ŞERİ AYLARIN TAKVİMİ

Yaptığımız hesablar, İCMA ve İÇTİHATlara dayanmaktadır. Bütün ilim adamlarının fende ittifak ettikleri hususlar da icmadan sayılır. Zira bu ittifaka İslâm ilim adamları da girmiş ve asrımızın icmaı olmuş olur.

İçtihada dayalı kısımların hesabı öyle yürütülmüştür ki, aksi içtihatta olanlar da bu hesablara dayanarak kendi içtihatlarına uygun hesabı kolaylıkla yapabilirler.

Bu yazıda önce içtihat ve icmalar sıralanmıştır. İçtihatlardan sadece kendi tercihimiz olan görüş geçirilmiştir. Bu yazıda tercih ettiğimiz içtihatların tartışması yapılmamıştır. Bu tartışmayı bir ilim heyetinin önünde yapmak istemekteyim. O zaman bazı görüşlerim değişmiş olabilir. Yani bu tercihlerim 'zahir' mertebesinde olup 'nas' mertebesinde değildir.

A—SERİ AYLARIN HESABLANMASINDA DAYANILAN İCMA VE İÇTİHATLAR :

1— Her yer kendi güneş gününün saatlerini kullanır.

(İCMA)

           2—Gece veya gündüzün bir günden fazla sürdüğü ülkelerde Mart günü alınarak amel edilir. (İÇTİHAT)

3—Yeryüzünün günleri Mekke günlerine yakınlık ölçüsü ile adlandırılır. (İCMA)

4— Doğudakiler Cuma'yı Mekke'den önce, batıdakiler ise sonra kılarlar. (İCMA)

5—Arkada doğu ile batının birleştiği yerde, oraya göre doğuda olanların günü batıda olanlarınkinden bir gün geridir. (İÇTİHAT)

6—Ay yeni hilâlin görülmesi ile başlamış olur. (İCMA)

7—Ay Mekke günü ile zeval geçmeden (öğle vakti girmeden) önce değişirse,      batıdan mutlaka görüleceğinden, o gün eski ayın son günüdür. (İÇTİHAT)

8—Ay Mekke saati ile zevalden (öğle girdikten) sonra değişirse, hiç olmazsa doğudakiler tarafından görülemiyeceğinden ayın sonu ertesi gündür. (İÇTİHAT)

      9— Hac ayları yeryüzünde aynı günde başlar. (İCMA)

10—Ramazan ve diğer aylar da yeryüzünde aynı gündebaşlar. (İÇTİHAT)

11—Hilâlin gözle görülmesi yeni ayı tesbit eder. (İCMA)

          12—Hilâlin başka ülkeden görülmesi, görüldüğü anda ülkemiz gecede ise ülkemiz için de geçerlidir. (İÇTİHAT)

13—Hilâlin aletle görülmesi de yeni ayı tesbit edebilir.

(İÇTİHAT)

14—Hilâlin görülmesi mümkün olmayan günlerde yeni ay hesabla tesbit olunur. (İCMA)

          15—Ayın gözle veya aletle görülebildiği günlerde de sıhhatli hesab geçerlidir. (İÇTİHAT)

16—Ayın uzunluğu, otuz günden biraz kısadır. Bu kısalık yarım günden biraz azdır. (İCMA)

17—Ayın birisi otuz diğeri yirmi dokuz ile gelir, bazan peşpeşe otuz gelir. (İCMA) 18—Peşpeşe aylar yirmidokuz ile gelmez. (İCMA)

19— Ayın uzunluğu 29,530588 gündür. (İCMA)

20—Zevalin uzunluğu 0,030588 gün veya 44 dakikadır.

((İÇTİHAT)

21—Yılın uzunluğu 365,24219879 gündür. (İCMA)

22— Dört yılda bir 366 gün olarak hesablanır. (İCMA)

23—Yüz yılda bir dördüncü yıl da 365 gün olarak gelir.

(İCMA)

24— Dörtyüzüncü yıl da, yüzüncü yıl da 366 gün olur.

(İCMA)

25—Güneşin halkalı tutulması halinde halkanın merkezlendiği an ay hisabi olarak değişmektedir. (İCMA)

26—Veda Haccı hicretin onuncu yılında olmuştur. (İCMA)

          27—29 Nisan 1976 Perşembe günü Hicretin 1396. yılın Rebiülevvel ayının son günlerine rastlar. (İCMA)

28—Yer yuvarlaktır. (İCMA)

29—Gök, sabit iki noktadan geçen mihver etrafında döner görünür. Gerçekte kendisi döner. (İCMA)

30—Yerin mihveri ile bulunduğumuz yerden düşey düzlemimiz geçer. (İCMA)

31—Yer merkezinden geçen ve mihverine dik olan düzleme istiva düzlemi denir. (İCMA)

32— Yer mihveri ile güneşten güneş düzlemi geçer. (İCMA)

33—Gök cisimleri doğudan batıya doğru hareket ediyormuş gibi görünür, yani yer doğuya doğru döner. (İCMA)

34—Yüzümüzü doğuya çevirdiğimizde sağımız cenub, solumuz şimaldir. (İCMA)

35—Mekke yer yüzünün şimal tarafındadır. (İCMA)

36—Şeriatta Mekke Günü esasdır. Mekke günü Griniç'ten 2 saat 41 dakika, İstanbul'dan sadece kırk dakika öncedir. (İCMA)

37—Yer yirmidört saate, saat da 60 dakikaya bölünmüştür. (İCMA)

38—Çevre 360 dereceye bölünürse, 15 derece 1 saat etmektedir. 1 derece dört dakikadır. (İCMA)

39— Gün, güneşin düzlemimizi kestiği anlar ile tarif edilir. (İCMA)

40—Ay, ayın güneş düzlemini kestiği anlar ile tarif edilir.(İCMA)

41—Yıl, güneşin istiva düzlemini kestiği anlar ile tarif edilir. (İCMA)

42— Gün, bulunduğumuz yerin düşey düzlemini görmediğimiz yerde kestiği anda başlar. (İÇTİHAT)

        43—Ay, ayın güneş düzlemini güneş tarafı kestiği anda biter. Takvim ayı bundan sonraki gün ile başlar.(lCMA)

44—Yıl, güneşin istiva düzlemini şimal tarafa (Mekke'nin           bulunduğu tarafa) geçerken kestiği an ile başlar. Bu hisabidir. Sonraki gün yeni yılın günüdür. (İCMA)

45— Değişme günleri eski yıl ve aya aittir. (İÇTİHAT)

46—Hafta 7 gündür. Veda Haccının arefesi Cuma günü idi. (İCMA)

47—Ay yılı oniki aydır. Veda Haccı onuncu yıl kabul olunur. (İCMA)

48— İlk ay 29 ile biter. (İÇTİHAT)

49—Zeval süresi 44 dakikadır. (İÇTİHAT)

50—Ay, her ay 11,01168 derece doğuya doğru kayar.(İCMA)

B— AYIN DEĞİŞME SAATİNİ BULMAK :

1—Önce halkalı tutulma gözlenir, günü ve tarihi tesbit

olunur.

Meselâ: 29 Nisan 1976 Perşembe günü böyle bir halkalı tutulma olmuştur. Tutulma Türkiye Saati ile 13,52 de; Mekke Saati ile 13,12 de olmuştur.

2—Aranan ay ile bu gün arasında kaç ay geçtiği tesbit

olunur.

Meselâ: Hac ayından sonra kaç ay geçtiğini hesab edebiliriz.

1976 Hac ayına kadar ise Hac Ayı 12. aydır. 7 ay geçmiştir.

3—Ay sayısı gün ile çarpılarak aradan geçen gün sayısı tam olarak bulunur.

Meselâ: Veda ayı için   29,530588X16625   490 946,0255
1976 Hac ayı için    29,530588X7 206,714116

4—Aranan ay, tutulma gününden ileri ise tutulma saati toplama eklenerek aranan ayın değişme gün ve saati bulunur.

6—Bulunan sayı tam sayıya ilâve edilmelidir. Bulunan saat zevalden sonra ise o gün ayın sonu değildir; yoksa ayın sonudur. Zeval saati 0,530580 olarak alınır.

Meselâ: 1976 Hac ayı 0,264116'da değişmiştir. Ertesi gün yeni aydır.

Veda Haccı da 0,5245'de değişmiştir. Bu 0,530588'den küçüktür. Ertesi gün yeni aydır.

C—AYIN DEĞİŞME GÜNÜNÜ BULMAK :

1—Değişmenin olduğu günler arasında kalan tam günler 7'y;e bölünür. Kalan sayı ikisi arasındaki gün farkını gösterir.

Meselâ: 1976 yılının Hac ayı için;

207 / 7 de 4 gün artar.

Veda ayı için;

490 946 da 1 gün artar.

2—Aranan ayın ilk gününü bulmak için: Ay tutulma gününden ileride ise günler ileriye sayılır. Meselâ: (Perşembe) - Cuma - Cumartesi - Pazar - P.tesi. 1976 Hac ayı Pazartesi günü değişmiştir.

3—Aranan ay geri ise günler geriye doğru sayılır.

(Perşembe) - Çarşamba

Veda ayı Çarşamba günü değişmiştir.

           4—Tutulma saati öğleden sonra ise ertesi gün geçmiş ayın sonudur; değilse o gün ayın sonudur. Buna göre bir veya iki ileri saymak gerekir.

Meselâ: 1976 Hac ayı öğleden önce değişmiştir. (Pazartesi) - Salı

Salı günü Zilhaccenin biri olmuş oluyor.

1 Zilhacce 1396 Salı günüdür.

Veda ayı da zevalden önce değişmiştir.

(Çarşamba) - Perşembe

1 Zilhacce / 10 Perşembe günüdür.

5—Arefe günü dokuzuncu gündür. Bir ileriye saymak gerekir.

Meselâ: Veda arefesi (Perşembe) - Cuma olarak Cuma günüdür.

1976 Hac arefesi (Salı) - Çarşamba olarak Çarşamba günüdür.

6—Kurban bayramı onuncu gündür. Arefeden bir ileri gitmek gerekir.

Meselâ, Veda yılı bayramı Cumartesi, 1976 bayramı Perşembe'dir.

D— GÜNEŞ YILINA GÖRE GÜNLERİ BULMAK :

1—Güneş yılı Mart ayından başlar.

(Hıristiyanlar yılı Ocak ayında başlatırlar. Yani onların Şubat, Ocak ayları bir yıl ilerdedir. 1976 Ocak ve Şubat gerçek yılın 1975 tarihine dahildir.)

Mart 31

31   Nisan 30 Soldaki sayılara o ayın gün

61   Mayıs 31      sayısı eklenirse geçen günün top-

92  Haziran 30      lamı bulunur.

122   Temmuz31

153  Ağustos 31

184 Eylül 30

214 Ekim 31

245 Kasım 30

275 Aralık 31

306 Ocak 31

337 Şubat 28 (29)

Meselâ: 29 Nisan 31 + 29 = 60 gün eder.

Bayram onuncu gündür. 207 ye 10 eklenirse 217 eder.

60 güne eklenirse 277 eder. Aralığa kadar 275 gündür. İki gün gerekiyor. 1976 bayramı 2 Aralık 1976 günüdür. Gerçekten bu günü takvimler Perşembe olarak gösterirler.

2—Dörde bölünmeyen yıllar 365 gün olarak biter. Dörde bölünen yıllar arasında 100’le bölünen de 365'le

biter.

Yüze bölünenlerden dörtyüzle bölünen de 366 ile biter. Dört bin yıl da 365 le bitecektir. Meselâ 632 yılın günleri :

3—Bilinen tarihin günleri ile aranan tarihin günleri eklenir veya çıkarılarak aranan günün gün sayısı bulunur.

Meselâ: Veda ayının günü için;

230467 / 365 = 631 yılıdır.

631 yıl 632 yıldan 366 gün eksiktir.

230833—366=230467 eder.

1. Mart günü Veda ayının değiştiğini ifade eder.
2. Mart günü Zilhacce 1 olmuştur. Veda Zilhaccesi 30 ile bitmiştir.

1 Nisan 632, 1 Muharrem 11 olmuştur.

(Bu hususta daha hassas hesabların yapılması için Kabe'de Hacer-i Esved'in arz ve tulünün hassas olarak ölçülmesi gerekmektedir.)

E—AY KAÇ GÜN SÜRER :

İlk ay 29 ile bitmiştir. 29,530588 yarım gününü gelecek aya bırakmıştır.

İkinci ay 59,061176 ile bitmiştir. 30 gün sürmüştür.

Ayın 29 ile bitmesi için 0,061176'dan sonra ve 0,530588'-den önce başlaması gerekir. Bitmesi ise gece yarısından önce olmalıdır.

0,000 ile 0,061176 arasında değişme olmuş ise ne başlama, ne bitme 29 gün sürme şartlarına uymadığı için üst üste aylar 30'la gelir.

Demek ki;

1—0,00000 ile 0,061176 arasında ise hem eski hem yeni ay,

2—0,061176 ile 0,530588 arasında ise yalnız yeni ay,

3—0,530588 ile 0,000000 arasında ise yalnız eski ay 30 ile biter.

Meselâ: Veda ayı 0,5245 ile başlamıştır. Eski ay 29, Veda ayı 30 ile, 1976 Hac ayı 0,264116 da başlamıştı. Eski ay 29, Hac ayı 30 ile, Veda Haccından sonra gelen Muharrem ayı ise 0,055088'de başlamıştır.

Hem yeni ay, hem eski ay 30 ile bitmiştir.

Bu esaslara göre 1976, 1977, 1978, 1979, 1980 yıllarına ait takvim hazırlanmıştır.

1/Cemaziyülahar 30/Mayıs 30

5.29,550000 13 12 18b Perş.   C.tesi    Cemaziyülevvel1/Mayıs 76 29

6.30,080588 01 56 150d C.tesi Pazar 1/Cemaziyülahar 30/Mayıs 30

7.29,611176 14 40 42b Pazar  Salı 1/Receb           29/Haziran 29

8. 30,141764 03 24 126d Salı    Çarşamba    1/Şaban 28/Temmuz 30
9. 29,672352 16 08 65b Çarş     Cuma 1/Ramazan    27/Ağustos 29

10. 30,202940 04 52 103d Cuma    C.tesi 1/Şevval         25/Eylül   30
11. 29,733528 17 36 89b C.tesi P.tesi 1/Zilkade 25/Ekim 29
12. .30,264116 06 20 83d P.tesi     Salı 1/Zilhicce      23/Kasım 30

1397. Yıl — 1977

1.29,794704 19 04 112b Salı Perş. 1/Muharrem     23/Aralık 29

2.30,325292 07 49 63d Perş. Cuma 1/Safer       21/Ocak 30

3. 29,855880 20 32 128b Cuma Pazar 1/Rebiülevvel   20/Şubat 29

4.30,386464 09 16 41d Pazar P.tesi 1/Rebiülahar   21/Mart   30

5. 29,917056 22 00 150b P.tesi Çarş. 1/Cemaziyülewel 20/Nisan 29
6. 30,447644 10 44 19d Çarş. Perş. 1/Cemaziyülahar 19/Mayıs 30
7. 29,978232 21 28 172b Perş. C.tesi 1/Receb    18/Haziran 29
8. 30,508820 12 12   3b C.tesi P.tesi 1/Şaban       17/Temmuz 30
9. 30,039408 00 56 166d P.tesi Salı 1/Ramazan      16/Ağust. 30

10. 29,569996 13 40  25b Salı Perş. 1/Şevval         15/Eylül  29
11. 30,100584 02 24 144d Perş. Cuma 1/Zilkade 14/Ekim 30
12. 29,631172 15 28 47b Cuma Pazar 1/Zilhicce     13/Kasım 29

1398. Yıl — 1978

1. 30,161760 03 52 122d PazarP.tesi 1/Muharrem   12/Aralık 30

2.29,692348 16 37 69b P.tesi Çarş. 1/Safer       11/Ocak-78 29

3. 30,222936 05 21 100d Çarş.Perş. 1/Rebiülevvel   9/Şubat 30
4. 29,753524 18 05 91b Perş. C.tesi 1/Rebiülahar 11/Mart 29
5. 5.30,284112 06 49 78d C.tesiPazar 1/Cemaziyülevvel 9/Nisan 30

6. 29,814700 19 33 113b PazarSalı 1/Cemaziyülahar   9/Mayıs 29
7. 30,345288 08 17 56d Salı Çarş. 1/Receb       7/Haziran 30
8. 29,875876 21 01 135b Çarş. Cuma 1/Şaban      7/Temmuz 29
9. 30,406464 09 45 34d Cuma C.tesi 1/Ramazan  5/Ağustos 30

10. 29,937052 22 29 157b C.tesiP.tesi 1/Şevval        4/Eylül 29
11. 30,467640 11 13 12d P.tesi Salı 1/Zilkade        3/Ekim 30
12. 29,998228 23 57 179b Salı Perş. 1/Zilhacce       2/Kasım 29

                                        1399. Yıl — 1979

1. 30,528816 12 41  10b Perş.      Cuma 1/Muharrem    1/Aralık 30
2. 30,059404 01 25 158d C.tesi      Pazar1/Safer 31/Aralık 30
3. 29,589992 14 09 32b PazarSalı 1/Rebiülevvel    30/Ocak-79 29
4. 30,120580 02 53 136d Salı Çarş. 1/Rebiülahar     28/Şubat 30
5. 29,651158 15 37 54b Çarş.Cuma 1/Cemaziyülevvel 30/Mart 29
6. 30,181756 04 21 114d CumaC.tesi 1/Cemaziyülahar 28/Nisan 30
7. 29,712344 17 05 76b C.tesi      P.tesi              1/Receb 28/Mayıs 29
8. 30,242932 05 50 92d P.tesi      Salı                1/Şaban 26/Haziran 30
9. 29,773520 18 34 98b Salı Perş. 1/Ramazan    26/Temmuz 29

10. 30,304108 07 18 70d Perş. Cuma 1/Şevval     24/Ağustos 30
11. 29,834696 20 02 120b Cuma      Pazar            1/Zilkade 23/Eylül 29
12. 30,365284 08 46 48d Pazar      P.tesi 1/Zilhacce      22/Ekim 30

1400. Yıl — 1980

1. 29,895872 21 30 142b P.tesi
2. 30,426460 10 14  26d Çarş.
3. 29,957048 22 58 164b Perş.
4. 30,487636 11    4d C.tesi
5. 30,018224 68 26 173d P.tesi
6. 29,548812 13 10 18b Salı
7. 30,079400 01 54 151 d Perş. Ş. 8.29,609468 14 38  36b Cuma
8. 30,140576 03 22 129d Pazar

10.29,671164 16 06  61b P.tesi

11.30,201752 04 50 107d Çarş.

12.29,732340 18 34  83b Perş.                     

Çarş. 1/Muharrem    21/Kasım 29

Perş. 1/Safer       20/Aralık 30

C.tesi 1/Rebiülevvel  19/Ocak-80 29

Pazar 1/Rebiülahar     17/Şubat 30

Salı 1/Cemaziyülevvel  18/Mart 30

Perş. 1/Cemaziyülahar 17/Nisan 29

Cuma 1/Receb      16/Mayıs 30

Pazar 1/Şaban     15/Haziran 29

P.tesi 1/Ramazan    14/Temmuz 30

Çarş. 1/Şevval     13/Ağustos 29

Perş. 1/Zilkade       11/Eylül 30

C.tesi 1/Zilhacce     11/Ekim 29

            Not :

Cetveli yapmak İçin, tutulma saatına 29,530588 eklenir.

Tam sayılar çıkarılır.

1440 ile çarpılır, dakika bulunur.

360 ile çarpılır, derece bulunur.

30 için iki gün; 29 için 1 gün ileri gidilir.

Ay ertesi gün değişiyorsa, 1 gün daha sonra değişiyorsa 2 gün ileri gidilir.

Gün sayısına kameri ayın sayısı eklenir, şemsi ayın günü çıkarılırsa yeni ayın ilk günü bulunmuş olur.