Avukat Faruk Karadağ’ın gönderdiği Ticaret Bakanlığı ile ilgili yazı önemlidir.
Ticaret Bakanlığı’nın “sosyal kooperatifler” dediği, bizim 1967’de kurduğumuz Akevler Kredi ve Yardımlaşma Kooperatifi’nin gayesi; “çalışmada ve yaşamada birbirleri ile anlaşabilecek kişileri bir araya getirerek aralarında iktisadi ve içtimai dayanışma ve yardımlaşmayı sağlamaktır” demiştik. İçtimai demek “sosyal” demektir. Bakanlık bizim 50 sene önce söylediklerimizi anlatmaya çalışmaktadır.
1. Bir şey uygulamadan anlaşılmaz ve anlatılmaz. Ticaret bakanlığının böyle bir uygulaması mı var? Ne biliyor ki ne anlatsın? Önce Akevler’in 50 yıllık uygulamasından yararlanmalıdır. Bunun için bürokratlara değil de bize imkân sağlamalı, biz anlatmalıyız.
2. Devlet kooperatiflere değil, kooperatife ortak olanlara destek vermeli, onlar o destekle kooperatife ortak olmalıdır. Bir kişi ancak onların tabiri ile “sosyal kooperatife” ortak olmalıdır. Yüze yakın aileyi ortak eden kooperatiflerde ortak olanlara bu desteği vermelidir. Bu desteği ayırımcılık yapmadan bütün vatandaşlara yapmalıdır. Semt Kooperatifleri kurulmasını teşvik etmelidir.
3. Yapacağı yardım nakit olmalıdır. Devlete yük olmamalı veya başka vatandaşların zararına olmamalıdır. Devlet yardımları;
a) Sosyal kooperatiflerin ortaklarına hazine arazileri tahsis etmelidir.
b) Sosyal kooperatiflerde sade ve net kaldırabileceği kadar vergi ve sigorta yükü yüklemelidir.
c) Altın Gramı üzerinden sosyal kooperatiflere bankalardan kredileşme imkânı sağlamalıdır.
d) Kapatmaya hazırlandığı devlet hastanelerinin işletmesini bu kooperatiflere vermelidir. Bunların sigortaları ayrı bir işletme olarak yine kooperatifçilik anlayışı içinde düzenlenmelidir.
4. Yüz lojmanlı apartmanların yapılması:
a) Tek tip apartman projesini hazırlayacak ve kooperatiflere bunu bedelsiz verecektir. Akevler’in böyle bir projesi vardır. Her zaman bununla iştirak edebilir.
b) Yolu ve elektriği olan hazine arsalarından bu kooperatife devlet araziyi ortak olarak koymalıdır. Yer karşılığı beşte bir, alt yapı karşılığı beşte bir kat karşılığı vermelidir. Kooperatiflerin istedikleri yeri verebilir.
c) Hazineye 10 dönümlük altyapısı olan arsaları Sanayi Kooperatiflerine, hazineye ait 1000 dönümlük yerleri Tarım Kooperatiflerine tahsis etmelidir. Ormanlık vasfını korumaları şartı ile orman arazileri de tahsis edilebilir.
d) Apartman 15 katlı olacak. Alt bodrum garaj ve sığınak, orta bodrum kömürlük ve depo, üst bodrum işyerleri olacaktır. 5000 metrekare üzerinde düzenlenecek zemin kat bakkal ve yazıhaneler, her kat 12 daire olacak, ikisi sosyal hizmetlere ayrılacak. En üst kat ortak toplantı yeri olacak.
e) Buraya ortak olanlar oturmayacak, sadece işyerinden kira paylarını alacak, orada çalışanlar oturacaktır. Burada çalışma zorunlu olmayacak. İsteyenler çalışacak. Başka yerde daha fazla ücretli iş bulurlarsa orada çalışacaklardır.
Bu böyle yapılmazsa ne olur?
Ticaret Bakanlığı, dışarıdan alınan kredileri veya sözde yardımları kooperatiflere verirler. Kooperatiflere de kadınları ve özürlüleri çalıştırıyoruz diye yöneticilere yarısını verirler. Türkiye borçlanır ve intihara gider. Bir de’ kooperatifler zarar ediyor’ diye kapatırlar!