49. Seminer / 26 SUBAT 2000

AKEVLER İSTANBUL TÜKETİM KOOPERATİFİ UYGULAMA YÖNETMELİĞİ

B E Ş İ N C İ    B Ö L Ü M

KOOPERATİFİN HESAPLARI VE DEFTERLERİ

HESAPLAR:

Muhasebe Usulü

Madde 59- Kooperatif muhasebesi, genel kabul görmüş muhasebe prensip ve usullerine uygun olarak tutulur ve mali durum tabloları buna uygun şekilde hazırlanır.

KOOPERATİF MUHASEBE USULÜ:

Muhasebenin Amacı:

Muhasebede amaç ikidir: Biri, devletin işletmedeki payının sıhhatle tesbit edilmesinden sonra vergi ve sigortayı hesaplayıp ödeyebilmektir. Buna “resmi muhasebe” diyoruz. Diğeri ise işletmedeki girdi ve çıktıları, bunlara düşen payları sağlıklı bir şekilde takip edip işletmeyi yönetmektir Buna “iç muhasebe” diyoruz. Ülkemizde enflasyon da vergilendirildiği için işletmeler vergiden kaçabilmek için iç muhasebeyi tutmamaktadırlar. Bunun sonucunda işletmelerin büyümesi birer bakkal veya çiftlik seviyesinde kalmasını intaç etmiştir.

Kooperatifimiz işletmelere vergi kaçırmadan meşru yollar bulunacağını göstermeyi ilk hedef olarak görmektedir. Ortaklık ancak iç muhasebenin eksiksiz tutulması ile oluşur. Bir işletme ancak iç muhasebe ile yönetilir. Resmi muhasebe ile tam mutabakat halinde olan bir iç muhasebeye ihtiyaç vardır. Resmi muhasebede yer alan bütün kayıtlar iç muhasebede yer alır. Resmi muhasebede ise kanunen gerekli olan hususlar yer alır. İç muhasebe birer muavin defter mahiyetinde olup resmi muhasebe ile tam mutabakat halinde olmalıdır. Enflasyonun vergilendirilmesi ile doğan yıkıcı etkileri ortadan kaldırmak için kooperatifimiz kanuni yollar tesbit etmiştir. Onlara uyulduğu takdirde iç muhasebenin tutulmasında her hangi bir zorluk ortaya çıkmaz. Bunlar şunlardır:

Bir)         Ayni İştirakler: Ana Sözleşmemizin 7/2 maddesine göre ortaklar ayni sermaye koyup ayni sermayeyi çekerlerse kendilerini enflasyonun baskısından kurtarmış olurlar.

İki)           Ayni Bölüşme: Ucuza alıp pahalı satıp kâr ederek kârı nakit olarak bölüşme yerine, ucuza alıp ayın olarak bölüşme suretiyle enflasyondan korunma imkanı vardır. Ana Sözleşmenin 6. maddedeki amaç kısmı gaye olarak bunu benimsemiş bulunmaktadır.

Üç)          Ön Ödemeli Sipariş: Sipariş verilirken ön ödeme yapılır, mal sonradan teslim alınırsa enflasyon etki etmez. Çünkü kâr - zarar daha anlaşma esnasında belirlenmiş olur.

Dört)    Ayni Mübadele: Ayni mübadelede de değiştirilen mallar olacağı ve hesaplar peşin ödeme ile yapılacağı için enflasyon etki etmez hâle gelir.

Kooperatifimiz bunları gerçekleştirecek işletmeler kurmaktadır.

Demek ki işletmenin çalışma şeklini uygun seçmekle enflasyonun kötü etkisi ortadan kalkar, vergi kaçırmaya gerek kalmaz ve sağlıklı iç ve resmi muhasebe tutulabilir. Kooperatifler yarı resmi kuruluşlardır. Devletle halk arasında aracılık yaparlar. Bunun için kooperatif yöneticileri resmi grevliler gibi sorumludurlar. Kooperatiflerin çalışmadaki temel gayesi; halk ile devlet arasında çıkar paralelliği sağlayarak devletin halkı ezmesini engellemek, halkın da kamu payını ödemekten kaçınmalarını önlemektir. Devlet halk içindir, halk da devlet içindir. Bu bilinç her kooperatifçinin gözden asla uzak tutmayacağı bir ilkedir.

Resmi muhasebenin kural ve usulleri bellidir. Muhasebe o usulle tutulacaktır. Bu sözleşmede ayrıca açıklama ihtiyacı duyulmamaktadır. Sadece resmi muhasebe ile özel muhasebe arasında paralelliğin nasıl sağlanacağı belirtilecektir. İç muhasebede bütün kayıtlar yer alacaktır ve resmi olmayan muhasipler tarafından tutulacaktır. Bunların belge ve kayıtları resmi muhasipler tarafından ele alınıp kendilerince uygun görülenler resmi kayıtlara geçirilecektir. İç muhasebenin kayıtlarında hangi kayıtların resmi kayıtlara geçtiği de belirlenmiş olacaktır. Resmi muhasipler bu yönüyle iç muhasiplerin denetleyicisi olacaklardır.

Resmi muhasebe sadece nakit harekatını izler ve zimmet muhasebesidir. Oysa iç muhasebede nakit dışında mal, emek, kira, nakit harekatını takip ettiği gibi senet hesapları da tutulur. Resmi muhasebe sadece gerçek ve tüzel kişilerin hesabını tuttuğu halde; iç muhasebede kişiler, ortaklıklar, işletmeler, yerler ve demirbaşların ayrı hesaplarını tutar. Zimmet muhasebesinde sadece kişilerin borç ve alacakları görülür. Değer artışları takip edilir. Bir kimsenin bir arabası olsa ve sene içinde iki misli değer kazansa, o zimmet muhasebesinde kâr olarak geçer. Buna mukabil bir kimsenin yıl sonunda iki arabası olsa ama değerleri yarıya düştüğü için artmasa, muhasebede kâr gözükmez. Oysa envanter muhasebesinde bir araba iki araba olmuştur. Vasıflar aynıdır. O halde kâr edilmiştir. Kooperatif zimmet muhasebesine göre değil envanter muhasebesine göre artık değerleri dağıtır. Düşen paylar nakde çevrilir. Kâr etmişlerse onun vergisi ödenir. Resmi muhasebede her kişinin ayrı ayrı muhasebesi tutulur. Oysa kooperatifte kişilerin ayrı ayrı hesapları vardır, ancak muhasebeleri ortaktır. Dolayısıyla iç muhasebe yalnız hacim olarak büyük değildir. Aynı zamanda daha komplikedir. Bu tür muhasebe Türkiye’de tutulmadığı için bu sözleşmede bu hususta geniş açıklamalar yer alacaktır. Önce kişilerin muhasebesini ele alalım. Çünkü hesapları da kişiler tutacaktır. Diğer hesapların temsilcileri de kişiler olacaktır.

Kişilere aşağıdaki belgeler verilir. Bu belgeler ihtiyaca göre üretilip genişletilir.

ORTAKLIK BELGESİ

Kooperatif aşağıda şekli verilen belgeyi kooperatife ortak olanlara verir. Ortak kooperatifin diğer ortaklarına veya ortaklıklara verdiği veya aldığı her şeyi buna yazar ve karşı tarafa imza ettirir. Her şeyde bu ortaklar arasında yazılı olan belge geçerli olup başkaca resmi bir kayda gerek kalmayacaktır.  Bu belgede  özel belgesi olanlar yazılmaz  Bunlar şunlardır

            ÖDEME    BELGESİ

            Peişin nakıt olarak verilip alınanlar veya borçlanılanlar buralara yazılmaz. Bu Tl, Dolar, olabildiği gibi cari hesqab altın gram üzerinde tutulur.  Yaklaşık olarakl 10 dolar 1 gr altın kabuledilir.  Kontrol içinm kullanılır. Hafta sonunda  Muhasbeye ver,

             ÇALIŞMA BELGESİ

              Kişi harcadığı saatleri bu belge üzerinde yazar. Haftalık ve tarih bellidir. O hafta içinde verilmesi gerekir.   Hafta sonunda icmalı muhasbeye verilri. Kişilerin çalışma derec elri mesleki derecelrine göre yapılır.

             SİPARİŞ    BELGESİ

              Kişi Koopert,ifden aldığı sipariş kredisini ortaklık belgesine yazar. Siparişlerini ise siparş belgesinde işler.  Malalrını teslim alınca sipariş belgesinde alınmış olur. Günü geldiğinde sipariş alınmayan mallar malın cinsine göre mevduat veya  lukata hükmündedir. Lukata olanları o gün satılarak değerlend,irlir. Kişi  taleb ettiğinde verilir. Taleb tarihinden itibaren altı ay içinde ödeme yapılır.

           TAŞIMA      BELGESİ

           Araabsı olanlar arabalarını ortaklığa kullandırılar. Başka bir şekilde kararlaştırma olmamışsa yakıt parası kadar amortisman bedeli verilir.  Kooperatif yönetim kurulu ile özel tarife konabilir. Km ile hesablanır. Arabanın beklemesi halinde bekleyen kişinin saatleri değerlemdirlir.

S.S. AKEVLER İSTANBUL TÜKETİM KOOPERATİFİ

...................... KODLU  ........................................................ ‘nın   ORTAKLIK BELGESİ

   BORÇ                                                         01/01/2000                                            ALACAK

Orrtakalr ödeme belgesi ile bir şey alıp verirlerse , kooperatif muhasbesine geçer  ve belgelenmiş olur. Karşı tarafın emanet limiti içinde olmak şartı ile koopertifin kefaleti ile verilmiş olur.  Karşı taraf yükümlüğünü yerine getirmezse kooperatif dayanışma ortaklığı içinde yerine getirir. Koopertifde yalnız borç ve alacak hesapları tutulmayacak aynıo zamanda hacim hesapları da yapılacakdır. Hacim hesabı mıkdarın zamnanla çarpımı ile hesablanır.  Ortak bu hacim hesapları ile kredi alma hakkına sahibolur, ve bu hacim hesapları iştirak ettiği ortaklıklarda tenzilata veya artı değere sahibolur. Her ortağa bir Ödme Belgesi verilir. Ödme Belgesi ortağın ortak olduğunu belgeler. Ortak ödmeleri yalnız ödme belgesi ile yapabilir.

Ödme Belgesinin  sol başta belge numarası var. Belge sahibi belege dolduğunda belgesini muhsebe verir bir sonra numaralı belgeyi alır. Ve bu belgeye ondan önceki blegeyi alanın imzasını alır. Kooperatif muhasibleri ortağı ziyaret ederek işlem görmemiş ödemelrin bir suretini alabilir ve karşısına işaret koyar. Böylece kooperatif hesabları güncelelştirebilir.

Sahifenin başına Belge sahibinin kendi kodu ve adı soyadı yazılacaktır

Verdiklerini sağda aldıklarını solda yazacakdır. Bu belgede yalnız nakıt alış verişler yazıılacaktıfr. Mal  ve diğer alışverişler başka belgelerde yazıalcaktır.

 .  Cinsin altına TL, Dolar veya Mark yazılacak bunların birimleri de gösterilecekdir. Cari işlem ise altın gram olarak hespalnacakdır. Merkez bankasının satış kuru esas alınacaktır.

Bakıyeler de Altın gram olarak işelenecekdir. Bakıyesi müsbet yanı olan alacaklı olan kimseye ödeme yapıldığınıda karşılığını koopertifin her hangi bir ortağından alabilir veya bankadan  kendisne  verilecek çekle çekebilir. Çeki, muhasbeden  alınacaktır.

 Ortaklar kooperitf hesbına ödeme yaptıklarını açıkça yazmak şartı ,ile bu belge dışında da alışverişelr yapabilirler. Sonra belge muhasibi tarafından doldurulur ve ve numara ve tarihi belirlenmiş olur

Her ahngi bir şekilde alcaklı hale gelmiş mise sağda alacağını yazcak ve alana imza eza ettirecekdir. Her hangi bir şekilde borçlu gelmiş ise sold mıktarı yazcak alanı yazıp imza ettirecedkri.

 Tarih olarak dört rakam yazılacak ilk ik rakan günü son iki rakam ayı gösterecekdir. Yıl ,ise sahife başınmda yazılıldır.

 Kağııtönce dörde katlanacakdır. Sağ alacak sol borç sahifesi olacaktır.

 Beleg No:         S.S. AKEVLER İSTANBUL TÜKETİM KOOPERATİFİ:   Brlgeyi alan

...................... KODLU  .................................................................  ‘nin   ÖDEME BELGESİ

   BORÇ                                                                   01/01/2000                                         ALACAK

.S. AKEVLER İSTANBUL TÜKETİM KOOPERATİFİ

...................... KODLU  .................................................................  ‘nin   ÇALIŞMA  BELGESİ

   BORÇ                                                                   01/01/2000                                         ALACAK

.S. AKEVLER İSTANBUL TÜKETİM KOOPERATİFİ

...................... KODLU  ....................................................  ‘nin  .........HAFTA SİPARIŞ  BELGESİ

   BORÇ                                                                   01/01/2000                                         ALACAK

.S. AKEVLER İSTANBUL TÜKETİM KOOPERATİFİ

................................  nım     ...............  . PLAKA  NOLU   Arabanın    TAŞIMA  BELGESİ

   BORÇ                                                                   01/01/2000                                         ALACAK

SELEMİN İŞLEMESİ

SİPARİŞ   SİSTEMİ

                                                                                             3

                                                                      TÜCCAR

                                                                                                                     5

                                                                           AMBAR

                       4                       İ                                                                                              M

                                                Ş    Ş                                                                                        A

                                                                                                                                                                         2

                                               Y                                                                                               Ğ

                                               E                                                                                               A

                                               R                                                                                               Z

                                               İ                                                                                                A

                                                                          HALK

                                                                           KASA

                                                                                                          1 

                                                                    KOOPERATİF

50. Seminer / 04 Mart 2000