RÛM SÛRESİ - 22. Hafta

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

مُنِيبِينَ إِلَيْهِ وَاتَّقُوهُ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ (31) مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ (32)

O’na tekrar tekrar dönenler… ve O’na sığının ve salatı ikame edin ve müşriklerden, dinlerini parçalayıp şialar olanlardan olmayın. Her hizip yanlarında olanla sevinçli olanlardır. (31-32)

مُنِيبِينَ إِلَيْهِ

O’na tekrar tekrar dönenler…

مُنِيبِينَ: “Tekrar tekrar dönenler” demektir. نوب kökünden if’âl bâbından eril çoğul nekre mensub ism-i fâildir. Birinci bâbdan نَوْبٌ mastarı nöbetler şeklinde tekrarlayarak gelmek, nöbet tutmak manasındadır. İf’âl bâbında (أَنَابَ – يُنِيبُ) sayruret etkisi ile gelir. Birisinden veya bir mekândan her uzaklaştığında tekrar oraya/ona dönmek demektir. Askerlikte veya bir işte tutulan nöbet, epilepsi (sara) hastalığındaki nöbet kelimeleri Türkçeye buradan gelmiştir.

إِلَى: “-e, -a” demektir. Harf-i cerdir.

هِ: “O” demektir. 30. ayetteki Allah’a racidir.

إِلَيْهِ: “O’na” demektir.

مُنِيبِينَ إِلَيْهِ: “O’na tekrar tekrar dönenler” demektir. Burada fiil yoktur. مُنِيبِينَ mensub bir öğedir ve cümlenin mef’ûlün bihi veya cümlenin fâili veya mef’ûlünün hali veya kâne cümlesinin haberi olmaya gramatik açıdan uygundur. Sonrasında bu cümleye atfedilmiş iki cümle de eril çoğul ikinci şahıs emir cümlesi olduğundan burada da bir emir fiil takdir etmemiz uygundur. En uygun olan kâne emir cümlesidir. كُونُوا مُنِيبِينَ إِلَيْهِ şeklinde takdir ederiz.

Bu ayetlerde Süleyman Peygamber bir gerekçe göstererek mal sevgisine yönelmiş sonra Allah’a inabe etmiştir yani tekrar dönmüştür.

Allah’a münib olan kimse Allah’tan her uzaklaştığında, Allah’ı unutup başka şeylere daldığında tekrar tekrar Allah’a döner, ona yönelir.

وَاتَّقُوهُ

Ve O’na sığının

وَ: “Ve” demektir. Atıf harfidir. Fiili hazf edilmiş مُنِيبِينَ إِلَيْهِ cümlesine اتَّقُوهُ cümlesini atfetmektedir.

اتَّقُوا: “İttika edin, sığının” demektir. وقي kökünden ifti’âl bâbından ikinci şahıs çoğul emir malum fiildir. Sülasi anlamı “korumak” demektir. Sülasi bâb ifti’âl bâbına gelince baştaki vâv te harfine ibdal olur ve اتَّقَى şekline dönüşür. Korumak anlamı sığınmak anlamına dönüşür.

هُ: “O” demektir. Allah’a racidir.

اتَّقُوهُ: “O’na sığının” demektir. Allah’a sığınmak demek Allah’ın koruması altına girmek demektir. Diğer şeylerden korunmak demektir.

İttika edenlerin ittikaı sübut halinde olursa bu durumda onlara muttakiler (الْمُتَّقُونَ) denir. Kuran’da 49 kere geçmektedir. Muttaki şeklinde tekil geçişi yoktur. Tamamı çoğul şekilde geçmektedir. Nekre geçişi de yoktur. Bireysel olarak Allah’a ittika edilebilir ama bunun sübut şeklinde olması için topluluk olmak gereklidir.

Muttakilerin Kuran’da geçen özelliklerine bakalım.

• Muttakiler ahir yevme, meleklere, kitaba ve nebilere iman edenlerdir.
• Malını Allah’ın istediklerine vermekten çekinmezler.
• Salatı ikame ederler.
• Zekâtı verirler.
• Ahitlerine vefa gösterirler.
• Her durumda sabredenlerdir.

وَالَّذِي جَاءَ بِالصِّدْقِ وَصَدَّقَ بِهِ أُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ

Doğruyu getiren ve onu tasdik edenler, onlar, onlar muttakilerdir. (Zümer 33)

Doğruyu getirir ve onu doğrularlar.

Bolluk ve darlıkta harcarlar.Öfkelerini yutarlar yani öfkeli bir görünümleri yoktur.İnsanları affederler.

Kıyamet saatinden kaygı duyarlar.Rablerinden gayb içinde bile olsalar çekinirler.

Gayba iman ederler. Siz onlara Adil Düzeni götürdüğünüzde uygulanmış bir örneği var mı diye sormazlar. Şehadete iman eden kimse başarılı bir örnek ister. Muttakiler ise sizin projenizi gördüğünde iman eder, onun bir uygulanmış ve başarılmış örneğini istemez. Muttakiler örnek istemeyenlerdir. Ekseriyet demokrasisindeki başarıları aramak şehadete imandır. Çünkü geçmişte ekseriyet demokrasisinde ve mevcut sistemin kuralları içinde başarılı olmuş örnekler vardır ve bunlar şehadettir. Muttakiler ekseriyet demokrasisiyle ilgilenmezler. Gayb olan Adil Düzendir. Henüz bir uygulaması yoktur. Günümüz muttakileri Adil Düzene iman ederler, ekseriyet demokrasisine değil. Ekseriyet demokrasisi içinde vakitlerini harcamazlar, o sistem içindeki oyunların bir parçası olmazlar.Salatı ikame ederler. Toplantılarını gerektiği gibi yapar ve buna göre çalışırlar.Rızıklandırıldıklarından Allah yolunda harcarlar. Harcamaları için başarıyı beklemezler. Başarıyı görüp harcayanlar şehadete iman edenlerdir. Muttakiler ise gayba iman ederek harcarlar.Kuran’a da önceki kitaplara da iman ederler. Delilleri bu kitaplardır. Ne önceki siyasetçilerin ne de insanların Allah’ın kitabına dayanmayan fikirlerini, uygulamalarını, siyasi başarılarını delil olarak kabul etmezler.Kuran onlar için rehberdir, yol göstericidir. Başka yol göstericileri yoktur. Bin bir türlü bahanelerle ileri sürülen gerekçeler onları ilgilendirmez. Yok günümüzde ancak böyle olur, yok bu şekilde olur şeklinde gerekçeler onları ilgilendirmez. Allah’ın kitabına uymayan hiçbir şeyi uygulamazlar. Allah’ın kitabı onlara açıkça “çoğunluğa uyma” derken çoğunluğu ele geçirmenin gerekli olduğu iddiasını ileri sürmezler.

وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ

Ve salatı ikame edin.

وَ: “Ve” demektir. Atıf harfidir. اتَّقُوهُ cümlesine أَقِيمُوا الصَّلَاةَ cümlesini atfetmektedir.

أَقِيمُوا: “İkame edin” demektir. قوم kökünden if’âl bâbından ikinci çoğul şahıs emir fiildir. Birinci bâbdan قَامَ - يَقُومُ şeklinde kalkıp bir hedefe yönelerek dik durmak manasındadır. Lazım fiildir. Birinci bâb if’âl bâbına (أَقَامَ – يُقِيمُ) tadiye etkisi ile gelir. “Doğrulttu, doğru uyguladı, gerektiği gibi yaptı, yerleşik, süregelen ve etkili hale getirdi” anlamına gelir.

الصَّلَاةَ: “Namaz, toplantı” demektir. صلو kökünden gelmiştir. Tef’îl babından ism-i masdar olarak birisi veya birilerinin yakınında bulunmak ve onunla veya onlarla bir amaç için etkileşimde bulunmak, onu/onları desteklemek manasındadır. Bu mastar manasından yapılan etkileşim manasında صَلَاة ıstılahi olarak “toplantı”, müminler için özel bir isim olarak “namaz” anlamında camid isimdir. Çoğulu صَلَوَات dır.

أَقِيمُوا الصَّلَاةَ: “Salatı doğru uygulayın” demektir. “Toplantıyı gerektiği gibi yapın, yerleşik, süregelen ve etkili hale getirin” demektir. Bir amaç için bir araya gelin, namaz ritüelini de gerçekleştirin ve orada alınması gereken kararları doğru şekillerde alın demektir.

Doğru uygulanmayan, gerektiği gibi yapılmayan salatın örneğini Kuran vermiştir.

Siyasi parti toplantıları, mitingleri işte bu salatın örnekleridir. İçerik yoktur. Tartışma yoktur. Karar alma yoktur. Lider ne derse odur. Lider alkışlanır, ıslıklar çalınır. Onun için ölünür. Onun için sloganlar atılır. O yüceltilir. Eski liderlerin de boylu boyunca dev posterleri asılır. Onlar da yüceltilir. Böyle salatlar üzerine kurulu ekseriyet demokrasisine bundan sonra nasıl dahil olalım? Fikirlerin tartışılmadığı, çözümler üzerinde görüşlerin ortaya sunulmadığı, sadece çoğunluğu nasıl kazanalım diye slogan üretme amaçlı salatlara nasıl dahil olalım?

Burada atıfla üç emir verilmiştir.

1. O’na tekrar tekrar dönenler olun
2. O’na ittika edin
3. Salatı ikame edin

Üçünün bir arada olması gereklidir. Herkes hatalar yapar, mümin de olsa Allah’ın yolundan sapmalar yaşar. Süleyman Peygamber bile mal sevgisini Allah’ı hatırlatma gerekçesi göstererek hata etmiştir ama hemen inabe etmiştir. İşte bizden de bu istenmektedir. “Sapma yaşadığın anda hemen tekrar Allah’a dön, o yola gir” denmektedir. Allah’a ittika edin denmektedir. Başkalarına sığınmaya, başkalarının korunması altına girmeye gerek yoktur. Allah’ın koruması yeterlidir. Bu ikisine ilaveten toplantılarınızı gereği gibi yapın denmektedir. Günümüzdeki gibi göstermelik, şekil şartını yerine getirip toplulukları gaza getiren alkışlı toplantılardan uzak durun denmektedir.

Ekseriyet demokrasisinde başarı arayan arkadaşlarımızın o alkışlı toplantılardan uzak durmaları gerekmez mi? Tam tersine bizim de o toplantılarda olmamız gerektiğini söylüyorlar. Kuran okuyoruz çok şükür. Nasıl olacak da hem Kuran okuyacağız hem de onlara katılacağız? Bu çelişki değil midir? Allah’a ittika ediyoruz, Kuran’dan muttakilerin özelliklerini okuyoruz ve açıkça söylüyoruz ki Allah’ın yolundan saptıracak olan çoğunluk sisteminin komponentlerine dahil olmayız. Dahil olan arkadaşlarımız Allah’ın yolundan uzaklaşmışlardır. Hemen istiğfar ve tevbe edip o yoldan çıkmalı ve Allah’a inabe etmelidirler yani Allah’a dönmelidirler.

وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا

Ve müşriklerden, dinlerini parçalayıp şialar olanlardan olmayın.

وَ: “Ve” demektir. Atıf harfidir. أَقِيمُوا الصَّلَاةَ cümlesine لَا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا cümlesini atfetmektedir.

لَا: “-ma, -mayın, -me, meyin” demektir. Nehiy edatıdır. Kendisinden sonra meczum muzari fiil gelir ve nehiy cümlesini başlatır. Nehiy cümlesi olumsuz emir cümlesidir.

تَكُونُوا: “Olursunuz” demektir. İkinci şahıs çoğul meczum muzari malum fiildir.

لَا تَكُونُوا: “Olmayın” demektir.

مِنَ: “-den” demektir. Harf-i cerdir.

الْمُشْرِكِينَ: “Müşrikler” demektir. Ortak edenlerdir. Marife mecrur düzenli eril çoğul ism-i fâildir. Putlara tapınma, Allah’tan başkasını ilah edinme, Allah’tan başkasına ibadet etme, Allah’la araya birilerini koymak şirk değildir. Allah’a şirk “Allah’ın doğal ve sosyal kanunlarına aykırı kurallar, kanunlar koymaktır”. Bu kanunlar insanları ister istemez Allah’ın koyduğu kanunlara aykırı hareket etmek zorunda bırakırlar. Yasalar, örfler, toplumsal kurallar, töreler, gelenekler Allah’ın kurallarına aykırı ise şirktirler.

Şirkin iki komponenti vardır: Şerik ve müşrik. Şerik, kuralı koyandır, müşrik ise şeriki kural koyucu olarak kabul eden ve onun koyduğu kuralların doğru, iyi, güzel, faydalı olduğunu savunan, uygulayan ve uygulattırandır.

مِنَ الْمُشْرِكِينَ: “Müşriklerden” demektir.

مِنَ: “-den” demektir.

الَّذِينَ: “Kimseler” demektir. Has ism-i mevsuldür.

فَرَّقُوا: “Ayırdılar” demektir. فرق kökünden tef’îl bâbından üçüncü şahıs eril çoğul mazi malum fiildir. Fâili içindeki cem vâvıdır (فَرَّقُوا). الَّذِينَ nin aid zamiridir. Birinci bâbdan (فَرَقَ - يَفْرُقُ) belirli bir şeyi diğer belirli bir şeyden ayırmak manasındadır. Tef’îl bâbına geçince (فَرَّقَ - يُفَرِّقُ) teksir ve mübalağa etkisi vardır. Ayıranların ayırdıkları çok sayıdadır. “Parçaladılar” anlamına gelir.

دِينَ: “Din, düzen” demektir.  Din kelimesi günümüzde “inanç” anlamında kullanılmaktadır. Son derece yanlıştır. Ne sözlüklerde ne de Kuran’da “inanç” anlamındadır. “Din adamı, dindar” ifadeleri de tamamen yanlıştır. Hıristiyanlık dini, Yahudilik dini, İslam dini şeklinde kullanılmasına rağmen Kuran’da Hıristiyanlık dini, Yahudilik dini, İslam dini ifadesi geçmez. “Allah’ın dini”, “din olarak İslam” ifadesi geçer. Din kelimesi Kuran’da düzen (hukuk düzeni) anlamındadır.

هُمْ: “Onlar” demektir. الَّذِينَ has ism-i mevsulünün öncesindeki cem vâvı (فَرَّقُوا) gibi sıla cümlesi içindeki aid zamiridir.

دِينَهُمْ: “Onların dinleri” demektir.

فَرَّقُوا دِينَهُمْ: “Dinlerini parçaladılar” demektir.

وَ: “Ve” demektir. Atıf harfidir. فَرَّقُوا دِينَهُمْ cümlesine كَانُوا شِيَعًا cümlesini atfetmektedir.

كَانُوا: “Oldular, idiler” demektir. Nakıs fiildir. Üçüncü şahıs eril çoğul mazi malum fiildir.

شِيَعًا: “Şialar, taraftarlar, dayanışan topluluklar” demektir. Tekili شِيعَةً dir. شيع kökünden gelmiştir. İkinci bâbdan شُيُوع mastarı bir haberin, bir bilginin, bir yöntemin insanlardan olan bir topluluğun içinde yayılması manasındadır. Bu mastar manasından ıstılahi olarak içlerinde özel bir bilginin, haberin, ilmin, yöntemin yayıldığı ve bu konuda aralarında dayanışmanın olduğu topluluk manasında شِيعَةً “şia, dayanışan topluluk” anlamında ism-i cemdir. شِيَعًا in tekilidir. شِيَعًا in çoğulu da أَشْيَاعًا dir. Günümüzde Şii olarak kullanılan kelime buradan gelmiştir.

كَانُوا شِيَعًا: “Şialar” oldular demektir.

فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا: “Dinlerini parçaladılar ve şialar oldular”

الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا: “Dinlerini parçalayıp şialar olanlar” demektir.

مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا: “Dinlerini parçalayıp şialar olanlardan” demektir. مِنَ الْمُشْرِكِينَ nin bedelidir. Bu şekilde gelerek müşriklerin bir özelliği veya bir tür müşriklik tanımlanmış olmaktadır.

لَا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا: “Müşriklerden, dinlerini parçalayıp şialar olanlardan olmayın” demektir.

Hem müşrikler hem de dinleri var. İşte sadece bu ayet bile şirk kelimesine ve din kelimesine nasıl yanlış anlam verildiğini göstermektedir. Din inanç değildir, kurallar bütünüdür. Müşriklerin de uyulması gereken kuralları vardır.

Din nasıl parçalanmaktadır? Din uyulması gereken kurallar bütünüdür. Öyle bir bütündür ki aralarında çelişki olmayan bir sistemdir. İçindeki kurallar birbirinden bağımsız değildir. Bütün kurallar birbiri ile bağlı ve ilişkilidir. İşte müşrikler kuralları öyle bir şekilde oluşturmaktadırlar ki parçalanmışlardır, birbirleri ile bağları kopmuştur. Kendileri de şialar halindedirler. Bir şia içindeki herkes aynı yolda olur, aynı hedefi paylaşır ve aralarında dayanışırlar. Şia nesiller boyu devam edebilir.

İbrahim Nuh’tan çok sonra yaşamıştır ama ikisi de aynı şiadandır. Çünkü ikisi de aynı bilginin aralarında yayıldığı, aynı işi yapan, aynı hedefi paylaşan, aynı yöntemi kullanan tek topluluğun üyesidirler. Peygamber şiası aynı yöntemi kullanmıştır. Kuran’ın tamamında hiçbir peygamber mevcut yöneticinin yerine geçmeyi istememiştir. Onların sonuncusuna açıkça Mekke başkanlığı teklif edildiği halde bile kabul etmemiştir. Hepsi tebliğ yapmıştır. Hiçbirisi ücret istememiştir. Eğer bu şiadansanız onlar gibi yaparsınız. Türlü türlü gerekçeler üretip, bahaneler bulup çoğunluk demokrasisi içinde başarı derdine düşmezsiniz. Çoğunluk demokrasisi içindeki uygulamaları benimsemek, kazanmak için onların yöntemlerini uygulamak onların şialarına dahil olmaktır.

Dinlerini parçalama ve şialar halinde olma aynı الَّذِينَ içinde gelmiştir. İkisinin bir arada olması müşriklerin özelliğidir. Şialar haline gelme kötü değildir. Şialar arasında düşmanlık olması yanlıştır.

Firavun Mısır’da şialar oluşturmuş ama birbirlerine düşman şialar oluşturmuştur. Musa’nın şiasından olan da düşman şiadan olana karşı Musa’dan yardım istemiştir ve Musa yumruk vurarak diğerini öldürmüştür.

Hem dinlerini parçalayıp hem de şialar haline gelmek düşmanlıklar ve birbiriyle çelişen kurallar içinde yaşamak demektir.

Üç emirle beraber dördüncü nehiy müşriklerden olmamaktır. Müşriklere dönüşme riski var demektir. Burada bedelle gelmiştir. Müşrikler haline nasıl gelineceği anlatılmış olmaktadır. Dini parçalarsınız, yani öyle bir hukuk düzeni oluşturursunuz ki uyum kaybolmuştur. Aynı kurallar kimine uygulanır, kimine uygulanmaz. Aynı kurallar kimi zaman uygulanır, kimi zaman uygulanmaz. Aynı fiili biri işlediğinde ödüllendirilir, başkası işlediğinde cezalandırılır. Sonunda öyle bir hal meydana gelir ki topluluk birbirine düşman şialar haline gelir. Bunun en kolay gerçekleşeceği durum çoğunluk demokrasisidir. Çoğunluğu korumak için insanlar karşıt gruplar haline gelirler. Diğer tarafı düşman olarak görmeye başlarlar. Böylece hem din parçalanmış hem de şialar meydana gelmiş olur. Şialar öyle bir hale gelmişlerdir ki sürekli gücü korumak veya gücü ele geçirmek için karşı taraf hakkında olumsuz algı, kendileri hakkında olumlu algı oluşturmak derdindedirler. Kimse bizim müşriklikle ne alakamız olabilir demesin, hiç farkına varmadan, alnı secdeden kalkmadığı halde bu batağın içine düşebilir.

كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ

Her hizip yanlarında olanla sevinçli olanlardır.

كُلُّ: “Her” demektir.

حِزْبٍ: “Hizip” demektir. حزب kökünden gelmiştir. Birinci bâbdan حَزْب mastarı bir şeyleri ya da birilerini birbirine benzeyenleri bir arada olacak şekilde gruplara ayırmak manasındadır. Bu mastardan gelen حِزْب “hizip” anlamıyla camid isimdir. Çoğulu أَحْزَاب dır. Hizip her tür gruptur. Bütün toplulukları kapsar. Şialar da bir hiziptir.

كُلُّ حِزْبٍ: “Her hizip” demektir.

بِ: “ile” demektir. Harf-i cerdir.

مَا: Umumi ism-i mevsuldür.

لَدَا: “Yanında” demektir. Mekân zarfıdır.

هِمْ: “Onlar” demektir. Eril çoğul mecrur muttasıl zamirdir. كُلُّ حِزْبٍ e racidir.

لَدَيْهِمْ: “Onları yanında” demektir.

مَا لَدَيْهِمْ: “Onların yanında olan” demektir.

فَرِحُونَ: “Sevinçliler, keyifliler” demektir. Eril çoğul nekre merfu sıfat-ı müşebbehedir. Kökü فرح dır. Dördüncü bâbdan gelmektedir. Keyiflenmek, ferahlamak, sevinçli olmak manasından gelmiştir. Tekili فَرِحٌ dur.

بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ: “Yanlarında olanla sevinçli olanlar” demektir.

كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ: “Her hizip yanlarında olanla sevinçli olanlardır” demektir. Yanlarında olma ne demektir? Bunu anlamak için birbirine yakın anlamdaki üç zarfı açıklayalım.

لَدَى: Mekân zarfıdır. Sükûn üzere mebnidir. Yani sonundaki hareke veya harf cümledeki görevine göre değişikliğe uğramaz. لَدَا şeklinde de yazılır. Bir kelimeye muzaf olarak kullanılır. Zamirlere muzaf olduğu zaman لَدَيْ şeklinde yazılır. “Yanında” anlamındadır. Öncesinde harf-i cer gelmez. İbtidau-l gaye (başlangıç noktası) bildirmez.

لَدُنْ: Mekân zarfıdır. Sükûn üzere mebnidir. Yani sonundaki hareke veya harf cümledeki görevine göre değişikliğe uğramaz. Bir kelimeye muzaf olarak kullanılır. “Yanında” anlamına gelir. Öncesinde her zaman مِنْ harf-i cerini alır. Bu harf-i cerle beraber ibtidau-l gaye (başlangıç noktası) bildirir.

عِنْدَ: Mekân zarfıdır. Mu’râbdır yani sonundaki hareke cümledeki görevine göre değişikliğe uğrar.  Cümlede hiçbir zaman mübteda, haber, fâil gibi görevler almadığı gibi bunların sıfatı da hâli de olmaz. Bu nedenle hiçbir zaman عِنْدُ şeklinde olmaz. Harf-i cer almadan da gelir مِنْ harf-i ceriyle de gelir. Hakiki zarfiyet yanında mecazi zarfiyet de bildirir. Muzafun ileyhini referans olarak gösterir. Muzafun ileyhini referans noktası yapar ve ona göre olan durumu anlatır. “Etkileşim alanında, -e göre” anlamındadır.

لَدَى, لَدُنْ ve عِنْدَ farkı: لَدَى üç boyutlu uzayda zarfiyet bildirirken لَدُنْ dört ve beş boyutlu uzay içinde zarfiyet bildirir. لَدَى nın muzafun ileyhinin üç boyutlu uzayda fiziksel olarak yanı belirtilmektedir. لَدُنْ ün muzafun ileyhinin ise dört ve beş boyutlu uzaydaki yanı belirtilmektedir. Her ikisi de hakiki ve mecazi zarfiyet için gelebilir.

Yanında bulunan لَدَى da gerçekten yanında bulunabilme imkânına sahiptir. لَدُنْ de ise bu imkân yoktur. Çünkü kendi boyutunun dışındadır. Bu nedenle her zaman مِنْ harf-i ceriyle gelir. Ancak ledünde bulunamaz, ledüne gidemez, ledünden ona gelebilir.

عِنْدَ ise diğer ikisinden farklı olarak referans noktası bildirir. Gerçek bir yanındalık bildirmez. Etki alanını ifade eder. Muzafun ileyhi referans noktası olarak gösterir. Etki edebildiği ya da etkileşimde bulunabildiği her yer onun indidir. Bu yüzden görecelik ve görüş de bildirir. Ona göre, onun görüşüne göre anlamına gelir.

Her hizbin yanında olan ne demektir? مَا لَدَيْهِمْ şeklinde ism-i mevsulle geldiği için hem şuurlu hem de şuursuz varlıkları kapsar. Malları, adamları, yandaşları demektir. Her hizip yanında olanlardan keyiflenir. Malları onları sevindirir, adamları onları sevindirir, yandaşları onları sevindirir. Şialar da hizip oldukları için onlar da sevinirler, mutlu olurlar, keyiflenirler. Eğer yanlarında olan hak ise bu sevinme haktır, yanlarında olan hak değilse bu sevinme haksızdır ve yanlış olan da budur.

Teşvikiye, Yalova

13 Mayıs 2023

M. Lütfi Hocaoğlu