Harun Özdemir
Milli Mücadelede Yahudiler
7.03.2017
3964 Okunma, 0 Yorum

http://www.egedesonsoz.com/yazar/milli-mucadelede-yahudiler/10437

 

 

15 Mayıs 1919’da İzmir işgal edildiğinde, Bab-ı Ali’den gelen telgraf üzerine askeri birlikler kışlalarına çekildi. İzmir Valisinin Müslüman halka itidal tavsiye ettiği günde, Yunan işgalini ilk protesto edenler Yahudilerdi.

Son zamanlara kadar Bahri Baba Parkı olarak bilinen, şimdilerde ise otobüs durağı ve Konak Tünel çıkışı olan bu yer, işgal günlerinde eski bir Yahudi mezarlığıydı. Protesto da burada yapıldı.  

Yahudilerin tepki göstermesinin en önemli nedeni, 1918’de Selanik’in Yunanlılar tarafından üçüncü kez yakılmasıydı.

Selanik’te Müslümanlara ve Yahudilere ilişkin ne varsa yangınlarda yok edilmişti. Yahudiler, aynı sonucu İzmir’de tekrar yaşamak istemiyordu.

15 Mayıs 1919’daki protestodan haberdar olan İstanbul’daki Başhahamlık, İzmir’deki Yahudi Cemaatine bir telgrafla “tarafsız” kalmalarını istedi. Uyarıyı dikkate alan Yahudiler, ikinci bir eylem yapmadılar.

İzmir özelinden konuşursak -bunu genelleyebiliriz de- Yahudi Cemaatinin Milli Mücadeleyi mali ve diplomatik yönden destekleri gerçektir.  

Aslında Yahudi Cemaatinin diplomatik desteği (1918) İzmir işgalinden önce başlamıştı. Lozan görüşmeleri bitinceye kadar da devam etti.

***     

Vahdettin padişah olduğunda, Osmanlı Devleti tarihinin en ağır yenilgisini almıştı. Devlet güç olarak tükenmiş, geriye sadece manevi varlığı kalmıştı. Vahdettin ancak sembolik düzeyde bir padişahtı. İstese de hain olamıyordu, çünkü bütün yetkileri işgal kuvvetleri tarafından adeta “hacr” edilmiş, yetkileri elinden alınmıştı.   

Vahdettin, bu zor şartlarda Yahudi Cemaatinin baş hahamı Hayim Nahum Efendi’ye Batı başkentlerinde diplomatik görüşmeler yapma görevi verdi.

Baş hahamın görevinin asıl amacı, Avrupa’daki Yahudilerinin desteğini alarak Batılı devletlerle bozulan ilişkileri normalleştirmek ve Osmanlı Devleti’nin devamını sağlamaktı.

Hayim Nahum Efendinin cemaat lideri olması onu Batı’da sözü dinlenen bir kişi olmasına yetiyordu. Vahdettin, Avrupa’daki etkili Yahudilerin baş hahamı dinleyeceklerinden emindi. İhtiyaç durumunda rahat hareket etmesi için ona bir sandık da altın vermişti.

Nahum Efendi, Fransa’da Fransız Edebiyatı okumuştu ve 1918’de savaş devam ederken Osmanlı Devleti’nden yana bir iki başarısız diplomatik girişimde bulunmuştu. ABD başkanı Wilson’un Avrupa’ya yapması planlanan gezisinde görüşeceği kişiler arasında Nahum Efendi de vardı. Gezi gerçekleşmeyince Nahum Efendinin girişimi sonuçsuz kaldı.

***

İngilizler ve Fransızlar; İttihatçılığı ile bilinen Hayim Nahum’un yurt dışına çıkışına izin vermediler. Bunun üzerine Hayim Nahum, sakalını kesti, giyimini değiştirdi, Mondros görüşmelerine giden gruba katıldı. İngilizlerin denetimlerinden geçtikten sonra Mondros heyetinin başkanı Rauf Orbay, Hayim Nahum’un Avrupa’ya gitmesini sağladı.

***

Mondros Mütarekesi imzalandı. Antlaşmayı farklı yorumlayan galip devletler, İstanbul dahil, savaşta ele geçirilememiş ne kadar şehir merkezi varsa hepsini işgal ettiler. Zor günlerde Hayim Nahum defalarca Fransa, Hollanda, Almanya, Lahey, Stockholm, birkaç kez Paris…’te önemli kişilerle görüştü. İstanbul’da ve Avrupa’da ADB büyükelçileriyle de görüştü. Nahum Efendi, Le Matin ve Moniteur Oriental gazetelerine yankı uyandıran röportajlar verdi:

Röportajlarında Osmanlı Devleti’nin devam etmesi gerektiği, Padişah Vahdettin’in iyi niyetli ve Mustafa Kemal Paşa’nınTürkiye’nin George Washington’u ve büyük bir siyaset adamı olduğunu…” söyledi.

 

Hayim Nahum, henüz 1919’da Milli Mücadelenin başarılı olacağına ilişkin somut hiçbir kanıt yok iken Avrupa basınına verdiği demeçlerde yeni devletin sınırlarını -bugünküne çok yakın bir şekilde- şöyle şöyle olabileceğini ilan ediyordu.

***

22 Kasım 1922’de Lozan görüşmelerine giden ekipte Hayim Nahum, “Türkiye Yahudileri eski Hahambaşısı, Yüksek Mühendis Mektebi Fransızca Öğretmeni…” unvanı ile alındı.

  

Lozan barış görüşmeleri (22 Kasım 1922 – 4 Şubat 1923) kesintiye uğrayınca Türk heyeti ülkeye geri döndü. Lozan görüşmelerinde ortaya çıkan sorunlardan biri de dış borçların nasıl ödeneceğiydi. Çünkü yeni devletin nasıl bir ekonomi politikası izleyeceği bilinmiyordu. Bilinse bile İnönü bunları anlatabilecek bilgiye sahip değildi.

Yeni ekonominin nasıl olacağının dünyaya ilan edilmesi gerekiyordu. Bu nedenle İzmir’de bir İktisat Kongresi düzenlenmeye karar verilmişti. Lozan heyeti yurda döndüklerinde devlet ricali birkaç gün sonra İzmir’e doğru yol aldı. O günün koşullarında dünyaya örnek bir katılım sağlandı. Konuşmalar sansürsüz, sendikalar, sosyalistler, iş dünyası, askerler… her katılımcı fikrini çok net cümlelerle ifade edebildi.

Hayim Nahum Efendi de İzmir’e gelip Mustafa Kemal Paşa’ya durum hakkında izlenimlerini aktardı.

Eminim ki, Nahum Efendi, sadece haber ve yorum yapmadı, ikna edici bilgiler de verdi.

Çünkü Yunanlıları yenenler, dünyayı yenmişler gibi bir havadaydılar. Zafer sarhoşluğu devam ediyordu. Nahum Efendi’nin uyarıları ise uyanmaya ve “dünya gerçeklerine dairdi”.

Ünlü usul- fıkh üstadı Urfa milletvekili Seyyid Bey, “Devleti olmayanın dini de olmaz” diyerek reel politiğe başka bir açıdan vurgu yapıyordu. 

Gerçekte İzmir İktisat Kongresi’ni düzenlemenin amacı, Osmanlı borçlarını ödeyecek yeni ekonomik politikayı dünyaya açıklamaktı. Bu arada düvel-i muazzama ile yapılacak antlaşmanın şimdi olmasa da ilerleyen yıllarda sağlayacağı imkânlar da vardı. Nahum Efendinin Mustafa Kemal Paşa ile görüşmesinde bunlar da gündeme geldi.

23 Nisan 1923’te başlayan İkinci Lozan görüşmeleri 24 Temmuz 1923’te ancak imzalanabildi.

Lozan öncesinde oldukça etkili olan Hayim Nayum Efendi, görüşmelerin tekrar başlaması ve sonuçlanmasında da çok etkili oldu.

(Bu yazı, yurt dışındaki bir okuyucumun talebi üzerine yazılmıştır.)

 

 

 

 






Son Yorumlanan Makaleler
Harun Özdemir
İslamofobinin kaynağı
9.08.2017 4587 Okunma
1 Yorum 09.08.2017 13:09
Harun Özdemir
Müslümanın adı ne olmalı
9.08.2017 4779 Okunma
1 Yorum 09.08.2017 12:53
Harun Özdemir
İslamcılık üzerine
9.07.2017 5149 Okunma
1 Yorum 09.07.2017 09:20
Harun Özdemir
İncire ve zeytine yemin olsun mu?!
14.06.2017 5741 Okunma
1 Yorum 14.06.2017 18:49
Harun Özdemir
Kur'an ve bedeni cezalar üzerine
6.06.2017 5556 Okunma
2 Yorum 08.06.2017 11:10
Harun Özdemir
Zor günlerdeyiz...
16.05.2017 5389 Okunma
1 Yorum 16.05.2017 10:26
Harun Özdemir
Fatih kaç yaşında cumhurbaşkanı oldu
12.04.2017 4861 Okunma
2 Yorum 12.04.2017 19:25
Harun Özdemir
Anayasa değişikliğinde neler var
3.04.2017 4776 Okunma
1 Yorum 03.04.2017 23:10
Harun Özdemir
Avrupa'dan vazgeçebilir miyiz?!
20.03.2017 5072 Okunma
1 Yorum 20.03.2017 20:37
Harun Özdemir
Kılıçdaroğlu gıybeti ile sonuç almak
13.03.2017 5271 Okunma
2 Yorum 13.03.2017 21:07
Harun Özdemir
Egemenlik kimin
21.02.2017 5834 Okunma
5 Yorum 23.02.2017 00:29
Harun Özdemir
Cumhuriyet'in kuruluş felsefesi
14.02.2017 5337 Okunma
1 Yorum 15.02.2017 17:05
Harun Özdemir
Kur'an neden tahrif olmadı
31.01.2017 5474 Okunma
1 Yorum 31.01.2017 22:47
Harun Özdemir
Anayasaların öncüsü Hz.Muhammed'dir
23.01.2017 7191 Okunma
1 Yorum 26.01.2017 10:28
Harun Özdemir
Sayın Cengiz DEMİRCİ -2-
22.01.2017 5084 Okunma
1 Yorum 23.01.2017 21:39
Harun Özdemir
Bu terör değil; başka bir şey!
7.01.2017 5586 Okunma
1 Yorum 08.01.2017 01:12
Harun Özdemir
Bir ülkenin barış üretebilme kabiliyeti
2.01.2017 6460 Okunma
8 Yorum 07.01.2017 00:10
Harun Özdemir
Savruluyoruz!
14.06.2016 6032 Okunma
1 Yorum 15.06.2016 01:50
Harun Özdemir
Ahlâk-ı Hamîde mi dedin?!
29.04.2016 7408 Okunma
1 Yorum 30.04.2016 00:58
Harun Özdemir
Beytü'l Hikme ve Nizamiye Medreselerinin etkileri
21.04.2016 8230 Okunma
1 Yorum 22.04.2016 09:08
Harun Özdemir
Müslümandan Burjuva olur mu?!
19.04.2016 6913 Okunma
1 Yorum 19.04.2016 22:36
Harun Özdemir
Ya yenilik ya da çürüme!
14.03.2016 7173 Okunma
5 Yorum 17.03.2016 17:56
Harun Özdemir
Fetva ekonomisi
29.02.2016 7015 Okunma
1 Yorum 29.02.2016 20:58
Harun Özdemir
Karagülle İslâmcı mı?
22.02.2016 7370 Okunma
1 Yorum 22.02.2016 22:17
Harun Özdemir
Parlamento Dışı İslâmcı anayasa çalışmaları
18.02.2016 7213 Okunma
6 Yorum 20.02.2016 23:32
Harun Özdemir
Her şey çok farklı olabilirdi
16.01.2016 6817 Okunma
2 Yorum 21.01.2016 14:57
Harun Özdemir
Yeni İslam felsefesi mümkün mü
31.07.2012 5543 Okunma
9 Yorum 03.08.2012 09:08
Harun Özdemir
Zina, fuhuş ve azgınlık
13.07.2012 10845 Okunma
13 Yorum 20.07.2012 23:07
Harun Özdemir
Evlenme hakkı üzerine
11.07.2012 11597 Okunma
30 Yorum 18.07.2012 19:12
Harun Özdemir
Şahitlik üzerine
15.07.2012 6171 Okunma
4 Yorum 15.07.2012 14:41
Harun Özdemir
Tüketme Hakkı
30.06.2012 5625 Okunma
5 Yorum 08.07.2012 10:58
Harun Özdemir
"... ve hadîdi inzâl ettik..."
30.06.2012 5968 Okunma
3 Yorum 08.07.2012 10:24
Harun Özdemir
Yeni Anayasanın kapsamı ve öngörüsü
3.07.2012 4778 Okunma
3 Yorum 07.07.2012 01:50
Harun Özdemir
Biyolojik ata ve hukukî anne ve baba
4.07.2012 7993 Okunma
13 Yorum 06.07.2012 14:24
Harun Özdemir
Adem Tiflis'te insan oldu!
26.06.2012 10088 Okunma
17 Yorum 05.07.2012 21:40
Harun Özdemir
Yeni bir Anaysa mı yoksa yeni bir Teşkilât-ı Esas
30.06.2012 5615 Okunma
3 Yorum 01.07.2012 11:03
Harun Özdemir
Hilkatin Mebdei ve Adem
24.06.2012 5973 Okunma
5 Yorum 26.06.2012 04:29
Harun Özdemir
Sünnî İslâm ve Demokrasinin Geleceği
30.11.2015 5809 Okunma
Harun Özdemir
Umarım oyun içinde oyun yoktur
4.12.2015 5949 Okunma
Harun Özdemir
Ahlâksız İslâmcılık Olur mu?!
7.12.2015 5430 Okunma
Harun Özdemir
İlahiyat Fakülteleri kapatılmalı!
14.12.2015 5589 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcılığın Sezai Karakoç aşaması
18.12.2015 6926 Okunma
Harun Özdemir
Alevî İslâmcılık mümkün mü?
22.12.2015 6253 Okunma
Harun Özdemir
Masonluk ve İslâmcılar
28.12.2015 5842 Okunma
Harun Özdemir
Mason olmanın dayanılmaz faydaları?!!!
1.01.2016 6969 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcıların gelecek beklentisi
8.01.2016 5769 Okunma
Harun Özdemir
Gizli Servis İslâmı Loca İslamını Yendi mi?!
11.01.2016 5992 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcıların ekonomiden ne anladıkladıklarına dair
26.02.2016 5452 Okunma
Harun Özdemir
Fıkıh Ekonomilerinin Teorisi
5.03.2016 5898 Okunma
Harun Özdemir
Seçim sizin; hangi İslâm?!
9.03.2016 5515 Okunma
Harun Özdemir
Dinimiz işleri; dinleri işimiz mi olmuş?!
13.03.2016 5468 Okunma
Harun Özdemir
Diyanet İşleri Başkanı Sayın Prof.Dr.Mehmet GÖRMEZ'e...
21.01.2016 5379 Okunma
Harun Özdemir
Ulemanın "İlm-i siyaset" ile imtihanı
25.01.2016 5496 Okunma
Harun Özdemir
Modern Kadın Müslüman mı?!
2.02.2016 5317 Okunma
Harun Özdemir
Fransız kadın Müslüman olur mu?
7.02.2016 4937 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcıların Anayasa rüyası!
9.02.2016 5788 Okunma
Harun Özdemir
1921 Anayasasına İslâmcıların katkısı
13.02.2016 5420 Okunma
Harun Özdemir
Atatürk Anayasası, ABD Anayasasına nasıl yenildi?!
16.02.2016 5292 Okunma
Harun Özdemir
ÖSYM Başkanı Sayın Prof.Dr. Ömer DEMİR'e açık mektup
21.03.2016 6164 Okunma
Harun Özdemir
Kadına eziyet dini bir vecibe midir?!
23.03.2016 5530 Okunma
Harun Özdemir
Kıskançlık öldürücüdür!
28.03.2016 6399 Okunma
Harun Özdemir
İki kadını şahit yapmak!
4.04.2016 5142 Okunma
Harun Özdemir
Kur'an'ın şaşırttıkları!
8.04.2016 4936 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcıların sanata bakışı üzerine
13.04.2016 6451 Okunma
Harun Özdemir
Bilim bizim neyimize!
25.04.2016 5242 Okunma
Harun Özdemir
Türkiye neden demokratikleşemez?!
7.01.2017 3803 Okunma
Harun Özdemir
Sayın Cengiz DEMİRCİ
8.01.2017 4895 Okunma
Harun Özdemir
Müslümanın özgürleşmesi mümkün mü?
16.01.2017 3601 Okunma
Harun Özdemir
Müslümanın Darwin'le imtihanı
6.02.2017 4473 Okunma
Harun Özdemir
Kim daha akıllı?!
10.02.2017 3524 Okunma
Harun Özdemir
Laiklik mi demokrasi mi?!
3.05.2016 5263 Okunma
Harun Özdemir
Modernleşmeye Müslümanların etkisi oldu mu?
8.05.2016 5718 Okunma
Harun Özdemir
Cumhuriyet ne kadar kalıcı?!
16.05.2016 5365 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcı şehir olabilir mi?!
20.05.2016 3851 Okunma
Harun Özdemir
Alem-i İslâm'da özgürlük sorunu
28.05.2016 3917 Okunma
Harun Özdemir
Marjinal İslâmcıların özgürlük arayışı
30.05.2016 3930 Okunma
Harun Özdemir
Köylü İslâm marjinal İslâm'a karşı
3.06.2016 3715 Okunma
Harun Özdemir
Devlet neden açık hedef?
5.06.2016 4428 Okunma
Harun Özdemir
Bu ne yaman çelişki!
8.06.2016 3785 Okunma
Harun Özdemir
Batı gerçeği!
20.06.2016 4300 Okunma
Harun Özdemir
Doğu gerçeği!
23.06.2016 4813 Okunma
Harun Özdemir
Direnç eğitimi nedir?
27.06.2016 4122 Okunma
Harun Özdemir
İsyan günlerinde zekât!
8.07.2016 3996 Okunma
Harun Özdemir
Kur’an’ı anlama çabaları
8.07.2016 4026 Okunma
Harun Özdemir
Yaşar Nuri İslâmcılığı
17.07.2016 4050 Okunma
Harun Özdemir
Darbenin devamı var mı?
24.07.2016 4714 Okunma
Harun Özdemir
Adalet yönetimin temelidir.
25.07.2016 4053 Okunma
Harun Özdemir
Neden böyleyiz?!
9.08.2016 4774 Okunma
Harun Özdemir
Karanlık çağa doğru
9.08.2016 4454 Okunma
Harun Özdemir
Türkiye'nin Adil Düzen İhtimali -1-
19.12.2016 4193 Okunma
Harun Özdemir
Türkiye'nin Adil Düzen İhtimali-2-
21.12.2016 4435 Okunma
Harun Özdemir
Türkiye'nin Adil Düzen İhtimali-3- Son şansa zaman yok
27.12.2016 3685 Okunma
Harun Özdemir
Milli uzlaşma uluslararası kararlarla çelişirse
28.02.2017 3449 Okunma
Harun Özdemir
Darbeler önlenebilir mi?
3.03.2017 3748 Okunma
Harun Özdemir
Milli Mücadelede Yahudiler
7.03.2017 3964 Okunma
Harun Özdemir
Terörle bağlantılı seçmen sayısı
15.03.2017 3030 Okunma
Harun Özdemir
1'e karşı 27
27.03.2017 2664 Okunma
Harun Özdemir
Askerlik neden önemsiz olsun ki
10.04.2017 2790 Okunma
Harun Özdemir
Milli Bayramların konsepti değişebilir mi
26.05.2017 2354 Okunma
Harun Özdemir
Atatürk'e annesi üzerinden saldırmak
31.05.2017 2332 Okunma