İnsanlar aile içinde doğarlar, insanlığa borçlanarak büyürler. Evlenirler ve kendileri ailelerini kurarlar. Aile birlikte tüketme ortaklığıdır. Kadın çocuk doğurur, onu emzirip büyütür. Yemek pişirir, temizlik işleri yapar, sökükleri diker. Erkek ise evin yiyeceklerini ve giyeceklerini sağlar. Savunma işleri ile kamu görevleri erkeğe aittir. Kadın da üretime katılır, servet edinebilir ama aile masraflarına iştirak etmez.
Olgunluk yaşlarında karı-koca olarak çocuklarını yetiştirerek insanlığa olan borçlarını öderler. Anne babalarına bakarak insanlıktan alacaklı olurlar. Yaşlanınca da çocukları kendilerine bakar ve böylece alacaklarını alırlar.
Aile içi bölüşme katkılara göre değil ihtiyaçlara göredir.
Karının veya kocanın gücü aile ihtiyaçlarını karşılayacak durumda değilse, yakınları onu desteklerler. Bundan dolayı öldüklerinde bıraktıkları malları onlara paylaşırlar. Yakınların bu görevlerini sıkıntısız yapabilmek için dayanışma ortaklıklarını kurarlar. Fikrî ihtiyaçlarını ilmî, hissî ihtiyaçlarını dinî, bedenî ihtiyaçlarını meslekî ve sosyal ihtiyaçlarını siyasî dayanışma ortaklıkları karşılar.
Çocuk 15 yaşına kadar anne babasının himayesindedir, anne babası onun ihtiyaçlarından ve korunmasından sorumludur. 15 yaşını doldurduktan sonra anne babanın sorumluluğundan çıkar, topluluğun sorumluluğuna girer.
Kendi başına yaşayamayacak olanlar bir yakınlının yanında kalırlar. Topluluk onlara destek olur. Hiçbir kimse aile dışında yaşamaya terk edilmez. Huzurevleri ve hastahaneler yoktur. Olsa bile bunlar ailelerin hizmetindedir. Okullar da böyledir.
Evlenecek yaşa gelen kız ve oğlanlar eşlerini kendileri seçerler. Serbest akitle eş olurlar. Anne babaları, akrabaları ve dayanışma ortaklıkları onların evlenmelerine yardımcı ve aracı olurlar. Gençlere mesken ve işyeri bulma yükümlülüğü topluluğa aittir, anne babaya ait değildir.
Aile müessesesinin davam edebilmesi için evlilik dışı cinsi ilişkiler yasaklanmıştır. Bir kadın bir doğurma devresinde birden fazla erkekle ilişki kuramaz. Yakınlar arası cinsi ilişki yasaktır. Evlenme akdinde erkek boşarsa kadına bir tazminat verme zorunluluğu vardır. Bundan kadın razı olsa da vazgeçemezler. Tazminatı peşin alabilir. Boşanma olmazsa kadın bu mihri mirastaki payı ile öder. Altıda bir olan eş payı dörtte bire iner, erkek için iki misline çıkar.
Kız kendisine bir siyasi veli seçer, o onun korumasıdır. Bu velisini her zaman değiştirebilir. Yabancıları da kendisine veli yapabilir. Böyle bir veli seçmeyen kız topluluktan destek ve yardım alamaz. Eşini seçerken bu velinin danışmanlığında seçer. Velisinin izni olmadan evlenmez. Velisi izin vermezse, izin verecek veliyi bulur onu veli yapar. Hattâ evleneceği erkeği de veli yapabilir. Veli onun korunmasından sorumludur.
Veli kıza koca bulmakla yükümlüdür. Kızın seçtiği velinin hayat tarzı bilinmektedir. Kızın aradığı erkek de o tarzda yaşayacak bir erkek olmalıdır. Evlenecek erkek ile kız velilerine bakarlar, tanışırlar ve ona göre talip olurlar. Kızın velisi uygun bulursa kız ile erkeği görüştürür. Herkese açık yerde ama konuşmaları duyulmayacak şekilde oturur ve konuşurlar. Uygun görürlerse nişanlanmaya karar verirler.
Nişanlılar birlikte olmaya başlarlar. Birbirlerini daha iyi anlamak için cinsi ilişki kurmadan birlikte olurlar. Bu arada anlaşmayacaklarını anlarlarsa ayrılırlar. Erkek belirlenmiş mihrin yarısını ayrılma tazminatı olarak verir. Nişanlılar cinsi ilişkide bulunurlarsa cezalanmazlar, karı koca olmuş olurlar.
Nişanlılar karı koca olmaya kara verirlerse, bunu bir merasimle ilan ederler.
Karı koca bir karar defteri bulundurur, aileyi alacakları kararlarla yürütürler. Yakınlarına da danışırlar. Ailedeki sorumluluk konularına göre; erkek istişare eder ve kararı kendisi verir, kadın istişare eder ve kararı kendisi verir veya istişare ederler ve kararı birlikte ittifakla verirler. Birinin muhalefeti kararın alınmasına mani olur.
Nizalarda hakemlere giderler. Kızın hakemini velisi seçer. Kocası velisi ise o zaman kendisi seçer. İki hakem başhakemi seçer. Hakemlerin kararlarına taraflar uyarlar. Bu hakemler ayrılmalarına da karar verebilirler.
Kadının velisi hangi siyasi dayanışma ortaklığında ise kadının da siyasi dayanışması o ortaklıktır. Ortaklığı değiştirmek istiyorsa velisini değiştirir.
Bunun dışında kızların erkeklerle tanışmaları için;
a) Aynı mabette ibadet ederler.
b) Birlikte okullarda ve üniversitelerde okurlar.
c) Birlikte yarışmalar tertip edilir, bu yarışmaları erkekler ve kadınlar birlikte izlerler.
d) Kadınlar grup olarak geziler tertip eder, gittikleri yerlerde sohbetler eder, tanışırlar ve oralarda da eş seçerler.
SÜLEYMAN KARAGÜLLE
Yay. Haz.: REŞAT NURİ EROL
www.akevler.org (0532) 246 68 92