6-ZEKAT-6

Yeryüzü bütün insanlarındır. Atalarından devralır, çalışır yaşarlar. İnsanlık, yeryüzünün kirasına karşılık, onu imar ederek gelecek nesillere devreder. Zekat, yeryüzünün imarı için insanlığa ödenen kira payıdır. Bir başka açıdan zekat, çalışanların çalışmayanlara ödediği yeryüzünün kira payıdır.                   

Yeryüzünde üretim kollektif yapılır. Bu üretimin yapılması için insanlar ocak, bucak, il, devlet ve insanlık olarak teşkilatlanır. Teşkilatın giderleri yeryüzünün kira payından ödenir. Zekat, teşkilatın kollektif üretimden aldığı yeryüzünün kira payıdır.

Teşkilat, kollektif üretime genel hizmet yaparak katılır, karşılığında ise ortak üretimden pay alır. Zekat, kollektif üretimde kamu kuruluşlarınının genel hizmet payıdır.

Madenler gibi tükenen kaynaklardan yararlanarak üretim yapan işletmeler üretimin beşte birini; toprak gibi sınırlı olmakla beraber tükenmeyen kaynaklardan yararlanıp üretim yapan işletmeler üretimin onda birini; mera gibi sınırlı olun, tükenmeyen ama herkese açık kaynaklardan üretim yapan işletmeler her yıl sermayelerinin kırta birini kamu payı olarak verirler.

Yapılan inşaatlarda kamunun payı beşte birdir. Tekel olan ticaret yerleri cironun kırkda birini kamu payı olarak verirler.

Bucak, köy(mahalle)lerdeki küçük işletmelerden, il ilçelerdeki orta işletmelerden, devlet bölgelerdeki büyük işletmelerden ve insanlık kıtalardaki üst işletmelerden kamu paylarını alırlar. Ocak giderleri ocak dükkanının kirasından karşılanır.

Ocak aile içindeki ortak hayatı; bucak hukuk düzeni ile köylerdeki çalışmayı; il  iç savunma ile ilçeler kamu hizmetlerini; devlet dış savunma ile bölgelerdeki ihtisas hizmetlerini; insanlık ise araştırmalarla kıtalardaki gelişme hizmetlerin düzenler.

Ocak içinde ocağın müsaade ettiği işler yapılabilir. Bunlar vergilerini ocağın kasasına öderler. Bu, aile işletmeciliğidir.

Köylerde bir iş yeri ancak 20 kişi çalıştırabilir. Bu ortaklık veya işçilik şeklinde olabilir. İşçilikte üründen belli miktar verilir. Ortaklıkta üründen pay verilir. Bunlar zekatlarını bucak sandığına öderler.

İlçelerde bir işyeri ancak 200 kişi çalıştırabilir. Bu işletmelerde tüm ilçe halkı çalışabilir.

Bölgelerde bir işletme 2.000 işçi çalıştırabilir. Tüm civar illerin halkı gelip çalışabilir.  

Kıtalarda bir işletme ancak 20.000 kişi çalıştırabilir.  Bu işletmelerin zekatı Birleşmiş Milletler'e aittir.

Zekatta zimmi ile müslim arasında hiçbir fark yoktur. Sadece haraç arazilerde öşür alınmaz, malikleri tarafından haraç alınır ve bunun beşte birini devlete vergi olarak verirler. Haraç araziler kredi kullanma hakkına sahip değildir. Bunun gibi mer'anın haracını veren zimmiler ayrıca orada yayılan hayvanlardan zekat ödemezler. Ambarları sigortalanır, içindeki mallar dikkate alınmadan, sabit haraç ödeyen zimmilerden ayrıca zekat alınmaz. Bankaya para koymakla beraber, karşılığında kredi kullanma hakkına sahib olmayanlar zekat ödemezler. Fabrikaları olup kapasitelerine göre sabit haraç veren kimseler de zekat ödemezler.

Nisab iki türlü hesaplanır. Ya ortalama değer alınır veya orta değer alınır, bunun altında olanlar zekattan muaf olur ya da bunun dışında ya yıllık azami değer üzerinden hesap yapılır veya yılık hacim üzerinden hesaplanır. Bu hususta tercihler yapmak mahalli şartlara ve işin özelliğine bağlıdır.

SORU:1- Zekat, İslamın şartlarından mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Zekat, İslamın şartlarındandır.

Karagülle- Zekat, İslamın şartlarındandır. Siyasi akileye dahil olmayanın canı korunmaz. Zekat vermeyenin de malı korunmaz. İlmi akileye dahil olmayanın zimmeti korunmaz. Mesleki akileye dahil olmayana kredi verilmez.

SORU:2- Zekat nerelerden alınır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Ticaret mallarından, mera hayvanlarından, altın ve gümüşten ve özel maksatla depo edilen yiyeceklerden alınır.

Karagülle- Zekat ticaret mallarından, mer’a hayvanlarından, altın ve gümüşten ve özel maksatla depo edilen yiyeceklerden alınır.

Madenler gibi tükenen kaynaklardan yararlanıp üretim yapan işletmeler üretimin beşte birini; toprak gibi sınırlı olmakla beraber tükenmeyen kaynaklardan yararlanıp üretim yapan işletmeler üretimin onda birini; mer’a gibi sınırlı olan tükenmeyen ama herkese açık kaynaklardan üretim yapan işletmeler her yıl sermayelerinin kırda birini kamu payı olarak verirler. Yapılan inşaatın da beşte biri kamu payıdır. Tekel olan ticaret yerleri cironun kırkda birini kamu payı olarak verirler.

SORU:3- Zekat kimlerden alınır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Hür, baliğ, müslim ve akilden alınır.

Karagülle- Zekat hür, baliğ, müslim ve akilden alınır. Zekat, işletmelerden alınır, insanlardan alınmaz. Sadece paranın zekatı kişilerden alınır. Herkes parasını ve hamiline yazılı senetlerini bankaya vererek, mevduatı oranında kredi alma hakkını kazanır. Kredi faizsizdir, ancak azami mevduatın kırkta birini vergi olarak bankaya öder. Azami çekebileceği kredi, azami mevduatı kadardır.

SORU:4- Mükateb(sözleşmeli köle) zekat verir mi?

Numan- Sadece öşür vermesi gerekir.

Malik, Şafii ve Ahmet- Zekat vermez.

Ebu Sevr- Zekat vermesi gerekir.

Karagülle- Mükatebin zekat vermesi gerekir. Bu, işletme vergisidir, kişiyle ilgili değildir.

SORU:5- Mürtedden zekat alınır mı?

Numan- Alınmaz.

Malik, Şafii ve Ahmet- Alınır.

Karagülle- Ocakta kadınlar temizlik, erkekler bekleme nöbetleri tutar. Erkekler ayrıca bucakta koruma, ilde iç savunma, ülkede dış savunma nöbeti tutar. Bu nöbetleri tutmak istemeyen bedel öder. Her bedelli kişi istediği zaman nöbetli olabilir. Ancak nöbetli olan bedelli olamaz. Orasını terkedip giderse bedelli olabilir. Mürted ülkesine dönemez; mallarını alıp götürme hakkına sahiptir. Gitmeden borçlarını tasfiye eder. Zekat borcu varsa o da tasfiye edilir.

SORU:6-Küçükler ve deliler zekat öder mi?

Numan- Ödemez; araziden öşür alınır.

Malik, Şafii ve Ahmet- Öder, velileri malları ile öder.

Sahabilerin bir kısmı- Velileri malları ile öder.

Karagülle- İşletmelerden her zaman vergi alınır. Bankadaki mevduattan ise bir yıllık vadeli ise alınmaz, değilse vergi alınır. Vergi, küçüklerin veya delilerin, veli veya vasilerinden alınır.

SORU:7- Zekat için bir yılın geçmesi şart mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Şarttır.

İbni Mesut ve İbni Abbas- Zekat malik olunduğu zaman verilir, bir yıl geçince gene verilir. İbni Mesut aylığını alınca zekatını verirdi.

Karagülle- Zekat için bir yılın geçmesi şarttır. Zekat Ramazan Bayramından Ramazan Bayramına hesaplanır, Kurban Bayramına kadar da ödenir. Yıl içindeki  azami mevduat esas alınır.

Hayvanlarda sürüye katılan veya ayrılan hayvan defterde yazılır, o kadar hayvan sigortalanır. Zekat, yıl sonu mer’aya yayıldığı gün esas alınarak hesaplanır. Ortalama yayılma süresine bölünerek o kadar hayvan yayılmış kabul edilir. Bu en fazla bulunduğu hayvan sayısından fazla olamaz.

Ticaret mallarında tüccarın mevduatı kadar, kredi alma hakkı vardır. Azami mevduat esas alınır ve ona göre zekat öder. Ticari mallardan elinde ne varsa onun zekatını öder. Ambarda ise bir defa girdiği zaman ödenir. Bir yıl geçse ve mal çekilmezse, çekilmeyen kısımdan bir daha zekat alınır.

SORU:8- Yıl içinde nisaba erişse sonra azalsa, zekat verilir mi?  

Numan- Altın ve gümüşte, ticaret mallarında mübadele ile nisabta değişiklik olmaz; fakat,  hayvanlarda olur.

Malik- Mübadele ile zekat nisabi değişmez. (Mezhebi- Değişik cinste mübadele olursa değişir.)

Şafii ve Ahmet- Mübadele ile zekat nisabı değişir. Havl (o nisab için mali yıl) yeniden başlar.

Karagülle- Parada mübadele nisabı değiştirmez. Mer’a hayvanlarında aynı merada ise nisab değişmez, ticaret mallarında da değişmez.

Ambardan geri giden maldan zekat alınmaz; fakat, ambara yeni giren maldan yeni zekat alınır.

SORU:9- Malların bir kısmı telef olsa veya sahibi telef etse ne kadarının zekatı verilir?

Numan ve Şafii- Yıl dolmadan malların bir kısmı telef olsa, sonra yeniden gelse yıl yeniden başlar.

Malik ve Ahmet- Yıl dolmadan malların bir kısmı telef olsa, sonra yeniden gelse yıl yeniden başlar. Kasten yapmışsa eskiden başlar.

Karagülle- Parada mevduattaki en yüksek değer esas alınır. Ancak hesabı kesilmiş ve bir sene yeni hesap açılmazsa eski zekat borcu da düşer. Mer’adaki hayvanlardan da hiç hayvan yoksa ve bir yıl içinde yeni hayvan konmazsa eski borcu ödemez.

SORU:10- Gasbedilen, yitirilen veya yaralanan bir mal tekrar geri gelse, aradaki zamanın zekatı ödenir mi?

Numan- Ödenmez, üstüne yeniden saymaya başlanır.

Malik- Aradaki zamanın  yalnız bir yıllığı ödenir.

Şafii- Ödenir. (Ödenmez.)

Ahmet- Ödenmez. (Ödenir.)

Karagülle- Gasbedilen, yitirilen veya yaralanan bir mal tekrar geri gelse, aradaki zamanın zekatı ödenir. Sermayeden alınan mallarda hakiki nemaya gerek yoktur. Ancak aradaki yılların zekatı ödenmez.

SORU:11- Borçlu zekat öder mi?

Numan- Borçlu zekat ödemez. Öşür vermesi gerekir.

Malik- Hayvanlarda öder, altın ve gümüşte ödemez.

Şafii- Zekat öder.(Ödemez.)

Ahmet- Zahiri mallarda öder. (Ödemez.)

Karagülle- Borçlu zekat öder. Eğer bir sermaye veya para varsa, zekatı mutlaka ödenir.

En az bir yıllık mevduatların zekatı ödenmez. Malda dıman kimde ise  yani kar zarar kime aitse zekatı o öder.

SORU:12- Zekat ayna mı, yoksa zimmete mi taalluk eder?

Numan- Zekat ayna taalluk eder, ancak mal sahibinin dımanındadır. Gasbdaki hükümler uygulanır, zekat vermesi gerekir.

Malik- Zekat ayna taalluk eder, amil, o miktar mala sahip

olur. Başkasına ödendiği zaman bu taalluk biter.

Şafii- Zekat ayna taalluk eder, amil, o miktar mala sahib

olur. Başkasına ödendiği zaman bu taalluk biter. (Zekat

zimmete taalluk eder. Rehin mala benzer.)

Ahmet- Zekat ayna taalluk eder, ancak mal sahibinin

dımanındadır. Gasbdaki hükümler uygulanır, zekat

vermesi gerekir. (Zimmete taalluk eder.)

Karagülle- Zekat, ayna taalluk eder, ambarlara emanettir, şirketi müdaraba hükümleri ile mal sahibinin tasarrufundadır.

SORU:13- Zekatta niyet şart mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Niyet şarttır.

Evzai- Niyet şart değildir.

Karagülle- Zekatta niyet şarttır. Başka niyetle yapılan ödemeler sonra zekata çevrilse, karşı tarafın muvafakatı ile ve o tarihten geçerli olmak üzere caizdir. Zekat malı başkasının eline geçtiğinde artık borç zimmete taalluk eder, vekaleten tasarruf etmiş olur.

SORU:14- Niyetin edaya bitişik olması şart mıdır?

Numan- Şarttır, ayırırken niyet etmesi yeterlidir.

Malik ve Şafii- Şarttır.

Ahmet- Şart değildir. Kısa bir zaman için daha önce

yapmış olsa da yeterlidir. Uzun zaman geçmişse niyet

yapmamış olur.

Karagülle- Zekat işletmenin ambarından tahsis edilir. Amile (vergi memuru) bildirmek şarttır. Bildirmek niyet sayılır. Alacaklılara pay belgesi verilir, pay belgesi alınarak teslim edilir. Teslim işi ambarcıya aittir.

SORU:15- Niyet edip ayırdığı mal, telef olsa tazmin eder mi?

Numan- Tazmin etmez.

Malik ve Şafii - Tazmin eder.

Ahmet- Tazmin eder. Malın telefi, ne vücubu ne de edayı ortadan kaldırır. Zimmetinde borç kalır.

Karagülle- Niyet edip ayırdığı mal telef olsa tazmin eder.

Üretici malı ürettikten sonra kontrol ettirir ve ambara teslim eder. Ondan sonraki telefler ambara aittir. Ambara teslim etmeden telef olsa onu öder.

SORU:16- Zekat ödemeden ölenden zekat alınır mı?

Numan- Alınmaz.

Malik, Şafii ve Ahmet- Alınır

Karagülle- Zekat ödemeden ölenden zekat alınır. İşletme devam ettiği müddetçe zekat verilir. İşletme tasfiye edilirse tahakkuk etmemiş yılların zekatı verilmez.

SORU:17- Zekat vermeyene ne yapılır?

Numan- Hapsedilir, zorla elinden malı alınmaz.

Malik ve Ahmet- Zorla alınır ve tazir olunur.

Şafii- Zorla alınır ve tazir olunur. (Malının yarısına el konur.)

Karagülle- Beyan edilmeyen mal telef olsa devlet onu korumaz. Zekatı verilen malı korur, hırsız çalmışsa o malı tazmin eder.

Beyan edilen mal sigortalıdır. Bir mal kaybolduğunda bekçisi varsa o bekçinin akilesi, bekçisi yoksa o civardaki insanların akilesi tazmin eder.

SORU:18- Zekat vermemek için malını satan veya bağışlayan sonra geri alsa zekattan kurtulur mu?

Numan ve Şafii- Zekattan kurtulur.

Malik ve Ahmet- Zekattan kurtulmaz.

Karagülle- Zekat vermemek için malını satan veya bağışlayan sonra da geri alsa zekattan kurtulmaz. Bir yıl içinde mal satıldıkça veya alındıkça zekatı verilir. Alan veya satan verir.

Parada yıllık azami mevduat esas alınır. Ticaret mallarında beyan edilen yıllık sermaye esas alınır. Tüccarda para ile mal birlikte değerlendirilir. Hayvanlarda mer’adaki yayılma günleri hesaplanır. Ambarda ise her girişte zekat tahsil edilir. Yılbaşında da hesaplanır.

SORU:19- Zekatı önceden vermek caiz midir?

Numan, Şafii ve Ahmet- Caizdir.

Malik- Caiz değildir.

Karagülle- Varolan malın zekatını önceden vermek caizdir. Kiraka önceden ödeme caiz olduğu gibi, zekatı da önceden ödemek caizdir.

SORU:20- Zekatı vasiyet etse vasiyetten mi, yoksa borçtan mı ödenir?

Numan- Vasiyetten yerine getirilir, zekat düşer.

Malik- Eğer geçmiş bir kaç yılın borcu ise vasiyetten

öncelikle yerine getirilir ve mirasçılerın payından

ödenmez. O yılın zekatı ise borçtan ödenir.

Şafii ve Ahmet- Borçtan yerine getirilir, zekat ölümle

düşmez

Karagülle- Bir kimse malını beyan etmeden yılını geçirse, zekat ödemez. Çünkü o yıl telef olsaydı devlet ödemeyecekti. O takdirde o, vasiyettir. Beyan ettikten sonra ödemezse borç olur, borçtan karşılanır. Vasiyet ancak nisabın üstünde ise ve anne ve babası  yoksa yerine getirilir.  

SORU:21- Bir kimse yıl dolmadan zekatını verse,

sonra zekat alan zengin olsa ne yapılır?

Numan- Geri alınmaz.

Malik, Şafii ve Ahmet- Geri alınır.

Karagülle- Bir kimse yıl dolmadan zekatını verse, sonra zekat alan zengin olsa geri alınmaz. Zekat yıl dolmadan ancak hazineye verilebilir. Fakire verilse avans olur. Fazlasını iade eder.

Zekat alenidir. Beyan edilmeyen malın himayesi yoktur. Zekatını veren günahtan kurtulur.

SORU:22- Zekattan fazla bir mükellefiyet var mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Yoktur.

Şabi ve Mücahit- Ekinlerde ve meyvelerde yoksulların

toplaması için bir kısmının bırakılması gerekir.

Karagülle- Zekattan fazla bir mükellefiyet yoktur.

Vergiler beşte, onda, yirmide veya kırkta birlerdir. Verimsiz olmaları halinde yarılanabilir.

Verimli olması ve kamu hizmetinin fazla olması halinde de vergi oranı yükseltilir. Bu konuda kararı genelde şura verir. Özel hallerde ise karar hakemlerindir.

Her zırai sitenin bir hasat mevsimi olur. O mevsimde hasada başlanır ve bitirilir. Hasat yapıldıktan sonra meyveleri devşirmek helal olduğu gibi, tarlalara dökülen başakları toplamak da helaldir. Hayvanların yayılmasına izin vardır. Bu, site sözleşmesi veya kararları ile yapılır.