Sam Adian
IKTISAT TEORISI - IKTISADI PARAMETRELER - 14
2.06.2017
4254 Okunma, 0 Yorum

Bölüm – IV

 

İktisadi Parametreler

ve Uygulama Perspektifi

 

 

 

 

 

 

Günümüz dünyasında, iktisadi uygulamaların getirdiği çeşitli zorluklar da vardır. Batı tarzı yaşam biçimi her ne kadar “refah” kültürüne göre düzenlenmiş olsa da, kapitalizmin getirdiği dezavantajlar ile bireylerin çaresiz kaldığı durumlar ve kapatılamayan açıklar da ortadadır.

Özellikle kredi temini ve bu kredilerin nasıl kullanılacağı noktasında, teminat zorunluluğu ve çeşitli garantilerin talep ediliyor oluşu, parlak fikirlerin hayata geçirilmesinde engel teşkil etmektedir. Bu, geniş kapsamlı fayda elde edilmesini önleyen en önemli faktör olduğu gibi fırsat eşitliğini de ortadan kaldıran bir uygulamadır.

Çağdaş ve geleneksel uygulamalara alternatif olarak “İslam İktisat Teorisi” ile hemen her alanda çözüm üretilebileceği anlaşılmaktadır. Bu bir ideoloji değil; gerçekçi bir yaklaşım olacaktır. Ancak, geleneksel anlayış veya konvansiyonel sistemleri eleştirip onlarla kıyas yaparak bir “İslam iktisadı” geliştirilemez. Farklı iktisadi modeller arasında benzerlik, uyum veya faklılıkların olması ayrı, öğretinin kendine has özellikleri ve önermelerinin olması ayrı bir meseledir. Eğer, konvansiyonel sistemlere göre iktisadi karşılıklar aranmalı ise bu durumda “İslam” kavramına gerek yoktur. Zaten uygulanan sistemlere göre bir tercih yapılabilir.

Buna karşılık, eğer “İslam İktisat Teorisi” gerçekten mümkünse ve Kur’an bunu öneriyorsa bu durumda, konvansiyonel kavramları ve geleneği bir kenara bırakmak ve kitabın ne söylediğine bakmak gerekir. Çıkan sonuçlar mevcut sistemlerle uyumlu da olabilir. Ancak, şu ya da buna göre bir tanım kabul edilemez. Böyle bir araştırma veya önerme, zaten var olan sistemleri İslamlaştırma çabasından başka bir değer taşımayacaktır. Doğru olan herkesin kendi iktisat anlayışını geliştirmesidir. Bu doğrultuda Kur’an’ın tanımları da en doğru şekilde ortaya konmalıdır. Bir uygulamanın Kur’an’a uygun olup olmadığına sistem ortaya çıktıktan sonra bakmak gerekir. Öncesinde değil.

İktisadi faaliyetler, temelde bir değer yaratma işidir. Asıl soru şudur: Bu değeri nasıl yaratabiliriz? Yeryüzünde en bol olan şey toprak, hava ve sudur. Doğada bol miktarda da canlı vardır. Peki, bunların değeri nedir? Örneğin yüz metrekarelik bir toprak parçası kaç kilo altın eder? Veya bunu ölçebilecek bir araç var mıdır? Bırakalım bunu, toprak yeryüzünün her yerinde aynı iken neden değeri değişir? Neden aynı değerde değildir?

Elbette bir değer olarak “insan” da hesaba katılmalıdır. İnsan, bir mal veya eşya gibi düşünülebilir mi? Alınıp satılabilir miyiz? Eğer biz bir eşya değilsek iş gücünün alınıp-satılıyor olmasını nasıl izah edebiliriz? Bunu göz ardı ettiğimizi düşünelim, bir insanın iş gücü olarak bir günde harcadığı emek kaç kilo altına denktir? Veya kaç dolar bu emeği karşılar? İktisat kitaplarında bunların cevapları var mıdır acaba?

Daha basit sorular da sorabiliriz. Örneğin devletin silahlı güçleri olmazsa, piyasalar buna ne kadar dayanabilir? Piyasa oyuncuları birbirini yemeden işleri yürütebilirler mi? Yahut işler yürür mü? Mesela fırsatçılar, kalpazanlar, spekülatörler, manipülatörler rahat dururlar mı? Eğer bunlar rahat durmazsa onları kim durduracak? En iyisi bırakalım iktisadı, köylerimize dönüp toprağımızı ekelim, yaşayıp gideriz mi demeliyiz?

Keşke bu, mümkün olsaydı. Fakat köylere dönüp toprağı ekip biçmenin de bir değer yaratma işi olduğunu anlamak çok uzun sürmeyecektir. En azından ihtiyacımız olan araçları nereden temin edeceğimiz, gerekli yakıtı kimden sağlayacağımız gibi sorular bizi bekler. Daha sonra, ihtiyacımız olan tüm ürünleri kendimizin yetiştiremeyeceği gerçeği ile karşı karşıya geliriz. Örneğin, biz domates yetiştirebiliriz ama buğdaya olan ihtiyacımızı nasıl karşılayacağımız bizim için sorun olabilir. Eğer, toprak ve iklim özellikleri buğday yetiştirmek için elverişli değilse buğday ya da başka bir ihtiyacımızı nereden karşılayabiliriz? Örneğin köyümüz dağlık bir bölgede ise ve her ürünü yetiştirmeye elverişli değilse? Böyle bir olası durumda ne yapılmalıdır?

Ortada açıklanması gereken çok soru var aslında. Ama belki milyonlarcası içerisinde en çarpıcı olanı “Değeri yaratan şey nedir?” sorusu olmalıdır. İkinci soru ise daha da çarpıcıdır: Mesela biz yeryüzünde Tanrının halifeleri olmamıza rağmen, neden toprağa ya zenginler yahut devlet sahiptir? Neden ondan yararlanmamıza izin vermezler? Devlet bizi mi korumaya çalışıyor? Eğer öyle ise kimden? Tanrıdan mı? Yoksa zenginler ve devlet –tabii devleti yönetenler- Tanrının seçkin halifeleri, biz ise harcanabilir olanlardan mıyız? O zaman Tanrıya adanmışlığımızı gözden mi geçirmeliyiz? Çünkü eğer böyle ise, Tanrının âdil olduğunu söyleyemeyiz. Zenginler ve devlet, doğanın tüm fırsatlarını sonuna kadar kullanırlarken, biz de Tanrıya adanmışlığımızın bir gereği olarak aramızda yardımlaşabiliriz. Belki böylece aç kalmaktan kurtulmuş oluruz. Ne kadar yüce bir davranış (!) yüce bir ahlaki duruş (!) öyle değil mi? Tanrıya adanmış bedenlerimizin devlet ve zenginler karşısında nasıl bir değeri olabilir ki? Nasılsa Tanrı bize şimdi değilse bile nihayetinde bir cennet vaat ediyor. Cennete kavuşacağımızdan eminsek sıkıntılarımız muhakkak sona erecektir.

İyi bir iktisat profesörü ile zeki bir din adamı arasındaki fark sadece kullandıkları kavramlardır. Pratikte ikisinin de amacı aynıdır: Adanmış bir toplum yaratmak. En iyisi biz bu işe Tanrıyı karıştırmayalım. İkonlaştırılarak kutsallaştırılmış kavramların Tanrı ile olan ilgisi muhtemelen hayal mahsulüdür. Bu ister ahlak ister paranın kutsallığı olsun sonuçta hepsi ilkel gereksinimlerin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Ama ne iktisatçılar, ne de din adamları, “değer” ifade eden şeyin gerçekte ne olduğunu söyleyememişlerdir. İktisatçıların “değer ifade eden şey paradır” dediğine bakmayın. Din adamları da aslında aynı şeyi söylerler. Tanrıya adanmışlık sonuçta maddi kaygıların bertaraf edilmesine dayanır. Yani pratikte aynı şeyi söylemiş olurlar. 

Gerçekte paranın neden değer ifade ettiğini söyleyebilen kimse yoktur. Burada bir dizi soru/sorun vardır: Nasıl olur da zaten değersiz olan toprak bütün hayatımızı adamamızı gerektirecek bir canavara dönüşebilir? Nasıl olur da insan, özgür olması gerekirken bütün hayatı boyunca köle gibi çalışmak zorunda bırakılabilir? Nasıl olur da doğanın imkânları seçkinlerin emrinde olabilir? Bu yetkiyi onlara kim verdi? Tanrı mı? Bu pek olası görünmüyor.

Her ne olursa olsun toprak ve insan, üzerinde yaşadığımız gezegenin en temel ve ayrılmaz parçalarıdır. Ne toprağın değerini ölçebiliriz ne de insanın değerini tespit edebiliriz. Bunları ölçebileceğimiz bir araç ya da ölçü birimi bilmiyoruz. Topraksız insan olamayacağı gibi, insansız toprak da düşünülemez. O hâlde “değer” denilen şeyi başka bir yerde aramak zorundayız. Çünkü bir otomobil açısından yakıt ne anlam ifade ediyor ise, bizim için de doğa aynı anlamı taşır. Otomobil açısından yakıtın bir değeri yoktur; sadece doğal bir ihtiyaçtır. Bir bakıma varoluş nedenidir de. Doğa da bizim için böyledir. Varoluş nedenimiz ve ihtiyaçlarımızı karşıladığımız yegâne kaynaktır. 

Ama elbette insanın –iş gücünün- alınıp satılabildiği, pazarlık konusu yapılabildiği, toprağın mülk edinilebildiği bir dünyada “değer”lerden söz etmek çok da anlamlı olmayabilir. Yahut büsbütün vahşi bir yanılgının ortasında olabiliriz. İktisatçılar ve din adamları bizim adanmışlığımızı kullanarak belki bizi aydınlatabilirler!

 






Son Eklenen Makaleler
Sam Adian
FUNCTIONAL CONCEPTS - 1
3.10.2020 2751 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - KAYNAKCA - 30
15.06.2017 4147 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - DONUSUM VE YENI DUNYA DUZENI - 29
15.06.2017 2542 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - IKTISAT VE HUKUK - 28
14.06.2017 2915 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - UYGULAMA - 27
13.06.2017 2395 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - IKTISADI EVRIM - 26
12.06.2017 3925 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - IKTISADI DENGELER/REFAH TOPLUMU 25
11.06.2017 3468 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - BUYUME VE ETKILER - 24
10.06.2017 5469 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - YAPISAL ANALIZ - MAKRO/MIKRO - 23
9.06.2017 3903 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - SERBEST TICARET ve PIYASALAR - 22
8.06.2017 3392 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - TUKETIM - 21
7.06.2017 3441 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - FIYAT ANALIZI / Ucret, Fiyat, Para 20
6.06.2017 6559 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - URETIM VE ISHLETME - 19
5.06.2017 3892 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - TOPRAK VE DOĞAL KAYNAKLAR, 18
4.06.2017 5071 Okunma
1 Yorum 05.06.2017 09:35
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - KAYNAK VE YATIRIM YONETIMI - 17
3.06.2017 2908 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - IKTISADI YONETIM SISTEMI - BANKA - 16
3.06.2017 3449 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - IKTISADI FAKTORLER - 15
2.06.2017 11967 Okunma
3 Yorum 03.06.2017 14:51
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - IKTISADI PARAMETRELER - 14
2.06.2017 4254 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - KARZ-I HASEN / YATIRIM FONU - 13
31.05.2017 4066 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - INFAQ - TASARRUF MEVDUATI - 12
31.05.2017 3766 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - ZEKAT - IKTISADI YONETIM SISTEMI - 11
30.05.2017 6359 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - KURUMSAL CERCEVE/C - MEKANIZMALAR 10
29.05.2017 6237 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - KURUMSAL CERCEVE / B- KOORDINASYON 9
29.05.2017 4288 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - KURUMSAL CERCEVE / A - 8
29.05.2017 6047 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - SADAKA : KAMU MALIYESI - 7
27.05.2017 4392 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - TOPRAK VE MULKIYET - 6
27.05.2017 4071 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - RIBA - BIR OZGURLUK DOLANDIRICILIGI 5
27.05.2017 4234 Okunma
Sam Adian
IKTISAT TEORISI - TARIHSEL YANILGILAR - 4
27.05.2017 3845 Okunma
Sam Adian
THE THEORY OF ISLAMIC ECONOMIC SYSTEM - 3
25.05.2017 4620 Okunma
1 Yorum 26.05.2017 00:55
Sam Adian
THE THEORY OF ISLAMIC ECONOMIC SYSTEM - 2
24.05.2017 3291 Okunma
Sam Adian
THE THEORY OF ISLAMIC ECONOMIC SYSTEM - 1
24.05.2017 3841 Okunma
Sam Adian
BIRKAÇ NOT
15.01.2014 7446 Okunma
4 Yorum 25.07.2014 16:22
Sam Adian
AKEVLER - 4
8.02.2013 5246 Okunma
Sam Adian
AKEVLER - 3
8.02.2013 6299 Okunma
Sam Adian
AKEVLER - 2
7.02.2013 4733 Okunma
Sam Adian
AKEVLER - 1
7.02.2013 5140 Okunma
Sam Adian
DÜZEN MESELESI ve AKEVLER
3.02.2013 6142 Okunma
1 Yorum 06.02.2013 22:28
Sam Adian
KIYAMET GÜNÜ.....
21.12.2012 6673 Okunma
1 Yorum 19.06.2019 00:43
Sam Adian
ARASAT'TAN BIR ARSA
18.12.2012 4556 Okunma
Sam Adian
YUNUS-NUH : Mitolojiden Vahye
13.12.2012 11645 Okunma
4 Yorum 14.12.2012 14:59
Sam Adian
El-Lehu, Lehu ve Mülkiyet
9.12.2012 7145 Okunma
1 Yorum 12.12.2012 11:42
Sam Adian
FINANSMAN MESELESI VE ZEKAT
8.11.2012 26574 Okunma
45 Yorum 18.11.2012 00:41
Sam Adian
MÜLKIYET MESELESI ve DÜZEN
6.11.2012 7434 Okunma
7 Yorum 21.11.2012 17:28
Sam Adian
SLT NEDIR?
3.11.2012 9154 Okunma
2 Yorum 04.11.2012 00:19
Sam Adian
Ve MUKADDERAT...
14.10.2012 6033 Okunma
Sam Adian
KARAGÜLLE FELSEFESİ.....
13.10.2012 7312 Okunma
8 Yorum 23.10.2012 03:34
Sam Adian
... VE NIHAYET RAB
12.10.2012 5196 Okunma
1 Yorum 19.06.2019 01:06
Sam Adian
IŞLEVSIZ TANRI...!
9.09.2012 14738 Okunma
42 Yorum 18.09.2012 01:06
Sam Adian
RUBUBIYET....
6.09.2012 6394 Okunma
2 Yorum 12.10.2012 11:34
Sam Adian
Varlığın Rabbi....
28.08.2012 11788 Okunma
24 Yorum 05.09.2012 10:43
Sam Adian
.... VE TANRI! - 3
15.08.2012 6132 Okunma
1 Yorum 15.08.2012 21:16
Sam Adian
.... VE TANRI! - 2
13.08.2012 6613 Okunma
6 Yorum 14.08.2012 03:44
Sam Adian
.... VE TANRI! - 1
12.08.2012 6613 Okunma
10 Yorum 14.08.2012 07:50
Sam Adian
RAMAZAN ve TARIH
11.08.2012 11739 Okunma
Sam Adian
ORUCUN FAZILETLERI....
9.08.2012 6769 Okunma
4 Yorum 13.08.2012 13:58
Sam Adian
TANRI'NIN BEDENI....
2.08.2012 7251 Okunma
13 Yorum 08.08.2012 18:26
Sam Adian
MATERYALIST NIKAH
22.07.2012 5262 Okunma
2 Yorum 24.07.2012 03:40
Sam Adian
CINSELLIK VE AKIT
19.07.2012 7738 Okunma
11 Yorum 30.07.2012 06:11
Sam Adian
BIR EYLEM OLARAK ZINA
14.07.2012 33708 Okunma
24 Yorum 24.07.2012 09:50
Sam Adian
UTANMAZLIK ZINA MIDIR?
13.07.2012 13756 Okunma
16 Yorum 14.07.2012 21:14
Sam Adian
HADIM'DAN ZINAYA
12.07.2012 10959 Okunma
18 Yorum 13.07.2012 10:00
Sam Adian
EN IYI ANAYASA YAZILI OLMAYANDIR.....
7.07.2012 12973 Okunma
34 Yorum 10.07.2012 22:30
Sam Adian
YARATILIŞ VE DÜZEN
3.06.2012 4645 Okunma
Sam Adian
ADEM VE TOPLUMU - 1
4.05.2012 6635 Okunma
3 Yorum 04.05.2012 15:03
Sam Adian
YARATILIŞ VE SÜREÇ
2.05.2012 5262 Okunma
1 Yorum 03.05.2012 07:38
Sam Adian
YARATILIŞ KURAMI VE EVRIM
1.05.2012 5387 Okunma
Sam Adian
YARATILIŞ - 2
30.04.2012 4013 Okunma
Sam Adian
BAZI ELEŞTIRILER
29.04.2012 5244 Okunma
2 Yorum 02.05.2012 20:51
Sam Adian
YARATILIŞ
29.04.2012 6783 Okunma
2 Yorum 02.05.2012 13:07
Sam Adian
KUR'AN'DA CEZA KAVRAMI
14.04.2012 16558 Okunma
3 Yorum 19.04.2012 20:21
Sam Adian
ANLAMADA YÖNTEM
12.04.2012 5701 Okunma
2 Yorum 14.04.2012 16:04
Sam Adian
ORTAK REFERANSLAR ve BIR ÖNERI
11.04.2012 8301 Okunma
9 Yorum 21.06.2012 16:27
Sam Adian
KAT'a ve NEFY - KAVRAMLAR
7.04.2012 12424 Okunma
32 Yorum 09.04.2012 18:02
Sam Adian
ŞURA
6.04.2012 8953 Okunma
7 Yorum 06.04.2012 20:27
Sam Adian
YAPISAL ILKELER - DEVLET ve IKTIDAR
4.04.2012 9322 Okunma
7 Yorum 06.04.2012 09:59
Sam Adian
YAPISAL ILKELER - DIN FAKTÖRÜ
1.04.2012 6546 Okunma
11 Yorum 09.04.2012 23:53
Sam Adian
KAT'A ve NEFY
31.03.2012 13561 Okunma
22 Yorum 11.04.2012 01:44
Sam Adian
YAPISAL ILKELER - KARAR MEKANIZMALARI
29.03.2012 11128 Okunma
15 Yorum 31.03.2012 20:26
Sam Adian
CRITICS
27.03.2012 5274 Okunma
2 Yorum 28.03.2012 22:17
Sam Adian
YAPISAL ILKELER - KURUMSALLIK
26.03.2012 6111 Okunma
3 Yorum 27.03.2012 20:01
Sam Adian
YAPISAL ILKELER - INSAN VE DEVLET
26.03.2012 9065 Okunma
9 Yorum 27.03.2012 16:28
Sam Adian
EKONOMIDEKI ENSTRUMANLAR - 2
25.03.2012 4162 Okunma
1 Yorum 25.03.2012 05:43
Sam Adian
EKONOMIDEKI ENSTRUMANLAR - 1
24.03.2012 4959 Okunma
2 Yorum 24.03.2012 23:10
Sam Adian
BAŞÖRTÜSÜ
23.03.2012 5249 Okunma
Sam Adian
SOSYAL KAPITALIZM.
21.03.2012 13929 Okunma
23 Yorum 23.03.2012 04:25
Sam Adian
"ADIL DÜZEN"IN ÇAĞRIŞTIRDIKLARI
20.03.2012 5072 Okunma
7 Yorum 23.03.2012 18:49
Sam Adian
Metod ve uygulama
18.03.2012 5276 Okunma
9 Yorum 21.03.2012 10:01
Sam Adian
HMR ve SONUÇ
16.03.2012 11884 Okunma
18 Yorum 16.03.2012 18:08
Sam Adian
ANLAMAK.....
15.03.2012 6173 Okunma
5 Yorum 16.03.2012 18:21
Sam Adian
HMR HAKKINDA - 2
14.03.2012 6815 Okunma
7 Yorum 15.03.2012 08:14
Sam Adian
INSANLIK ANAYASASI HAKKINDA-1
12.03.2012 3780 Okunma
2 Yorum 12.03.2012 17:32
Sam Adian
RIBA'nın UNSURLARI
11.03.2012 12380 Okunma
12 Yorum 15.03.2012 16:14
Sam Adian
RIBA ve EKONOMI-1
9.03.2012 6647 Okunma
7 Yorum 10.03.2012 19:31
Sam Adian
DARB-I MESEL VE YETKI GASPI
8.03.2012 10096 Okunma
22 Yorum 11.03.2012 16:10
Sam Adian
RIBA VE EKONOMI
7.03.2012 12135 Okunma
15 Yorum 09.03.2012 06:04
Sam Adian
SÖYLEYECEKLERIMIZ VAR
1.03.2012 4410 Okunma
5 Yorum 10.03.2012 08:24
Sam Adian
INSAN VE DÜZEN
1.03.2012 4480 Okunma
6 Yorum 01.03.2012 19:11
Sam Adian
SLT ve MESCID
25.02.2012 4017 Okunma
Sam Adian
HAMR ve HUMR
25.02.2012 51253 Okunma
18 Yorum 10.01.2020 12:34
Sam Adian
DÖRT DELIL
22.02.2012 5055 Okunma
4 Yorum 02.03.2012 07:45