5-ORUÇ-5  

İnsanlar sürekli birbirlerineyle yakın ilişkiler kuralar ve hastalık yapan mikropları birbirlerine aşılarlar. Vücut sağlıklı iken kandaki akyuvarlar mikropları kolayca yenebilir, tohumların etrafında duvar örerek hapseder. Ancak vücut zayıf kaldığı, sıkıntı geçirdiği zamanlarda bu duvarlar zayıflar ve içinden çıkan yumurtalar çoğalarak ve insanı hasta eder.

Vücut hastalıkları yenmek için ilaç üretir. Yeterli zaman bulursa vücut kendini savunarak sağlığına kavuşur ve yaşamına devam eder. Yeter zaman bulunamazsa hastalığa yenilerek ölür. Uzun zaman rahat yaşayan, sıkıntı görmeyen vücut, mikroplara hazırlıksız yakalanır, ağır hastalık geçirir veya ölür. Oysa sıkıntılara alışmış vücut, hazırlıklı olduğu için hastalıklara direnir, ya hiç hasta olmaz ya da kolay atlatır.

Önemine binaen, bütün dinlerde oruç farzdır. Oruç yılın belli zamanlarında vücudu sıkıntıya sokmaktan ibarettir. Değişik metotlar uygulanabilir. Ancak açlık en iyi metottur. Çünkü herkes sürekli beslenmek zorundadır. İnsan soğuğa alışır, açlığa alışamaz. Çünkü gıdaya ihtiyacı vardır.

Gündüz yemek yenmeyerek tutulan oruç, vücutta sıkıntı yaratır. Öncelikle depolanan gıdalar tüketilerek yerlerine taze gıdalar konur. Tüm vücutta bir faaliyet uygulaması yapılır. Vücutta hapsolmuş mikroplar dışarı çıkar ve faaliyete başlar. Ancak akşam alınan bol gıda yardımı ile ilaç hazırlanır. Aşı ne etki yapıyorsa, oruç da o etkiyi yapar. Böylece “oruç bütün hastalıkların aşısıdır” diyen ilmi bir hakikati ifade eder.

İnsan beyni sıkıntılı anlarda faaliyetini artırarak çareler bulur. Aç kalan insanın beyni bütün gücü ile harekete geçer ve zihinsel eksersizler  yapar. Yemeye gücü olduğu halde, yemeyerek iradesini güçlendirir, başka günahları da işlemez. Böylece iradeli, azimli, kararlı bir insan olur.

İnsanlar sıkıntılı anlarda birbirinin kıymetini anlar ve dayanışma içine girerler. Aç kalan insan diğer insanlardan şuur altında yardım istemeye başlar ve onları sevmeye, kaynaşmaya yönelir.

İnsanın ruhu imajiner alemdedir ve gönderdiği reel dalgalarla beyne etki eder. Nasıl televizyonda veya radyoda dalgalar var ve onları antenler almakta ise insan beyninde de ruhla irtibat kuran antenler vardır, haber göndermekte ve haber almaktadır. Bu antenler kısmen Allah ile de irtibat halindedir. Ondan gelen ilhamları ve sezileri alabilmektedir. İşte insanın Allah'a en yakın olduğu zaman sıkıntılı anlarıdır. O zaman içten dua eder. Demek ki oruç ayı, aynı zamanda dua ayıdır, duaların kabul olduğu aydır.

SORU:1- Oruç İslamın şartlarından mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Oruç İslamın şartlarındandır.

Karagülle- Oruç İslamın şartlarındandır.

İslamın temeli toplantılara katılmadır. Yani namaz kılmadır. Böylece birlik sağlanır. İnsan tek başına yaşıyamaz, tek başına mümin de olamaz.

İkinci şartı ise zekattır. Zekat topluluğun ortak bütçesini oluşturmadır. Ortak giderleri birlikte karşılamadır.

İslamın, yani barışın istediği üçüncü şart, yasaklardan, kendine ve başkasına zararlı hareketlerden uzak durmaktır. Bu da ancak iradi davranışlarla mümkündür. Bunu kazandıran oruçtur.

Dördüncü şart ise seyahat etmek ve dünyadaki insanlar arasında irtibat kurmaktır. Namaz bir yerde toplanmakla, hac ise birlikte dolaşmakla birliği sağlamaktadır.

SORU:2- Oruç kimlere farzdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Kadın, erkek, her baliğ ve akil müslime farzdır.

Karagülle- Oruç kadın, erkek, her baliğ ve akil müslime farzdır.

Ehli kitabın kendi dinlerine ait orucu vardır, bunu tutarlar.

İslamiyet insanlara ocak (aşiret) halinde yaşamayı emretmiştir. Bir ocağın tek resmi dini olur. Ayrıca bucaklar (kabile) içinde teşkilatlanırlar. Bucağın birden fazla din ve mezhebi olabilir.

Ayrı dinden olanlar evlenebilirler. Bunun manası, aynı ocakta değişik dinden insanlar yaşıyabilir. Resmi ayinler bucakta mabetlerinde yapılır.

SORU:3- Kimler oruç tutamaz?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Hayız ve nifaslılar oruç tutamazlar, tutsalar geçersiz olur, sonradan kaza etmeleri gerekir.

Karagülle- Hayız ve nifaslılar oruç tutamazlar. Hayız ve nifaslıların oruç tutmaları bedenlerine zarar verebilir veya bunların oruç tutmaları kendilerine fayda sağlamayabilir. Bu nedenle, hayız ve nifaslıların oruç tutamayacaklarına dair icma olmasına rağmen, hayız ve nifaslıların oruç tutamayacaklarına dair Kur'an'da açıklık yoktur. Bununla beraber, "söyle, o eziyettir", denmektedir. Demek ki, onlar zaten sıkıntı içindeler, bir de oruçla sıkıntılarını arttırmaya gerek yok, sonucunu çıkarabiliriz. Bu mantıkla gidildiği zaman kadınların sonradan bu orucu kaza etmelerinin farz olmaması gerekir. Hayız ve nifaslılar tutmasalar da kaza etmeleri gerekmez.  

SORU:4- Hastalar oruç tutabilirler mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Hastalara oruç haramdır, ama tutarlarsa geçerlidir.  

Karagülle- Hastaların oruç tutmaları haramdır, ama tutarlarsa geçerlidir.

Kur'an'da "kendinizi tehlikeye atmayın" emri vardır. Bununla beraber, hasta kendi ictihadı ile orucu bozar veya tutar. Dolayısıyla hastalıkta tutulan oruç sahihtir.

SORU : 5-Hamile veya süt veren kadın oruç bozabilir mi?

Numan- Bozabilir, kefaret gerekmez.  

Malik- Bozabilir, sonra güne gün tutar. Gününe bir müd (675 gr) kefaret de verir. (Vermez.)

Şafii ve Ahmet- Bozabilir, sonra güne gün tutar. Gününe bir müd (675 gr) kefaret de verir.

İbni Abbas ve İbni Ömer- Bozabilir, kaza gerekmez, sadece bir müd (675 gr) kefaret verir.    

Karagülle- Hamile ve süt veren orucunu bozabilir. İsterlerse güne gün tutarlar, isterlerse bir fidye verirler. Fidye bir fitredir. Kur'an'da gücü yetemeyenler için fidye hükmünü getirilmiştir. Hastalar için ise "başka gün" hükmü konmuştur. Eğer hastalık bir yılı aşarsa, hamilelik ve süt verme yılı kaplarsa fidye verir. Bunu da kendisi değil, yakınları verir. Varisleri verir. Çocuğun babası verir, yoksulsa diğer varisleri verir.

SORU:6- Misafir orucunu bozabilir mi?   

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Bozabilir, zarar görmeyecekse tutması daha iyidir. Zarar görecekse tutması derecesine göre haram veya mekruhtur.

Kimi Zahiri- Misafir oruç tutamaz, sahih  değildir.

Evzai- Misafirin oruç bozması evladır.

Karagülle- Misafir orucu bozabilir. Zarar görmeyecekse tutması daha iyidir. Zarar görecekse tutması derecesine göre haram veya mekruhtur.

Yolcu kafilesi oruç bozarken birinin tutması mekruhtur. Kafile oruç tutarken birinin bozması da mekruhtur. Kafile başkanının kararına uyulur.

SORU:7- Hastanın oruç bozması caiz midir?

Numan, Malik, Şafii, Ahmet ve Karagülle- Hasta orucu bozabilir. Zarar görmeyecekse tutması daha iyidir. Zarar görecekse tutması derecesine göre haram veya mekruhtur.

SORU:8-Oruçlu iken yolculuğa çıkan orucunu bozabilir mi?

Numan, Malik ve Şafii- Bozamaz; bozarsa kefaret gerekmez.

Ahmet ve Müzni- Bozabilir.

Karagülle- Oruçlu iken yolculuğa çıkan orucunu bozabilir. Tamamlaması daha iyidir.

SORU:9- Bir kimse oruca baliğ olmak, hastalıktan kurtulmak, misafirlikten çıkmak gibi vucüben veya akıllanmak, hayızdan temizlenmek veya müslüman olmak gibi  edaen ehil değilken ehil hale gelen o gün yiyebilir mi?

Numan ve Ahmet- Yiyemez.

Malik ve Şafii- Yiyebilir, yememesi müstehabdır.

Karagülle- Bir kimse oruça baliğ olmak, hastalıktan kurtulmak, misafirlikten çıkmak gibi vucüben veya akıllanmak, hayızdan temizlenmek veya müslüman olmak gibi edaen ehil değilken ehil hale gelse o gün oruçlu olmadığı için yiyebilir. Ancak misafir  kendi bucağı içine girdiği zaman yiyemez. Bucağına gireceğini biliyorsa oruçlu girmeleri evladır. Misafirlerin dışındakiler yiyebilir.

SORU:10- Mürted müslüman olsa irtidad zamanındaki orucu kaza edecek midir?

Numan- Kaza etmesi gerekmez.

Malik, Şafii ve Ahmet- Kaza etmelidir.

Karagülle- Bir mürted tekrar müslüman olsa irtidad zamanındaki orucu kaza etmesi yeterli değildir. İçtihadı ile irtidad etse birşey gerekmez. Bilerek, asiyen veya takiyyeten irtidat etse fidye vermesi gerekir.

SORU:11- Çocuk oruç tutabilir mi?

Numan- Akıllı çocuk oruç tutamaz.

Malik, Şafii, Ahmet ve Karagülle- Akıllı çocuk oruç tutabilir; ama yükümlü değildir.

SORU:12- Akıllı  çocuk oruç tutmaya zorlanır mı?

Numan- Çocuğun orucu sahih değildir.

Malik, Şafii ve Ahmet- Çocuk yedi yaşında oruca başlatılır. On yaşından sonra zorlanır.

Karagülle- Çocuk yedi yaşında oruca başlatılır. On yaşından sonra zorlanır.

Velinin veya hocanın çocuğu dövme yetkisi vardır. Çocukta kalıcı bir iz kalırsa tazmin eder. Ancak çocuğun da hocasını değiştirme hakkı vardır. Zulüm yapan velisini diğer veli ile değiştirebilir. Vasi isteyemez.

SORU:13- Deli akıllandığında delilik zamanının orucunu tutar mı?

Numan ve Şafii- Tutmaz.

Malik- Tutar.

Ahmet- Tutmaz. (Tutar.)

Karagülle-Ramazan ayında bir saat akıllı kalamamışsa tutmaz, kalmışsa tamamını tutar.

SORU:14- Yaşlılık veya kalıcı hastalık nedeniyle oruç tutamayan ne yapar?

Numan- Her gün için bir sa' arpa veya yarım sa' buğdayı fidye verir.

Malik- Ne oruç tutar, ne de fidye verir.

Şafii- Her gün için bir mud (675 gr) verir.

Ahmet- Yarım sa' arpa veya hurma verir veya bir mud buğday yedirir.

Karagülle- Yaşlı veya hastanın bir daha oruç tutmayacaklarına varisleri karar verir ve fidyeyi aralarında bölüşür, öderler. Ödemeleri varlıklarına göre yapılır. Bir yoksulu Ramazan boyunca yemeklerine sıra ile konuk ederler. Bu, konukluk müessesesini geliştirir.

SORU:15- Yeni ayın geldiği nasıl tesbit edilir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Yeni ay görülerek veya geçmiş ay otuza tamamlanarak tesbit edilir.

Karagülle- Yeni aylar, Mekke'ye göre hesaplanarak tesbit edilir.

Ay, güneş tarafı iken, güneşle ay merkezlerinin Mekke tuluna girdikleri tarihten itibaren hesabi yeni ay başlar. Bu an, öğle vaktinin girmesinden önce olmuşsa ertesi gün ayın biridir. Güneşin batması ile o gün sona erer, fecrin tuluu ile de yeni ay başlar. Gün, gece yarısında değişmiş olur. Niyet bakımından güneşin batışı ile değişir. Ertesi güne ait ameller yapılır.

Ay ve güneşin Mekke arzına girmesi öğle vaktinden sonra olmuşsa ertesi gün değil, ondan sonra gelen gün ayın biridir. Mekke veya Medine'den görülen tam  güneş tutulması esas alınır. Bir ayın uzunluğu 29.530588 kabul edilir. Zeval müddeti ise 0.030588 gün veya 45 dakika alınır. Ay takvimi buna göre yapılır. Tarihlemede hatanın kalkması, ilk ve son hafta günü zikredilerek veya üçüncü, dördüncü hafta söylenerek ifade edilir. İlk cuma Şevval 1336 şeklinde tarihlenir. Yeni ayın tesbiti, görmeye dayanan hesap ile yapılır. Her ay için görmeye dayanılarak hareket edilmez. Artık insanlık hesabı biliyor.

SORU:16- Şabanın 30'uncu gecesinde ayın bulunduğu yerde sis veya bulut olsa ertesi gün oruca başlanır mı?

Numan, Malik ve Şafii- Ertesi gün oruca başlanması gerekmez.

Ahmet- Ertesi gün oruca başlanması gerekir. (Gerekmez.)

Karagülle- Artık yeni aylar görülerek değil, hesaplanarak yapılır. Çok küçük değişiklikler, ileri geri kaymalar hesaba katılmaz. Ortalama ay uzunluğu 29.530588 alınır. Bu rakam daha hassas ölçülerle değişebilir. O takdirde bin yılda bir düzeltme yapılır. Tarihleme hafta-gün olarak yapılacağı için herhangi bir şaşma söz konusu olmaz.  Hafta, cumaertesi günü değişir. Cuma son gün kabul edilir. Ay hafta içinde değişmişse, değişen haftanın eski aya ait günleri, son salı, son çarşamba olarak, yeni ayın günleri ise ilk günler şeklinde söylenir. Değişen gün, son gün veya ilk gün de söylenebilir. Ondan sonraki günler birinci cuma, ikinci çarşamba şeklinde söylenir. Bazı aylar ilk ve sondan başka üç, bazı aylar ilk ve sondan başka dördüncü hafta olur. Değişme cuma günü olmuşsa önceki haftanın günleri son, sonraki haftanın günleri de ilk olarak adlandırılır. Ondan sonraki cuma birinci cuma olur. Ondan önceki de üçüncü cuma olur.

Kameri tarih, ayın biri, ikisi diye adlandırılsa da mutlaka haftanın günü söylenmelidir. Hata ihtimali kalkar.

SORU:17- Ayın görüldüğü nasıl tesbit edilir?

Numan- Ramazan ayı, açık günlerde tevatür ile tesbit edilir. Hava kapalı iken bir kişinin görmesiyle tesbit edilir. Bu erkek, kadın, hür veya köle olabilir. Şevvalin tesbiti iki adil şahitle olur.

Malik- Ramazan ayı iki adil şahitle tesbit edilir. Şevvalin tesbiti de iki adil şahitle olur.

Şafii- Ramazan ayı iki adil şahitle tesbit edilir. Şevvalin tesbiti de iki adil şahitle olur. (Bir adil şahit ile tesbit edilir.)

Ahmet- Ramazan ayı bir adil ile tesbit edilir. (İki adil ile  tesbit edilir. Şevvalin tesbiti iki adilşahitle olur.)

Ebi Sevr- Şevvalin tesbiti için bir kişinin görmesi yeterlidir.

Karagülle- Ayların uzunluğunun 29.530588 olduğu, son rakama kadar icma ile, son rakam ise orta değer ile tesbit edilir. Başlangıç noktası ise astronomik gözlemlerle ve “sükuti icma” ile tesbit edilir. Ondan sonraki günlerin hesabını ise herkes kendisi yapar; yapamazsa birine yaptırır.

İttifak-ı amme ile sabit olur. Bu hususla ilgili İsa (AS)'nın doğuş tarihine kadar bir takvim yapılır, günler de yazılır. Böylece tarihleme kesinleşmiş olur.

Geçmiş tarihlemede eğer haftanın günü yazılmışsa hatasız tarihin tesbiti mümkün olur, yazılmamışsa artık orada bir gün hata her zaman beklenir.

Prof. Dr. Muhammed Hamidullah benden bu hükmün çözümünü istemişti. Kitabını basanlar bu hususu ilave edebilirler.

SORU:18- Kendi başına ayı gören oruç bozar mı?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Oruç tutar ve gizli bozar.

Karagülle- Kendi başına ayı gören oruç tutar ve oruca niyet etmez ama yemez de. Böylece bayram günü oruç tutmamış ama gizli bir iş de yapmamış olur.

SORU:19- Ramazanın ilk günü tesbit edilemiyorsa oruç tutulsa sahih olur mu?

Numan, Malik ve Şafii- Oruç tutulsa sahih olmaz.

Ahmet- Hava açıksa ertesi gün oruç tutmak mekruhdur. Kapalı ise vacibdir.

Karagülle- Ramazanın ilk günü tesbit edilemiyorsa oruç tutmak mekruhtur. Şek ile yakın zail olmaz. Şek ile oruç tutulmaz, şek ile oruç bozulmaz.  

SORU:20- Gündüzleri görülen hilal yeni ay için yeterli midir?

Numan, Malik ve Şafii- Yeni ayı tesbit eder.

Ahmet- Öğleden önce görülen hilal yeni ayı tesbit etmez. Öğleden sonra görülen hilal yeni ayı tesbit eder.

Karagülle- Hilal güneşin batısında ise eski aya, güneşin doğusunda ise yeni aya aittir. Öğleden önce güneşin doğusunda görünmüşse ertesi gün yeni aydır. Öğleden sonra görülmüşse ertesi gün, yeni gün değildir. Bu görünmeler 29.530588  sayı ile hesaplanır. Görünme başka şekilde olsa da hesaplar buna göre tutulur. Kur'an, "iki takdim veya tehirde insanlığın ittifakı olduğunda bir beis olmadığını" beyan ediyor.

SORU:21- Hilal yeryüzünde bir yerde açıkça görüldüğünde bütün dünyada oruç tutulmalı mıdır?

Numan, Malik ve Ahmet- Bütün dünyada oruç tutulmalıdır.

Şafii- Yakın beldelerde tutulmalıdır.

İmami Haremeyn, Gazali, Rafii ve Nevevi- Sefer mesafesi kadar yakın olanlar tutmalıdır.

Karagülle- Allah, Kur'an’da hilal ayetinde "mevakiytu Linnas" diyor. Bütün insanlar için vakit tayin yeri olduğunu belirtiyor. "Mevakit" kelimesini tekrar etmeden "lilhacci" diyor. Öyleyse esas olan Mekke hilalıdır. Mekke boylamının arkasında olan boylam zaman çizgisidir. Zaman çizgisiyle bölünse bile bir ilde olanlar tek takvim kullanırlar. İl merkez binasının bulunduğu takvim ve kıble esastır. Kabe'nin tam karşısındaki yerin bulunduğu merkeze dönülüp namaz kılmak caizdir.

SORU:22- Hesap ile yeni ay tesbit edilebilir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Hesap ile yeni ay tesbit edilemez.

İbni Sureyç- Edilebilir.

Karagülle- Artık hesap dışı ayın tesbiti caiz değildir. Kur'an'da ay ve güneş hareketlerinin hesap ile olduğu belirtilmektedir. "Onlar yıldızlarla yol bulurlar" diyor. Peygamber, "biz ümmi kavimiz" demiş, görmeye bu sebeple izin vemiştir. O zaman için onların içtihatları doğru olabilir.

SORU:23- Oruca niyet etmek şart mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Niyet edilmezse oruç olmaz.

Züfer- Niyet gerekmez.

Ata- Niyet gerekmez.

Karagülle- Oruca niyet edilmezse oruç olmaz.

Bir kimse niyet etmez, iftar da etmezse sadece güne gün tutar, kefaret gerekmez.

SORU:24- Ramazan orucunun farz olduğunu belirtmek gerekir  mi?

Numan- Gerekmez, nafileye niyet etse de yeterlidir.

Malik ve Şafii- Farz olduğunu belirtmek gerekir.

Ahmet- Farz olduğunu belirtmek gerekir. (Gerekmez.)

Karagülle- Ramazan orucunu farz olduğunu belirtmek gerekmez, nafileye niyet etse de yine farz yerine geçer. Emredilen oruçtur, farz orucu değildir. Oysa namazda emredilen vakit namazıdır. Sadece namaz değildir.

SORU:25- Oruca ne zaman niyet edilir?

Numan- Güneşin batışı ile zevale kadar niyet etmek yeterlidir. Nezir oruçları için de böyledir.

Malik, Şafii ve Ahmet- Güneşin batışı ile fecri sadıka kadar oruca niyet edilir.

Karagülle- Güneşin batışı ile eski gün biter. Bundan sonra oruca niyet eden ertesi günkü oruca niyet etmiş olur. Çünkü başka gün yoktur. Orucu bozmaya niyet edip sonra bırakana güneşin doğmasına kadar ruhsat vardır. Bu, mesai saatinin başlamasıdır. Orucu tutmaya ve bozmaya niyet etmeyip, yemeden oruç tutmaya karar vermesi halinde öğleye kadar niyet edilebilir. Farz olan günlerin orucunda tutma, niyet edilmiş sayılır, öğleye kadar teyidi yeterlidir. Diğer günlerde ise niyet edilmemiş sayılır. Gün doğumundan sonra niyet sahih olmaz.

Bir derede ortak balık tutulmaktadır. Kural, çıkan balığın katılanlara eşit olarak bölüştürülmesidir. Bir kişi, bir iş için avcılarla beraber yürümüş ve işini yapmıştır. Öğleden sonra işi bitmiştir, ancak devam ederek akşam üstü de pay almak istemektedir. Ebu Hanife'ye göre bu kimse hissesini tam alır. Diğerlerine göre alamaz.

SORU:26- Her gece mi niyet edilir yoksa aylık niyet yeterli midir?  

Numan, Şafii ve Ahmet- Oruçta her gece niyet edilmesi gerekir.

Malik- Ayın başında tüm günleri tutmasına niyet etmesi yeterlidir.

Karagülle- Oruçta ay başında, tüm ay oruç tutacağına niyet etmesi yeterlidir. Ancak sefer gibi arada tutmadığı günler olursa yeniden niyet gerekir. Kur'an'da, günler değil, ayın orucu tutulmaktadır. Buna gece yemekleri de dahildir. Bu sebeple iftarsız oruçlar tek gün sayılır.

SORU:27- Nafile oruca zevalden evvel niyet edilebilir mi?  

Numan, Şafii ve Ahmet- Zevalden evvel niyet edilebilir.

Malik ve Muzni- Fecirden sonra niyet edilemez.

Karagülle- Nafile tutma isteği yoksa niyet edilemez, ama belli günlerde nafile oruç tutma adeti varsa niyet edilebilir. Temel kural, hükmen de olsa o gün iftar etmeye niyet etmiş olması gerekir.

Bir itfaye nöbetçisi mazeret beyan ederek, o gün gelemeyeceğini bildirmek için işyerine gider ve mazeretini bildirir. Ayrılmadan mazereti kalkar ve o arada yangın da olmaz. Öğleden önce çalışacağını sorumluya beyan eder. Bu kişi yevmiye alma hakkı doğar mı?

SORU:28- Cünüp olarak sabahlayanın orucu sahih midir?

Numan- Sahihtir.

Malik, Şafii ve Ahmet- Sahihtir, sabahlamadan önce yıkanmak müstehabdır.

Ebu Hüreyre ve Salim İbni Abdullah- Sahih değildir. Bozmaz, sonra da kaza eder.

Urve ve Hasan- Yıkanmayı geçiktirirse orucu bozulur.

Nehai- Cünüp olarak sabahlayanın orucu farz oruçsa, kaza eder.

Karagülle- Cünüp olarak sabahlayanın orucu sahihtir. Oruç için taharet şart değildir. Bu nedenle hayızlı oruç tutabilir, diyoruz. Ancak, hastalık illetinden dolayı tutamaz. Sonra da tutması gerekmez.

SORU:29- Gıybet ve sövme orucu bozar mı?

Numan, Malik, Şafii, Ahmet ve Karagülle- Bozmaz ama şiddetle mekruhtur.

Evzai- Sövme orucu bozar.

SORU:30- Güneş battı veya henüz sabah olmadı kanaati ile oruç yiyen, sonra yanıldığını görürse kaza eder mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Güne gün kaza eder. Ramazansa orucu tamamlar ve gene kaza eder.

Karagülle- Güneş battı veya daha sabah olmadı kanısı ile birşeyler yiyen, sonra güneşin batmadığı veya sabahın olduğunun farkına varırsa orucu güne gün kaza eder. Ramazansa orucu tamamlar ve gene kaza eder. Unutma orucu bozmaz, hata ise bozar.

SORU:31- Güneş battı sanarak orucu bozmağa niyet edenin orucu bozulur mu?

Numan- Bozulmaz.

Malik- Bozulmaz. Mezhebi- Bozulur.

Şafii- Bozulmaz. (Bozulur.)

Ahmet- Bozulur.

Karagülle- Güneş battı sanarak orucu bozmağa niyet edenin orucu bozulmaz. Niyet ile fiil başlamaz. Bu nedenle, namazda tekbir alınır ve selam verilir.

SORU:32- İsteyerek kusanın orucu bozulur mu?

Numan- Bozulur, kendiliğinden kussa oruç bozulmaz.

Malik ve Şafii- Bozulur, kendiliğinden kussa oruç bozulmaz.

Ahmet- Çok fazla değilse oruç bozulmaz. (Bozulur.)

Kendiliğinden kussa oruç bozulmaz.

İbni Abbas ve İbni Ömer- İsteyerek kusmazsa oruç bozulmaz.

Hasan- İsteyerek ve kendiliğinden kussa oruç bozulur.

Karagülle- Kusma orucu bozmaz. Oruç ihraçla değil, ithal ile bozulur.

SORU:33- Dişi arasındaki kalıntıyı yutanın orucu bozulur mu?

Numan- Nohuttan küçükse oruç bozulmaz.

Malik, Şafii ve Ahmet- İsteyerek yutarsa orucu bozulur.

Karagülle- Fecirden evvel ağza alınan yiyeceklerin yutulması orucu bozmaz. Çünkü ağız, iç organlardandır. Oruçlu iken ağza alınıp yutulmayan şeyler orucu bozmaz. Çünkü yemeden maksat, yenen şeyin besin haline gelmesidir.

SORU:34- Arka ve önden parmak veya başka bir şeyi sokup boşaltma yapmak orucu bozar mı?

Numan, Şafii ve Ahmet- Bozar.

Malik- Bozar. (Bozmaz.)

Davud- Bozmaz.

Karagülle- Arka ve önden parmak veya başka bir şeyi sokup boşaltma yapmak orucu bozmaz. Oruç vücudun içine vücut tarafından sindirilen şeyleri almakla bozulur. Madeni para yutmak orucu bozmaz. İlaçla yıkanması da orucu bozmaz. Ancak ince bağırsaklara kadar ulaşırsa bozar. Bir de devamlı içerde su tutulur ama girdiği kadar çıkmazsa oruç bozulur. Bu ağız için de böyledir. Tükrük dışarı çıkar, bir kısım su vücuda karışır.

SORU:35- Kulağa veya önden ilaç damlatmak orucu bozar mı?

Numan ve Ahmet- Bozmaz.

Malik ve Şafii- Bozar.

Karagülle- Kulağa ilaç damlatmak veya önden ilaç damlatmak orucu bozmaz. Bunlar suda yıkanma gibidir.

İğne orucu bozar. Makattan alınan hap da orucu bozar.  Fakat burun ve göz damlası orucu bozmaz.    

SORU:36- Makattan verilen ilaç orucu bozar mı?  

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Bozmaz.

Karagülle- Oruç dış derinin içine vücudun sindireceği şeylerin girmesi ile bozulur. Ayrıca ağzın dışından boğazın içine giren veya makatın dışından ince bağırsaklara geçen maddelerle oruç bozulur. Ağzın içine giren ile ağızdan çıkan birbirine eşit olmalıdır. Kalın bağırsağa giren ile kalın bağırsaktan çıkan eşit olmalıdır.

SORU:37- Kan aldırmak orucu bozar mı?  

Numan, Malik ve Şafii- Kan aldırmak mekruhtur, orucu bozmaz.

Ahmet- Kan aldırmak mekruhtur, orucu bozar. Kan alanın da orucu bozulur.

Karagülle- Kan aldırmak mekruhtur; fakat, orucu bozmaz. Kerahati vücudu sağlık açısından zorlamasın.

SORU:38- Tereddüt içinde sahur yiyen az sonra sabah olduğunu anlarsa orucu bozulur mu?

Numan, Şafii ve Ahmet- Bozulur.

Malik- Bozulur. (Farzı kaza eder.)

Ata, Davud ve İshak- Bozulmaz.

Karagülle- Tereddüt içinde sahur yiyen az sonra sabah olduğunu anlarsa orucu bozulur. Hata orucun bozulmasına sebeptir. Kuşku duydu, fakat, araştırmadıysa yine orucu bozulur. İçtihat yapmadan yapılan amel isabet edilse de geçersizdir.

SORU:39- Sürme orucu bozar mı?  

Numan ve Şafii- Bozmaz, mekruh değildir.

Malik ve Ahmet- Bozmaz, mekruhtur. Sürme boğaza kadar vardıysa oruç bozulur.

İbni Ebi Leyla ve İbni Sirin- Bozar.

Karagülle- Sürme orucu bozmaz, mekruh değildir. Dudak boyası da orucu bozmaz, ağıza kaçtıysa bozulur.

SORU:40- Ramazanda oruçlu iken özürsüz cima yapan (cinsel ilişki kuran) ne yapmalı?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Orucunu devam ettirir. Sonra ağır kefaret öder.

Karagülle- Ramazanda oruçlu iken özürsüz cinsel ilişki kuran, orucunu devam eder, sonra da ağır kefaret öder.

Bir işe başlandığı zaman o iş fasit olsa da sonuna kadar götürülür. Çünkü iş kollektiftir. Senin için bozulmuştur ama başkaları için akış durmamalıdır. Sonra da görevi yerine getirmemenin bir cezasının olması gerekir.

SORU:41- Ağır kefaret nedir?

Numan, Şafii ve Ahmet- Zihar kefaretidir, bir köle azat etmek, bulamazsa kesintisiz iki ay oruç tutmak veya altmış yoksulu doyurmaktır.

Malik- Zihar kefaretidir, bir köle azat etmek, bulamazsa  kesintisiz iki ay oruç tutmak veya altmış yoksulu doyurmaktır. Doyurmak daha iyidir.

Karagülle- Ağır kefaret zihar kefaretidir. Bir köle azat etmek, bulamazsa kesiksiz iki ay oruç tutmak veya altmış yoksulu doyurmaktır.

Oruç bozmak irade zayıflığından ileri gelmiştir. Bu nedenle iradenin eğitimi gerekmektedir. Ancak köle azat etmek çok büyük bir ibadet olduğundan bütün kefaretlerde birinci olarak ona yer verilmiştir.

Resmi bir işe başlayıp sonra mazeretsiz terk edene, benzer cezalar verilebilir. Mesela askerlikte nöbeti terkedenin askerliği iki ay uzatılabilir.

SORU:42-Oruç kefareti kadınlara da farz mıdır?

Numan ve Malik- Cima yapan kadın ve erkek, ikisi de zihar kefaretini ifa eder.

Şafii- Cima yapan kadına kefaret yoktur, erkek ifa eder.(Vardır.)

Ahmet- Cima yapan kadına kefaret yoktur, erkek ifa eder.

Karagülle- Cima yapan kadın ve erkek, ikisi de zihar kefaretini ifa eder. Cezada kölelere tahfif (yarılama) vardır. Kadınlara ise böyle bir tahfif yoktur. Onlar neye tam ehil iseler, onun suçlarına ve cezalarına da tam ehildirler. Siyasi hakları yarımdır, oradaki cezaları da yarımdır.

SORU:43- Bir Ramazanda iki ayrı günde cima yapana kaç kefaret gerekir?

Numan- Bir kefaret gerekir.

Malik ve Şafii- Her biri için ayrı kefaret gerekir.

Ahmet- Bir kefaret gerekir. Kefareti ödemişse sonrası için de kefaret öder. Hatta aynı gün bir cima yapsa ve kefaret olarak  köle azat etse sonra bir daha cima yapsa ikinci kefareti de öder.

Karagülle- Bir Ramazanda değişik günlerde cima yapana bir kefaret gerekir. Ayrıca bozduğu günler kadar oruç tutması gerekir.

Zina cezası da böyledir. Bir kadınla zina eden, o kadın başkasıyla zina etmeden zinasını sürdürse bir zina cezası verilir.

İçki içen için uygulanmayan cezalar için de bir ceza uygulanır.

Hırsızlıkta yalnız bir el kesilir. Ondan sonra yaptığı hırsızlıklarda yalnız çaldığını öder, artık eli kesilmez.

SORU:44- Ramazanın kazasına kefaret var mıdır?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Kefaret yalnız Ramazanın edasına vardır. Kazasına kefaret yoktur.

Kutade- Ramazanın kazasına kefaret vardır.

Karagülle- Ramazan orucunun iki önemli hikmeti vardır. Biri iradeye sahip olma ki, insan iradesinin en zayıf olduğu yer cinsi ilişkidir. İkinci istenen şey de cemaatten ayrılmama, daima toplulukla paralel hareket etmedir. Özel iş de olsa cemaatle yapmaya çalışılır. Yani topluluk ne zaman o işi yapıyorsa, o zaman yapmaya çaba gösterilir. Kefaretin bu kadar ağır olmasının nedeni, iki cinayetin bir arada işlenmiş olmasıdır.

Ramazan orucunu bozmanın zihara kıyas edilmesinin nedeni, zıharda helali haram kılma, oruçlu iken cimada da arzularına esir olma sözkonusudur.

SORU:45- Zorla ve uykuda cima olunması orucu bozar mı?

Numan ve Malik- Bozar, kaza etmesi gerekir.

Şafii- Bozar, kaza etmesi gerekir. (Bozmaz, kaza gerekmez.)

Ahmet- Bozar, kaza etmesi gerekir. (Kefaret de gerekir.)

Karagülle- Uykudan uyanmamışsa orucu bozulmaz. Çünkü ne irade, ne de rıza vardır. Cima esnasında uyanmışsa orucu bozulur ve kaza eder. Ancak hemen terk ederse orucu bozulmaz. Zor kullanılmışsa irade vardır, rıza yoktur. Orucu bozulur ve yalnız kaza yapması gerekir.

SORU:46- Cinsel ilişki halindeyken sabah olsa ne gerekir?

Numan- Hemen çıkarırsa bozulmaz; çıkarmazsa kaza gerekir.

Malik- Hemen çıkarırsa kaza; çıkarmazsa kefaret gerekir.

Şafii- Hemen çıkarırsa bozulmaz; çıkarmazsa kaza ve kefaret gerekir.

Ahmet- Hemen çıkarsa da oruç bozulur, kaza ve kefaret gerekir.

Karagülle- Cinsel ilişki halindeyken sabah olsa hemen çıkarırsa günah işlememiş olur; sonra kaza etmesi gerekmez. Çıkarmazsa günah işlemiş olur, kazası gerekir, kefaret gerekmez.

SORU:47- Ağzında  yemek varken sabah olsa orucu bozulur mu?

Numan, Şafii ve Ahmet- Lokmayı hemen ağzından atsa orucu bozulmaz.

Malik- Lokmayı hemen ağzından atsa da orucu bozulur.

Karagülle- Ağzında  yemeği varken sabah olsa, lokmayı yutsa da oruç bozulmaz. Ağza girmeyen orucu bozmaz; ağza girip boğazı geçmeyen de orucu bozmaz.

SORU:48- Cima yaparken sabah olsa ve cimadan vazgeçse oruç bozulur mu?

Numan, Şafii ve Ahmet- Cimadan vazgeçse orucu bozulmaz.

Malik- Cimadan vazgeçse orucu bozulur.

Karagülle- Bir kimse cima yaparken sabah olsa ve cimadan vazgeçse orucu bozulmaz. İçerde hareketsiz dursa ve bu halde boşalsa yine bozulmaz. Hareket ederse bozulur. Çıkarma hareket sayılmaz.

SORU:49- Şehvetle öpüşme orucu bozar mı?

Numan, Malik ve Karagülle- Bozmaz ama haramdır.

Şafii- Şehvetle veya şehvetsiz öpmek orucu bozmaz, haramdır.

Ahmet- Bozmaz ama haramdır. (Şehvetsiz öpmek de haramdır.)

SORU:50-Şehvetle öperken mezi gelse oruç bozulur mu?

Numan, Malik, Şafii ve Karagülle- Bozulmaz.

Ahmet- Bozulur.

SORU:51- Şehvetle öperken meni gelse oruç bozulur mu?

Numan, Şafii ve Ahmet- Bozulmaz.

Malik- Bozulur.

Karagülle- Şehvetle öperken meni gelse oruç bozulur. Uykuda meni gelse bozulmaz. Diğer hallerde meni gelmesi orucu bozar, penisin baş kısmının kapanması da orucu bozar.

SORU:52- Misafir cima ile oruç bozabilir mi?

Numan, Malik ve Şafii- Bozabilir.

Ahmet- Bozamaz, kendisinde misafır olan kimse ile cima yapsa ona da kefaret düşer.

Karagülle- Misafir cima ile oruç bozabilir. Cima ile yemek arasında bir fark yoktur. Mübaşeret haram edilmiş; fakat, sevişme haram edilmemiştir. Mübaşeret cimadır. Çünkü Kur'an'da "Allah'ın fadlını arayın" demekle mübaşeretle çocuk olcağını belirtmektedir.

SORU:53- Cima dışında yemek ve içmekle orucu bozana kefaret gerekir mi?

Numan ve Malik- Kefaret gerekir. Yemeye devam etmemelidir. Sonra güne gün oruç tutmalıdır.

Şafii- Kefaret gerekmez. (Gerekir.) Yemeye devam etmemelidir. Sonra güne gün oruç tutmalıdır.

Ahmet- Kefaret gerekmez. Yemeye devam etmemelidir. Sonra güne gün oruç tutmalıdır.

Karagülle- Cinsel ilişki dışında yemek veya içmekle orucu bozana kefaret gerekir. Yemeye devam etmemelidir. Sonra güne gün oruç tutmalıdır. Cima ile yemek arasında Kur'an farklı hüküm getirmemiştir.

SORU:54- Unutma orucu bozar mı?

Numan, Şafii ve Ahmet- Bozmaz.

Malik- Bozar.

Karagülle- Unutma orucu bozmaz. Bu gibi hallerde tedbirli olmak gerekmiyor.

Namazda unutma fesada sebeptir. Nöbetçinin nöbeti unutup gitmesine yahut uyumasına benzer, muteber değildir.

SORU:55- Orucu baştaan tutmayana kefaret gerekir mi?  

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Gerekmez, güne gün tutar.

Rabia- Bir güne on iki gün tutar.

İbni Musayyip- Her gün için otuz gün tutar.

Nehai- Bin gün oruş tutsa ancak karşılar.

Ali ve İbni Mesut- Ömür boyu oruç tutsa yine karşılayamaz.

Karagülle- Orucu baştan tutmayana kefaret gerekmez, güne gün tutar. Orucu şer'an ruhsat verilmeyen mazereti sebebiyle tutmamışsa güne gün tutar. Uzun günleri kısa günlere çevirirse  günah işlemiş olur. İnkarcı olarak tutmasa kaza gerekme, tevbe etmesi gerekir. Kefaret ise başlanmış oruç için söz konusudur. Cezalar, suçu ortadan kaldırır. Suç kalkmayacaksa ona ceza da verilmez.  

SORU:56- Unutarak orucu bozacak bir şey yapılsa orucu bozulur mu?

Numan, Şafii, Ahmet ve Karagülle- Bozulmaz.

Malik- Bozulur

SORU:57- İkrah ile oruç bozulur mu?

Numan ve Malik- Bozulur.

Şafii- Bozulur.

Nevevi- Bozulmaz.

Ahmet- Cimada ikrah ile oruç bozulur; yemekte bozulur.

Karagülle- İkrah ile orucu bozacak fiil yapılsa oruç bozulur. İkrah rızayı bozar, iradeyi bozmaz. Oruç irade terbiyesi olduğu için oruç ikrah ile bozulur.

SORU:58- Ağızdan veya burundan su kaçsa oruç bozulur mu?

Numan ve Malik- Bozulur.

Şafii- Bozulmaz. (Bozulur.)

Ahmet- Bozulmaz.

Karagülle- Oruçta unutma orucu bozmaz; hata bozar.

SORU:59- Bütün gün baygın kalanın orucu sahih midir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Sahih değildir.

Muzni- Sahihtir.

Karagülle- Niyet ettikten sonra bayılsa ve ertesi sabah olmadan ayılsa o günkü oruç geçerlidir. Niyet ve iftar yapamamışsa geçersizdir.

SORU:60- Bütün gün uyuyanın orucu sahih midir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Sahihtir.

İsterhi- Sahih değildir.

Karagülle- Bütün gün uyuyanın orucu sahihtir.

Bir kimse işe gelse ama iş olmadığı için yatıp uyusa yevmiyeyi hak eder. Oruçta da bütün gün uyusa oruç geçerli olur, niyet ve iftar şarttır.

SORU:61- Hastalık veya başka sebeplerle oruç tutamayan kazasını ne kadar erteleyebilir?

Numan- İstediği kadar erteliyebilir, kefaret gerekmez.

Malik, Şafii ve Ahmet- Gelecek Ramazana kadar erteleyebilir, tutmazsa sonra güne gün tutar ve (675 gr) bir müd fidye verir.

Karagülle- Hastalık veya başka sebeplerle oruç tutamazsa, gelecek ramazana kadar erteleyebilir, tutmazsa sonra bir sa' (2.000gr) fidye verir.

SORU:62- Kaza orucunu tutmaya vakit bulamadan ölene fidye gerekir mi?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Gerekmez.

Tavus ve Katade- Gerekir, her gün için bir yoksul doyurulur.

Karagülle- Kaza orucunu tutmaya vakit bulamadan ölene fidye gerekir. Bunu akrabaları öder.

SORU:63- Kaza orucunu tutmaya imkan bulduktan sonra eda etmeden ölene fidye gerekir mi?

Numan- Gerekir.

Malik- Gerekir, vasiyet etmemişse akrabaları sorumlu değildir.

Şafii- Her güne bir müd (675gr) fidye gerekir. (Fidye gerekmez, akrabalarından en yakını oruç tutar.)

Ahmet- Nezir orucunu akrabası tutar, Ramazan için fidye verilir.

Karagülle- Kaza orucunu tutmaya imkan bulduktan sonra tutmadan ölene fidye gerekir. Akrabaları kendi mülklerinden verirler.

SORU:64- Şevvalde altı gün oruç tutmak müstehab mıdır?

Numan, Şafii ve Ahmet- Müstehabdır.

Malik- Müstehab değildir, şeyhlerimden tutanı görmedim, farz zannedilmesinden korkuyorum.

Karagülle- Şevvalde altı gün oruç tutmak müstehabdır. Başlangışta her ay üç gün oruç tutuluyordu. Bu, onda bir eder. Sonra hepsi bir ayda birleştirildi. Artan altı gün de affedildi. Altı gün orucunu utan onda birini tamamlamış olur, bu da müstehabdır.

SORU:65- Ayda üç gün oruç tutmak sünnet midir?

Numan, Malik, Şafii ve Ahmet- Ayın 13, 14 ve 15. günlerinde oruç tutmak müstehabdır.

Karagülle- Namaza kıyasen farz kadar nafile ibadet yapmak sünnettir. Hacda da umre vardır. Her ayın 13, 14 ve 15. günlerinde oruç tutulması sünnettir.

SORU:66- Farzlardan sonra hangi ibadetleri yapmak daha iyidir?

Numan ve Malik- Önce ilim, sonra cihattır.

Şafii- Nafile namazdır.

Ahmet- Cihattır.

Karagülle- Farzlardan sonra en faziletli ibadet hangisi kolay ise odur. İnsan, farzları yerine getirir ve günün yarısını üretim işlerinde harcarsa, kalan vaktinde isterse fazla iş yapar ve zekatını çoğaltarak ibadet yapar, isterse ilimle tebliğ ibadetini yapar. İlim aşağıdaki şekilde sıralanmalıdır.

1- Arapça öğrenmek,

2- Matematik öğrenmek,

3- Fıkıh öğrenmek,

4- Felsefe öğrenmek.

Herkese yaşayacağı kadar fıkıh bilmek farzdır. Çalışanlara işlerinin fıkhını bilmeleri farzdır.

SORU:67- Başlanan ama farz olmayan bir ibadet bozulsa kazası gerekir mi?

Numan ve Malik- Kazası gerekir.

Muhammed- Kardeşi yemin verip bozdursa kazası gerekir.

Şafii ve Ahmet- Kazası gerekmez, tamamlanması müstehabdır.

Karagülle- Ahd ve nezre başlayan tamamlamak zorundadır. Herkes vadini yerine getirmelidir; getirilmesi mümkün değil veya faydasızsa doğacak zararlar ödenir. Bir ibadete başlamak da nezirdir. Fasit olsa kazası gerekir.

SORU:68- Sadece cuma günleri oruç tutulur mu?

Numan ve Malik- Mekruh değildir.

Ebu Yusuf ve Şafii ve Ahmet- Mekruhtur.

Karagülle- Cuma günleri oruç tutmak müstehabdır. Yemek ihtiyacı kalkar, görüşmeler daha fazla yapılır. Bu bütün toplantılar için böyledir.

SORU:69- Oruçlu dişlerini fırçalayabilir mi?

Numan, Malik, Şafii, Ahmet ve Karagülle- Mekruh değildir