deve bir yaşını doldurmuş yirmi koyun eder. Bu nisap Arabistan'la ilgilidir ve o zamana aittir.

Mer’ada yayılan hayvanların nisabı, bucak şurası tarafından ortalama değer veya orta değer üzerinden hacmi veya yıllık azami miktarı esas alınarak hesaplanır.

Bence, hacme göre orta değer olarak alınması daha yararlı olur.

SORU:31- Yüzyirminin üzerinde ne yapılır?

Numan- 120 için iki tane üç yaşında deve verilir. Kalanı için yeniden baştan sayılır, 5 deve için bir koyun ve 182 deve için 4 tane üç yaşında deve verilir ve böyle gider.

Malik- 120’den fazla olunca zekat memuru serbesttir. İsterse üç tane iki yaşını doldurmuş deve alır, isterse iki tane üç yaşında deve alır.

Şafii- 120’den sonra her 50 için bir üç yaşını doldurmuş ve her 40 deve için iki yaşını doldurmuş bir deve alınır.

Ahmet- 120’den sonra her 50 için bir tane üç yaşını doldurmuş ve her 40 deve için iki yaşını doldurmuş bir deve alınır. (Her 50 deve için üç, her 40 deve için iki yaşını doldurmuş bir deve verir.)

Karagülle- Hayvanların genci, yaşlısı, erkeği, dişisi, hastası, sağlamı göz önüne alınmaksızın bütün hayvanlardan sayıları oranında zekat alınır.

Geviş getiren dört parmaklı hayvanlar bir cins mal sayılır. Bir inek 10 koyun, bir deve 20 koyun kabul edililir. Devenin bir yaşını dolduranı 5, iki yaşını dolduranı 10, üç yaşını dolduranı 15 ve dört yaşını dolduranı 20 koyun hesap edilir. Koyun bir yaşını, inek iki yaşını doldurmalıdır. Bir yaşını dolduran sığır, 5 koyun eder. Eğer büyüklükler arasında fark varsa, buna göre de değerlendirilebilir.

Cins inek diğer ineklerin iki misli sayılabilir.

SORU:32- Beş devesi olan, birini verse yeter mi?

Numan ve Şafii- Yeter.

Malik ve Ahmet- Yetmez.

Karagülle- Zekat mevcut olan maldan alınır. %1 olarak tesbit edildiği için de seçme hakkı zekat memuruna aittir. En iyisini alır. Koyunu yoksa bir yaşını dolduran deve 5 koyun eder. Memur 4 koyun verir ve bir beş yaşındaki deveyi alabilir. Deveyi seçme memura, koyunu seçme mükellefe aittir. Memurun elinde koyunlar olacağı için bunun külfeti ona aittir. Mükellef isterse koyun alıp verir. Koyunun bedelini memur belirler. Mükellef isterse bedeli ödeyebilir. Mükellefe kolaylık asıldır.

SORU:33- Yirmi beş deve olsa ve içlerinde bir veya iki

yaşını dolduran deve yoksa ne yapılır?

Numan- İster kıymetini verir, isterse satın alıp bir yaşını doldurmuş deve verir.

Malik ve Ahmet- Bir yaşını doldurmuş deve satın alıp

verir.

Şafii- Bir yaşını doldurmuş veya iki yaşını doldurmuş

deve satın alıp verir.

Karagülle- Yirmibeş deve olsa ve içlerinde iki yaşını dolduran deve yoksa, develerdeki yaş farkları koyun iade edilerek karşılanır. İsterse deve satın alır verir, isterse memurun koyduğu genel kıymeti verir.

SORU:34- Develerin cins olması, erkek veya dişi

olması fark eder mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Fark etmez.

Karagülle- Develerin cins olması, erkek veya dişi olması fark etmez. Kırkta bir alınması gerekirken, yüzde bir alınmaktadır.

SORU:35- Küçükler için büyük alınabilir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Küçük alınır, büyüğü

istenemez.

Karagülle- Zekat, sürüde bulunanların en iyisi alınarak karşılanır.

Sürü içinden dengi alınır. Hepsi bir yaşından küçükse altı aylık üç koyun, üç aylık iki koyun, daha küçük bir koyun hesaplanır. İstenirse yaşlarına göre koyun cinsine çevrilir ve kırk koyunda bir koyun alınır.

SORU:36- Hasta hayvanlardan zekat olarak ne alınır?

Numan, Şafii ve Ahmet- Hasta hayvan alınır.

Malik- Sağlam hayvan alınır.

Karagülle- Sürüde bulunanlardan en sağlamı alınır. Hepsi hasta ise hasta alınır.

SORU:37- Yüklü hayvan yerine yüksüzü alınabilir mi?

Numan, Şafii ve Ahmet- Yüksüzü alınabilir.

Malik- Yüksüz alınamaz.

Karagülle- Sürüdeki en iyi hayvan alınır. Yüklü hayvan kıymetli olduğu için o alınır.

SORU:38- Sığırdaki nisab nedir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Otuzdur.

İbni Musayyıb- Beşdir.

Karagülle- Sığırdaki nisab kıyasla ondur. Bir yaşını doldurmuş sığır beş, iki yaşını doldurmuş sığır on koyun eder. Develerle birdir. Ondan sonra sığırın değeri değişmez.

SORU:39- Sığırda ne verilir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- 30 sığıra bir tane bir yaşını doldurmuş, 40 sığıra bir tane iki yaşını doldurmuş sığır verilir.

Karagülle- Bir yaşını doldurmuş sığır beş koyun, iki yaşını doldurmuş sığır on koyun değerinde hesaplanır. Nisab, hacim üzerinde orta değerden hesaplanır.

SORU:40-Kırktan sonra inekte zekat nasıl hesaplanır?

Numan- Sığırlarda 40 sonra 60’a kadar birşey gerekmez. Ondan sonra her 20 için bir tane bir yaşında ve her 40 için bir tane iki yaşını doldurmuş sığır verilir. (Mezhebi- 60 kadar bir tane iki yaşını doldurmuş, 60’tan sonra 70’e kadar iki tane bir yaşını doldurmuş sığır verilir. Ondan sonra 30 için bir yaş, 40 için iki yaşını doldurmuş sığırlar zekat olarak verilir.)  

Malik, Şafii ve Ahmet- 60’a kadar bir tane iki yaşını doldurmuş, 60’tan sonra 70’e kadar iki tane bir yaşını doldurmuş sığır verilir. Ondan sonra 30 için bir yaş, 40 için iki yaşını doldurmuş sığırlar zekat olarak verilir.

Karagülle- Bir yaşındaki sığır beş, iki yaşındaki sığır on koyun değerindedir.

SORU:41- Camus sığır cinsinden midir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Camus sığır cinsindendir.

Karagülle- Camus sığır cinsindendir. Bir mer’ada yayılan hayvanlar aynı cinsten sayılır. Eğer bucakta değişik mer’alar, değişik hayvanlar için ayrılmışsa ayrı ayrı cinsten kabul edilir, zekat da ayrı nisaplar ile hesaplanır. Bu nedenle arıların nisabı ayrıdır.

SORU:42- Koyunlarda nisap nedir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Kırktır.

Karagülle- Koyunlarda nisap yayılma hacmi ve orta değer ile hesaplanır. Mer’alarda her bucak için, ormanlarda her il için, kara sularında avlanmada her devlet için nisap değişiktir.

SORU:43- Kırk koyunda kaç koyun verilir?

Numan, Malik, Şafii, Ahmet ve Karagülle- Kırk koyunda

bir koyun verilir.

SORU:44- Kırktan sonra ne verilir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Kırktan sonra 121'e vardığında iki koyun verilir. 201 koyun için üç, 300 koyundan fazlası için dört, sonra her 100 koyun için bir fazla verilir.

Karagülle- Esas olan 100 koyunda bir koyun vermedir.  40 koyundan aşağısı da vergiden muaftır. 0 koyunda (.....) 40,  100 koyunda 20, ikiyüz koyunda  10,  300 koyunda beş ve dörtyüz koyundan sonra muaf yoktur. Zekat bir yaşını doldurmuş hayvan olarak alınır. Sığır bir yaşını doldurmuşsa beş, iki yaşını doldurmuşsa on koyun eder. Deve bir yaşını doldurmuşsa beş, iki yaşını doldurmuşsa on, üç yaşını doldurmuşsa onbeş, dört yaşını doldurmuşsa yirmi koyun eder, ondan sonraları için yaşlar fark etmez.

Nisap, yayılma hacmi ve orta değer ile tespit edilir. Zekat oranı kırkta birdir.  

SORU:45- Keçi, koyun bir mi hesaplanır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Beraber hesaplanır.

Karagülle- Keçi, koyun beraber hesaplanır. Aynı mer’ada yayılan bütün hayvanlar bir cins kabul edilir. Ayrı mer’alarda yayılanların nisabı ayrı alınır.

Bir bucağın bütün mer’aları tek me’ra hükmündedir. Ancak koyunlara ayrı, keçilere ayrı yerler ayrılmış olabilir. O zaman ayrı hesaplanır.

SORU:46- Yirmi koyun yirmi kuzu doğursa, nisap ne zaman başlar?

Numan ve Şafii- Doğurma tarihinden başlar.

Malik- Koyunların alınış tarihinden başlar.

Ahmet- Doğurma tarihinden başlar. (Alınış tarihinden

başlar.)

Karagülle- Kuzular mer’aya çıkarıldıkları gün hesaba dahil edilirler. Mer’aya çıkarılmazlarsa zekata tabi olmazlar.

Yem alıp besleyenler zekatlarını sınai sektörden verirler. Yem parasını ve kuzu satın almak için verdikleri paraları düşerler. Kalanın beşte birini, canlı olduğu için onda birini vergi olarak verirler. Sigortalı ise  (..........) ler beşte birini verirler.

Her işletme, senetlerle çalışır. Hayvanları ve yemi işletme senedi ile alırlar. Ürünleri de işletme senedi ile satarlar. İşletme senedini banka çıkarır.  Beşte dördünü üreticiye verir. Beşte birini kasaya koyar. Fiyatını pahalı tutarak yavaş yavaş azaltır. Yarısı satıldığında fiyatları dengede tutmaya başlar.

İşletme, bütün malları işletme sendiyle satmak zorundadır. En son kalan beşte bir senet, kamu payı olarak kalır. Nakdi değeri, bankaca belirlenir.

SORU:47- Nisaplar arasında kalanların zekatı var

mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Zekat nisaplaradır, artıkların zekatı yoktur.

Karagülle- Zekat nisaplaradır, artıkların zekatı yoktur. Artıklardan zenginlere de zekat tahakkuk etmez. Her nisap için kırkda bir verilir. Üst nisaba ulaşmamışsa o kısmın zekatı yoktur.

SORU:48- Oğlak, kuzu, dana sürülerinin zekatı var

mıdır?

Numan- Zekatı yoktur. Onlarla nisab tamamlanmaz ve yıl

dolmaz.

Malik ve Şafii- Zekatı vardır. Onlarla nisab tamamlanır ve yıl dolar.

Ahmet- Zekatı vardır. Onlarla nisab tamamlanır ve yıl dolar. (Kuzular, oğlaklar, danalar hesaba katılmazlar.)

Karagülle- Mer’aya çıkarlarsa zekatları vardır. Çıkmazlarsa, zekatları yoktur. Aynı yaşta olanlar için özel mer’a ayrılmışsa kırkta bir alınır. Onların nisabı ayrıdır.

SORU:49- Atlardan zekat alınır mı?  

Numan- Ticari olan atların kıymetleri ile nisaba

ulaşmışlarsa zekatı vardır. Ticari olmayan atların ise dişi veya karışık iseler zekatları vardır, sadece erkeklerin zekatları yoktur.

Malik- Ticari olmayan atların zekatı yoktur. Ticari

olanlarda kıymetleri ile nisab belirlenir.

Şafii ve Ahmet- Ticari olmayan atların zekatı yoktur.

Ticari olanların nisabi kıymetleri ile belirlenir.

Karagülle- Ticari olan atların zekatı, kıymetleri ile belirlenir, aynı pazarda ticaret yapıyorlarsa bir nisaba girer. Ayrıca mer’aya salınan atların zekatları vardır.  Bir at, bir sığır kabul edilir.

SORU:50- Atların nisabi nedir?

Numan- Her at için isterse bir dinar verir, isterse

kıymetlendirip her ikiyüz dirhem için beş dirhem, yani

kırkda bir verir. Nisab, kıymeti iledir. 200 dirhem  

nisaptır. Yılın geçmesi gerekir.

Malik-

Şafii-

Ahmet-

Karagülle- Atlar için nisap yine yayılma hacmi ve orta değer ile belirlenir. Herkesin bir atı olması ihtiyaç ise ikinci attan zekat alınır.

Arabalar yolu kullandıklarından vergisi vardır. Tek arabaya vergi yoktur. İki arabaya vergi vardır. Çocukların arabaları trafiğe çıkamaz.

Gemiler limanda barınır.

SORU:51- Deve zekatında, koyun yerine deve

verilmesi caiz midir?

Numan, Şafii ve Ahmet- Deve zekatında, koyun yerine

deve verilmesi caizdir. Devenin değeri az olsa da

geçerlidir.

Malik- Caiz değildir.

Karagülle- Deve zekatında koyun yerine deve verilmesi caizdir. Devenin bir yaşını doldurmuş olması gerekir.

SORU:52- Baskı altında olmadan bir yaşını

doldurmuş deve yerine üç yaşını doldurmuş deve

verilebilir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Verilebilir.

Davut- Zekatta koyun yerine başka bir şey verilmez.

Kıyas yoktur.

Karagülle- Yaşı belli bir hayvanın verilmesi durumunda memur, onların en iyisini seçer, bir üst verilmesi halinde zekat veren istediğini seçer. Hasta olmaması şarttır.

SORU:53- Koyun ve keçinin kaç yaşı doldurması

gerekir?

Numan, Şafii ve Ahmet- Koyun bir, keçi iki yaşını

doldurursa kurban olur ve zekata verilir.

Malik- Koyun bir yaşını doldurursa kurban olur ve zekata

verilir. Karışıksa bir ondan, bir ondan verilmelidir.

Karagülle- Koyun ve keçide yaş ayrımı olmaksızın birer yaşı dolduranlar verilir. Memur ikisini koyun veya ikisini keçi seçebilir.

SORU:54- Sürünün tamamı hasta ise zekat için

sağlamı istenebilir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Sağlamı istenemez.

Karagüll- Sürünün en iyisi ve sağlamı seçilir. Sürünün dışında birşey istenemez.

SORU:55- Hepsi küçükse büyük istenebilir mi?

Numan, Şafii ve Ahmet- Büyük istenemez.

Malik- Büyük istenebilir.

Karagülle- Sürünün en sağlamı, en büyüğü ve en iyisi alınır. Dışardan birşey istenemez.

SORU:56- Erkeği  zekat olarak verilebilir mi?

Numan- Koyun ve keçide erkek dişi arasında fark yoktur.

Sadece 25 devede bir yaşını dolduran dişi deve yerine, iki

yaşını dolduran erkek deve verilebilir.

Malik, Şafii ve Ahmet- Erkek hayvan sadece 25 deve için

bir tane iki yaşını doldurmuş erkek deve ve 30 inek için

bir yaşını doldurmuş erkek sığır verilebilir.

Karagülle- Develerde erkekler dişilerden bir alt yaşta sayılırlar. Koyun, keçi ve sığırda fark yoktur. Ancak seçim, memura aittir.

SORU:57- Bir sürü bir beldede, diğer sürü diğer

beldede ise nisap nasıl hesaplanır?

Numan, Malik ve Şafii- Toplanarak hesaplanır.

Ahmet- Nisap ayrı ayrı hesaplanır.

Karagülle- Bir sürü, bir beldede, diğer sürü başka bir beldede ise nisab ayrı ayrı hesaplanır. Bir bucakta bütün mer’alar bir mer’adır.

Bir ilde de bütün ormanlar bir mer’adır. Ormanlarda bir zarar meydana gelirse sürü sahibleri ortaklaşa öderler. Akilesinden garantisi olmayan, ormanlarda çobanlık yapamaz.

SORU:58- Ortaklıklardan zekat nasıl alınır?

Numan- Herkes kendi payını ayrı olarak nisaba katar.

Malik- Ortaklıkta nisab ayrı ayrı hesaplanır. Nisaba

vardığında artık birlikte hesaplanarak zekat verilir.

Şafii ve Ahmet- Ortaklıkta zekat beraber düşünülür. Şu

şartlar gözetilmelidir: Aynı yerden sulanacaklar, aynı

yerde barınacaklar, aynı mer’alarda yayılacaklar, çobanları

aynı olacak, süt ortak olarak değerlendirilecek,

döllenmeleri beraber olacak.

Karagülle- Zekatta nisap nüfusa göredir. Ortak işletmede veya ayrı işletmede olması fark etmez. Ancak, zekat alırken ortaklığın nisabı esas alınır. Malik'in görüşü isabetlidir.

SORU:59- Bir ortaklıkta yüz koyun olsa, kaç koyun

zekat verilir?

Numan ve Malik- İki koyun zekat verilir. Herkesin nisabı

ayrıdır.

Şafii ve Ahmet- Bir koyun zekat verilir. Ortak nisab

vardır.

Karagülle- Seksen koyun olmadan zekat verilmez. Ondan sonra yüz koyunda bir koyun zekat verilir. Yüz koyunda bir, ikiyüz koyunda iki koyun zekat olarak verilir.

SORU:60- Hayvanların dışındaki mallar için hüküm

nasıldır?

Numan- Hüküm hayvanlar gibidir. Nisaplar ayrı, nisbetler

ayrıdır.

Malik- Hüküm, hayvanlar gibidir. Nisaplar ayrı, nisbetler

bir hesaplanır.

Şafii- Hüküm, hayvanlar gibidir. Nisaplar aynı, nisbetler

aynı olarak hesaplanır.  (Nisabda ve nisbette ayrıdır.)

Ahmet- Hüküm, hayvanlar gibidir. Nisaplar aynı, nisbetler

aynıdır.

Karagülle- Bütün mallarda nisbette ortaklık esas alınır. Nisapta ise ortaklar nazari itibara alınır.

Bir beldede mer’alar tek mer’a hükmündedir.

Merada çobanlık yapacakların ehliyetli olmaları gerekir. Teminatlı ehliyeti olmayanlar çobanlık yapamazlar. Bir zarar vuku bulsa çobanın akilesi öder. Gerek hayvanlara gelen zararları, gerekse hayvanların verdikleri zararları tazmin etmekle yükümlüdürler. Çobanlar akilesi varsa akileleri, yoksa kendileri tazmin ederler.

Bu açıdan ormanlar mer’a hükmündedir. Burada hayvan gütmek için ayrıca teminatlı ehliyet alınması gerekir. Zarar verilecek diye mer’alardan halkın yararlanması önlenemez.

Yoldan gelip geçen arabalardan nisabın üstünde ise zekat alınır. Nisap küçük arabalar için geçis sayı esas alınır. Beş kişilik araba birimdir. Her beş kişi için arabaya bir değer verilir. Arabalarda ise nüfus esas alınır. Nisap senetleri çıkarılır ve satılır.

Elektrik enerjisinden, sudan, telefondan yararlanma nisaba göre yapılır.  Herkese istihkak senedi verilir. Kamu araçlarından yararlanma nisaba göredir.        

Üretimin yarısı halka bölüştürülür, diğer yarısı serbest piyasada satılır. İsteyenler alır ve satarlar, piyasa oluşturulur.