22- Friedrich SCHELLİNG

Schelling nefret, sevgi, övgü ve yergi dolu bir filozoftur. Felsefesiyle alay eden filozoflar vardır. Goethe onu takdir ediyor ve savunuyordu. Gençken eşini kaybetti. Kendini gizliliğe verdi. Sonunda yazdıklarından memnun olarak ayrıldı. Dostu Hegel ile bozuşmuştur. Çevresine kırgındır, küskündür. Bu durum ona derin felsefe yaptırmaktadır. Başlangıçta Fichte gibi beni merkez alır. Sonlu beni sonsuz bene çevirir. Bedenin çocukluktan itibaren aynı kalması kalıcı benin varlığını ispatlar diyor. Bu ölümsüz ben Tanrı’dan gelen bendir. Tanrı kâinatta görünmektedir. Kâinat Tanrı değil görüntüsüdür. Kâinatta da canlıdaki ikili düzen vardır. İnsanın esası olduğu gibi kâinatın da esası ruhtur. Tabiat gizli tanrıdır. Tanrı ancak ruhlarda tam tecelli eder. Tarih O’nun tecelligahıdır. Sanat olağandışı tesadüfleri ortadan kaldırmadır. Sanat ruh ve Tanrı’nın ispatıdır. Hegel’e göre her şey Tanrı’nın görüntüsü ise farklılıklar nedir? Kâinatta kötülük vardır. Kişinin mutluluğu değil evrende toplam mutluluk söz konusudur. Tanrı birdir. Ama bizdeki nefis ve akıl gibi onda da ikilik vardır. İnsan Tanrı’nın bu ikiliğinin tezahürüdür. Böylece tarih insanın Tanrı ile barışmaya gidiş akışıdır. Ruh ve Tanrı üzerine son otuz yılını vermiştir. Son çalışmalarını yayınlamamıştır. Sözler duyulmuş ve unutulmuştur. Felsefe içinde yüzülen ama ondan bir şey elde edilemeyen bir denizdir, ona göre.

Adil Düzene göre SCHELLİNG

Schelling iyi insandır. Ruh ve Tanrı’nın mahiyeti üzeride düşününce sonuca varılmaz. Ruh ve Tanrı’nın varlığı kesindir. İnsan Tanrı’nın kâinattaki halifesidir. Biz yapanı değil yapılanı biliriz, ne yapmamız gerektiğini biliriz. Biz nasıl bir kâinat, nasıl bir insan, nasıl bir ruh olduğunu öğrenmeye çalışırız ama bu neden böyledir, bu niçin böyledir, bunu tartışma yapacak güçte değiliz. Niçin varız bilmiyoruz. Nereye doğru gittiğimizden habersiziz. Bir şeyin başını ve sonunu bilmeden bu neden böyledir diyemeyiz. Kâinatın büyük projesine vakıf değiliz ki bizim yaptıklarımızın ne maksatla yapılacağını bilelim. Bir fabrikada bir uçak üretiyor. Bir torna var. Bu durmadan cıvata yapıyor. Tornacı o cıvataları yapıp duruyor. Gelen geçen bu ne işe yarayacak diye soruyor. Onun neye yaradığını bilmek için uçak projesini bilmek, fizik ve dinamik ilimlerine vâkıf olmak gerekir. İşte biz de kâinatın tüm ilimlerini, hattâ dört ve beş boyutlu uzaylardan haberimiz yok ki niçin bu böyledir diyelim. Burada bir şey daha sorulabilir. Allah bize her şeyi öğretmedi. Her şeyi bilseydik de aydınlıkta yürüseydik. Bize bu kadar lütfetti. Onu da ona soramıyoruz. İzin vermiyor.

Ansiklopedik Bilgi

Friedrich Wilhelm Joseph Schelling sonradan Friedrich Schelling, (d. 27 Ocak 1775 - ö. 20 Ağustos 1854) Alman idealist düşünür. Fichte'nin temel kavrayışını ve idealist bakış açısını paylaşmakla birlikte, onun mutlak ego'nun bir ürünü olarak yalnızca bireysel bilinçle iradeye karşı koyan bir engel işlevi gören doğa anlayışına karşı çıkmıştır.

Gerçeklik; temelde insan ruhuna ya da tinine çok benzer olan ve kendi kendini belirleyen canlı bir süreç ise, doğa yalnızca iradeye karşı koyan, ölü, mekanik bir düzen olamaz. Schelling'e göre; biz insan varlıkları doğayı anlayabiliriz, çünkü doğanın bizimle bir yakınlığı vardır, çünkü o dinamik bir zihnin ifadesi olup, onda yaşam, akıl ve amaç vardır.

Schelling, romantiklerle birlikte, tin, zihin ya da akıl kavramını bilinçsiz, içgüdüsel ve amaçlı bir gücü de içerecek şekilde genişletir. Var olan her şeyin mutlak temeli ya da kaynağı yaratıcı enerji, mutlak irade ya da egodur, her şeyde hüküm süren dünya-ruhudur. Aktüel olan her şey, Schelling'e göre ondan çıkar. Şu halde, ideal olan ile gerçek, düşünce ile varlık bir ve aynıdır.

Schelling, Fichte'yle birlikte, değişmez töz düşüncesini reddeder ve onun yerine evrensel yaşamı, bilinçsizlikten bilince doğru gelişen ve nihai amacı, insandaki kendi kendisinin bilincine varan akıl olan, canlı, yaratıcı ve amaçlı bir evrim ilkesini geçirir.

Haftalık Seminer Dergisi; 639. Hafta      03 Aralık 2011      SÜLEYMAN KARAGÜLLE

Yay. Haz.: REŞAT NURİ EROL

www.akevler.org (0532) 246 68 92