SINAMALAR
DİL 7
MÜZEKKER, MÜENNES ve HÜNSÂLAR
02.02.2020
- Selamün aleyküm Alabaş Koca
- Aleyküm Selam Kayahan, hoş geldin.
- Hoş gördüm sizi, nasılsınız?
- Hamdolsun bugünleri yaşatan rabbimize ama yaşlılıkta insan özlüyor sevdiklerini. Mesela sen, niye daha sık gelmiyorsun? Bir bardak çay içer, yarenlik ederiz hiçbir şey yapmasak da.
- Herkesin dediğini diyebilirim ben de: “dünya meşgalesi işte”.
- Evlat, dünya insanı yutar da farkına varmazsın. Geçim derdi, çoluk çocuk derdi, günlük işler vs. seni sohbetten, muhabbetten, öğrenmekten, öğretmekten alıkoymasın. Bugün ne tartışmaya geldin sen, onu söyle bakalım.
- Dr. Mete Fridin sağ olsun, neredeyse her sohbette “nefs” kelimesini müennes/dişil olduğunu iddia eder, diğer arkadaşlar da “nefs” kelimesinin ne eril, ne de dişil olduğunu söylerler ama tartışma hiç bitmez. Siz ne dersiniz?
- Kayahan, dünya dillerinde diğerlerinde olmayan veya kısmen olan pek çok özellikler, zenginlikler vardır. Erillik ve dişilik, sanırım pek dilde vardır, ya dumura uğramıştır ya da İngilizce de olduğu gibi sadece şahıs zamirlerinde (“he” ve “she” gibi) vardır. Rusça da ise hem isimlerde, hem fiillerde, hem de zamirlerde vardır. Rusçada dişil olan isimlerin ve fiillerin sonuna “a” sesi/harfi eklenir.
- Bunu ben zaten biliyorum. Ne eril, ne de dişil olmayan söyleniş tarzı var mı?
- Hep ile hiç aynı sonucu verir, matematikte de böyledir.
- Evet, öyledir.
- Şimdi ben başka bir şeye dikkat çekmek istiyorum. Daha önceki konuşmalarımızda, Kuranda dil ve edebiyata dair, insanların ürettiği ve kullandığı her şeye dair en az bir veya pek çok örnek vardır, demiştim. Metin olarak her türlü şiir ve nesir; roman, hikaye, biyografi, vs; her türlü cümle (uzun, kısa, düzgün, kırık, düşük, vs.); her türlü kelime; her türlü hece ve her türlü ses ve onların uyumu vardır; her türlü ifade değil mi?
- Bir dakika, bir dakika. Ne yani şimdi Kuranda, mesela argo var mıdır? İnsanlar günlük konuşmalarında argoyu çok kullanıyorlar.
- İnsan ki ne üretmiştir, Allah onlardan eksik olamayacağına göre, o da öyle bir form üretmiş olmalıdır. Allah argo, küfür gibi şeyleri sevmez ama ona ait hiç olmazsa bir tane örnek kullanmıştır, biz onu fark etmesek de.
- Argo var mı diyorsun?
- Bana göre bir kelime var. Argo ne demek? Argo gerçek kelimelerin kısaltılmış, kırpılmış, yuvarlatılmış, kesilerek birleştirilmiş bir şeklidir. Türkçede “dandik” diye bir kelime var. Gerçekten olması gereken özellikleri taşımayan manasında kullanıyoruz. Kuranda da benzer bir kelime var ve bir defa geçiyor. Arapçanın dil kurallarına da uymuyor. “Danken” kelimesi bana göre argo kelimelere bir örnektir. “maîşeten danken” olarak geçiyor. Yani, “dandik bir geçimlik” demek.
- Biz bugünkü konuyu dağıtmayalım. Eril ve dişil olmayanlara gelelim.
- “Hem eril, hem de dişil” ifadesi ile “ne eril, ne de dişil” ifadesi aynı şeydir, aynı sonucu verir. Araplar böyle varlıklara “hünsa” diyorlar. Doğuştan hem erkeklik hem de dişilik organlarını taşıyanlar için kullanıyorlar. Arapçada, dolayısıyla Kuranda da böyle kelimeler var.
İngilizce bu sadece şahıs zamirlerin de var. “He” eril ve “She” dişilin yanında bir de insan dışındaki varlıklar için söylenen “it” (ne eril, ne dişil) zamiri var. Yani üçüncü bir form var ve sürekli ve yaygın kullanımı var. Yani ârizî bir şey de değil.
Rusçada ise bu hem isimlerde hem de hem de fiillerde var. İsimler (zamirler dahil), fiiller ce tabiî ki oba bağlı olarak cümleler 3 formda söylenir: Eril (muskoy rot), dişil (jenskiy rot) ve orta (siredniy rot). Rot, kök manasındadır.
Ben Kurandaki iki kelimeyi biliyorum. Nefs (kişilik) ve zevc (eş) kelimeleri eril de değildir, dişil de değildir veya hem eril hem de dişildir. Bunlara dişil zamir de dönebilir, eril zamir de dönebilir.
Böylece Allah insanların bir kısmının geliştirdiği ve kullanmakta olduğu eril ve dişilin dışındaki 3. Forma birkaç tane örnek vermiş oluyor. Elbetta dilciler bunu benden çok iyi bilirler.
- Son konuşmalarımızın birinde Kuranda “bilmeceler de” vardır demiştiniz, onu ne zaman açıklarsınız?
- Çayımızı içtik, onu da başka zaman konuşalım ki, seni daha sık görebileyim. Kafana takılan bir şey olmazsa gelmeyi geciktiriyorsun. Kafanda daima bilmeceler, bulmacalar olsun ki daha sık görüşelim. Yolun bahtın açık olsun, var sağlıcakla.