İstanbul’da kimi insanlar Kartal’da veya Kadıköy’de oturuyor, Beyoğlu veya Bakırköy’de çalışıyor! Herkes en az iki saatini yolda yani trafikte geçiriyor. İstanbul’un altı milyon çalışanı vardır, yani günde 12 milyon saat boşa harcanıyor. Saati 6 liradan sayarsak günde 70 milyon lira boşa gidiyor. 300 iş günü ile çarparsak, yılda 21 milyar lirayı havaya atıyoruz demektir. Yani, sadece trafik sorunumuzu çözsek her sene bir kanal yapabiliriz.

Bu gezmenin sebebi nedir?

1) Oturduğu yerde iş bulamıyor. 2) Herkes akraba ve hemşerilerinin yanında oturmak istiyor. Asıl etki eden sebep budur. Yolların darlığı, dağınık bürokratik hizmetlerin etkisi ise yüzde 20’den fazla değildir.

BU SORUNU “ADİL DÜZEN”DE NASIL ÇÖZERİZ?

1. Öğretmenlere, din adamlarına, bürokratlara, yüksek tahsil yapmış olanlara; seçin yüz dairelik bir sokağı, oraya gidin, orada kooperatif kurun, belediye olarak, devlet olarak sizi destekleyeceğiz deriz. İstanbul’da 100 dairelik 30 bin kadar sokak vardır. Bunlara seçtikleri bu sokaklara yakın görev verilir. Bunlar o sokağa taşınırlar.
2. Bunlara, bu sokaklara “semt” diyoruz. Kooperatif başkanlarına bir yetki veriliyor. İstediğini kooperatiften çıkarabiliyor, istediğini alıyor. Halk da istedikleri zaman kooperatiften çıkabiliyor, istedikleri zaman girebiliyor. Böylece bir kooperatifte birbirleriyle anlaşabilen kimseler toplanmış oluyor. Kendi seçtikleri başkanın yönetiminde herkes huzurlu. Başkanını beğenmezse hemen o semti terk ediyor, başka semte gidiyor. Başkanın üye sayısı yeter sayıdan aşağı düştüğü zaman o kooperatif kapanıyor, o sokakta başka kooperatif kuruluyor.
3. Yüze yakın semt birleştiriliyor ve İstanbul’da bir mahalle kooperatifi kuruluyor. Bu kooperatifi o mahalledeki siyasi partilerin temsilcileri kuruyor. Sıralama usulü ile başkanlarını seçiyor. Kurucu sayısı yirmi kişi kadardır. Bunlar yönetim kurulu üyeleridir. Her yönetim kurulu üyesi mahallede bir komisyoncu seçiyor; kendisi de olabilir.
4. Mahalle kooperatifi bir kira senedi çıkarıyor. Bunları komisyonculara veriyor. Komisyoncular bunu vererek boş olan daireleri kiralıyorlar. Mal sahipleri bu kira senetleri ile bakkallara gidiyor. Para ile satıyorlar. Bakkalların bu senetleri alabilmesi için kooperatif kredi vermiştir. Kooperatife devlet kredi vermiştir ve faizsizdir.
5. Kooperatif bir de imar senedi çıkarıyor. Bunu bakkallar satıyor. Komisyoncular kiraya veriyor. Kiracılara imar sendi ile veriyorlar. Kaç kira senedi ile kiralamışlarsa o kadar imar senedi ile veriyorlar. Senetlerin miktarı aynı ama senetlerin fiyatları farklı.
6. Komisyoncular daireleri kiralarken serbest pazarlıkla kiralıyorlar. Sayıları çok olduğu için aralarında rekabet vardır. Mal sahipleri en iyi şekilde kiraya veriyorlar. Komisyoncular kiracılara kiraladıkları dairenin kiralarından her ay yüzde dört komisyon alıyorlar. Kiraya vermedikleri dairenin komisyon payını alamayacaklarından mümkün olduğu kadar ucuz kiralamış oluyorlar. Serbest piyasa oluşur; kiracıların adına piyasa oluşur. Çünkü kiracılar aynı miktarda imar senedi ile kiralayacaklardır.
7. Kira senedi ve imar senedinin fiyatlarını kooperatif ayarlar. Şöyle ki, komisyon o farktan çıkar. Kiraya verilemeyen dairelerin kiraları da o farktan çıkar. Yani bir mahallede her zaman boş daire olacaktır. Ama kiraya verilemeyen daire olmayacaktır. Boş dairelerin kirasını kiradaki daireler paylaşmış olacaktır.
8. İşte, şimdi herkes dairesini her zaman kiralama imkanına sahip olacaktır. Ayrıca herkes gitmek istediği mahallede de daima boş daire bulabilecektir. Bu sayede istediği yere taşınma çok kolay olacaktır.
9. Bunun sağladığı yarar ne olacaktır? Herkes hemşerilerinin bulunduğu mahalleye rahatlıkla taşınabilecektir. Komisyoncular daireleri kiracıya verirken dairenin bulunduğu sokağın kooperatif başkanının onayını isteyeceklerdir. Böylece her sokakta ancak kooperatif başkanının istediği kimse gelip oturabilecektir.
10. Sorun bu mahallede iş bulma sorunu olacaktır. Bu mahallede iş bulmak için belediye mevzuatında küçük değişiklik yapılacaktır. Bodrum ve zemin katalar ancak iş yeri olarak kiraya verilecek, mesken olarak kiralanamayacaktır. Böylece her sokakta yirmiye yakın iş yeri olacaktır. Bu işyerlerini kooperatif başkanları kiralayacaklardır. Bodrum katlar 5, zemin katlar 10 kira senedi ile metrekare ile kiralanacaktır. İş yapmak isteyenlere ciro ile kiraya verilecektir. O sokakta oturan ödediği ücretten yüzde 5 kira payı alacaktır. O sokakta oturmayan çalışırsa yüzde 10 kira payı alacaktır. Bu yolla solağa gelen hemşeri o sokakta iş bulabilecektir.

Böylece insanlar bulundukları yerde iş bulmuş olacaklar. Her sene İstanbul 20 milyar lira kazanacak ve İstanbul’un trafik sorunu da çözülmüş olacaktır.

SÜLEYMAN KARAGÜLLE

Yay. Haz.: REŞAT NURİ EROL

www.akevler.org (0532) 246 68 92