Erbakan’ın “ADİL DÜZEN” Söyleminin Teorisi-2
ERBAKAN HAFTASI ve “ERBAKAN’I ANMAK, ANLAMAK VE ERBAKAN GİBİ YAPMAK” vesilesiyle; “İSLAM EKONOMİSİ ÇERÇEVESİNDE NECMETTİN ERBAKAN’IN ADİL DÜZEN SÖYLEMİ” (İrfan Ersin ve Cengizhan Yıldırım’ın çalışması) akademik çalışmasını değerlendirmeye devam ediyoruz… Çalışma “NECMETTİN ERBAKAN’IN EKONOMİK SÖYLEM VE UYGULAMALARI” adlı “YÜKSEK LİSANS TEZİ”nden türetilmiş. Bugün de “Erbakan’ın Adil Düzen Söyleminin Teorisi” üzerinde durmaya devam edelim...
Erbakan hem kapitalizmi hem de sosyalizmi eleştirmiştir. Kapitalizm eleştirisinde faiz ile tekeller ve tröstler ön plana çıkar. Kapitalizm “Adil Düzen”in savunduğu gibi serbest piyasaya dayalıdır; ancak faize dayalıdır ve tekeller ile tröstleri önlemede başarısız olmaktadır. Buna karşılık komünizm faize karşı olmakla birlikte insan tabiatına aykırı olarak mülkiyet hakkını ve kârı yasaklamaktadır. Serbest piyasa ortadan kalkınca ekonominin merkezi planlarla ve merkezi fiyatlarla yönetilmesi ekonomiyi tahrip etmektedir. Dolayısıyla AED (Adil Ekonomik Düzen), mülkiyet hakkına ve serbest piyasa sistemine yer vermekte, faize, tekelleşmeye ve tröstlere karşı çıkmaktadır (Erbakan 1991).
Erbakan’a göre AED, maddi ve manevi kalkınmanın birlikte yürütüldüğü düzendir. Bu düzen insanlığa refah getirir, ekonomiyi hızla geliştirir. Millî, güçlü ve yaygın kalkınmayı sağlar. Bu düzende gelir dağılımı bozuklukları önlenir ve adil paylaşım çerçevesinde hareket eder. AED, geri kalmışlığı, rüşveti ve ahlaki bozulmayı önler (Erbakan 2010).
AED genel olarak; devlete biçilen rol, para, vergilendirme sistemi, kredi esasları ve ortaklık, üretim ve ihracat, enflasyon, işsizlik ve sosyal güvenlik esasları gibi konular üzerinde durmaktadır. Bu çerçevede AED’nin 31 temel esası vardır. Bunlardan üç tanesi genel esaslar olmak üzere 7 tanesi parayla, 7 tanesi vergiyle, 7 tanesi krediyle ve 7 tanesi sosyal güvenlikle açıklanmaktadır (Erbakan 1991).
“Adil Ekonomik Düzen”in Üç Genel Esası ve Devlet’in Görevi
Erbakan’a göre AED’nin genel esasları, bu düzende ekonomik faaliyetler açısından devletin ne yapacağını, şahısların neler yapacaklarını ana hatlarıyla tanzim eden esaslar olarak sıralanmaktadır. AED’de esas ekonomik faaliyetleri şahıslar yürütürler. Devlet bunların bu faaliyetleri yürütmelerinde kendilerine yardımcı olur. Bu yardımı ülkenin ve bölgelerin kalkınma planlarının hazırlanmasını teşvik suretiyle yapar. Devlet ayrıca ekonomiyle ilgili genel hizmetleri yaptırır ve kontrol eder ve yine ayrıca ekonomiyle ilgili tanzim hizmetlerini yürütür ve kontrol eder. Bu yüzden AED’nin genel esasları 3 temel esasta toplanır (Erbakan 1991). Bu esaslar “Ekonomide Devletin Görevi”, “Devletin Ekonomik Faaliyeti” ve “Şahısların Ekonomik Faaliyetleri” şeklinde sıralanır.
Ekonomide Devletin Görevi: Erbakan’a göre, devlet, ülke ve bölgelerin makro planını yaptırır ve ilgili yatırım projelerini yaptırır. Böylece herkes ülkenin her yerinde tarım, sanayi ve hizmetler sektöründe gerek mevcut yatırımların verimliliğini artırmak yönünden ve gerekse yeni yatırımlar yönünden hangi projelerin teşvik edileceğini bilir. Devlet bu projeleri her bakımdan destekler ve çeşitli teşviklerle bunların en faydalı ve verimlilerinin öncelikle gerçekleşmesini yönlendirir (Erbakan 1991).
Devletin Ekonomideki Faaliyetleri: Erbakan’a göre, tanzim ve genel hizmetler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Genel hizmetler olarak güvenlik, yönetim, yargı, enerji temini, su, yol, altyapı hizmetleri, sağlık, eğitim ve öğretim hizmetleri, ulaşım, iletişim hizmetleri vs. sıralanmaktadır. Devlet ayrıca tıpkı Noterler, yeminli muhasipler ve yeminli mimari bürolar gibi muhasebe ve ambar vs. gibi hizmetlerinin yürütülmesini de temin eder (Erbakan 1991). “Adil Ekonomik Düzen”de devlet ayrıca temel ekonomik malların tanzim hizmetlerini yürütür. Örneğin bugünkü “Toprak Mahsulleri Ofisi’nin yerini bir Buğday Vakfı alacaktır. Bu kuruluşun vakıf olarak adlandırılması, hiçbir kâr gayesi gütmeyip sırf vatandaşa hizmet için kurulmuş olmasıdır. Bu vakıf bütün ülke sathında belde seviyesine kadar teşkilatlanmıştır. Vakfın vazifesi bu muameleleri yapmak ve depolarındaki buğdayı iyi bir şekilde muhafaza etmektir. Bu hizmetleri sırf bir hizmet olarak yapacaktır” (Erbakan 2010).
Şahısların Ekonomik Faaliyetleri: Erbakan’a göre, AED’de ekonomik faaliyetler serbest piyasa şartları altında bireyler tarafından yürütülür. Bireyler ekonomik faaliyetleri ister şahıs olarak, ister şirket veya vakıf olarak yürütebilirler (Erbakan 2010).