Harun Özdemir
Milli Mücadelede Yahudiler
7.03.2017
4680 Okunma, 0 Yorum

http://www.egedesonsoz.com/yazar/milli-mucadelede-yahudiler/10437

 

 

15 Mayıs 1919’da İzmir işgal edildiğinde, Bab-ı Ali’den gelen telgraf üzerine askeri birlikler kışlalarına çekildi. İzmir Valisinin Müslüman halka itidal tavsiye ettiği günde, Yunan işgalini ilk protesto edenler Yahudilerdi.

Son zamanlara kadar Bahri Baba Parkı olarak bilinen, şimdilerde ise otobüs durağı ve Konak Tünel çıkışı olan bu yer, işgal günlerinde eski bir Yahudi mezarlığıydı. Protesto da burada yapıldı.  

Yahudilerin tepki göstermesinin en önemli nedeni, 1918’de Selanik’in Yunanlılar tarafından üçüncü kez yakılmasıydı.

Selanik’te Müslümanlara ve Yahudilere ilişkin ne varsa yangınlarda yok edilmişti. Yahudiler, aynı sonucu İzmir’de tekrar yaşamak istemiyordu.

15 Mayıs 1919’daki protestodan haberdar olan İstanbul’daki Başhahamlık, İzmir’deki Yahudi Cemaatine bir telgrafla “tarafsız” kalmalarını istedi. Uyarıyı dikkate alan Yahudiler, ikinci bir eylem yapmadılar.

İzmir özelinden konuşursak -bunu genelleyebiliriz de- Yahudi Cemaatinin Milli Mücadeleyi mali ve diplomatik yönden destekleri gerçektir.  

Aslında Yahudi Cemaatinin diplomatik desteği (1918) İzmir işgalinden önce başlamıştı. Lozan görüşmeleri bitinceye kadar da devam etti.

***     

Vahdettin padişah olduğunda, Osmanlı Devleti tarihinin en ağır yenilgisini almıştı. Devlet güç olarak tükenmiş, geriye sadece manevi varlığı kalmıştı. Vahdettin ancak sembolik düzeyde bir padişahtı. İstese de hain olamıyordu, çünkü bütün yetkileri işgal kuvvetleri tarafından adeta “hacr” edilmiş, yetkileri elinden alınmıştı.   

Vahdettin, bu zor şartlarda Yahudi Cemaatinin baş hahamı Hayim Nahum Efendi’ye Batı başkentlerinde diplomatik görüşmeler yapma görevi verdi.

Baş hahamın görevinin asıl amacı, Avrupa’daki Yahudilerinin desteğini alarak Batılı devletlerle bozulan ilişkileri normalleştirmek ve Osmanlı Devleti’nin devamını sağlamaktı.

Hayim Nahum Efendinin cemaat lideri olması onu Batı’da sözü dinlenen bir kişi olmasına yetiyordu. Vahdettin, Avrupa’daki etkili Yahudilerin baş hahamı dinleyeceklerinden emindi. İhtiyaç durumunda rahat hareket etmesi için ona bir sandık da altın vermişti.

Nahum Efendi, Fransa’da Fransız Edebiyatı okumuştu ve 1918’de savaş devam ederken Osmanlı Devleti’nden yana bir iki başarısız diplomatik girişimde bulunmuştu. ABD başkanı Wilson’un Avrupa’ya yapması planlanan gezisinde görüşeceği kişiler arasında Nahum Efendi de vardı. Gezi gerçekleşmeyince Nahum Efendinin girişimi sonuçsuz kaldı.

***

İngilizler ve Fransızlar; İttihatçılığı ile bilinen Hayim Nahum’un yurt dışına çıkışına izin vermediler. Bunun üzerine Hayim Nahum, sakalını kesti, giyimini değiştirdi, Mondros görüşmelerine giden gruba katıldı. İngilizlerin denetimlerinden geçtikten sonra Mondros heyetinin başkanı Rauf Orbay, Hayim Nahum’un Avrupa’ya gitmesini sağladı.

***

Mondros Mütarekesi imzalandı. Antlaşmayı farklı yorumlayan galip devletler, İstanbul dahil, savaşta ele geçirilememiş ne kadar şehir merkezi varsa hepsini işgal ettiler. Zor günlerde Hayim Nahum defalarca Fransa, Hollanda, Almanya, Lahey, Stockholm, birkaç kez Paris…’te önemli kişilerle görüştü. İstanbul’da ve Avrupa’da ADB büyükelçileriyle de görüştü. Nahum Efendi, Le Matin ve Moniteur Oriental gazetelerine yankı uyandıran röportajlar verdi:

Röportajlarında Osmanlı Devleti’nin devam etmesi gerektiği, Padişah Vahdettin’in iyi niyetli ve Mustafa Kemal Paşa’nınTürkiye’nin George Washington’u ve büyük bir siyaset adamı olduğunu…” söyledi.

 

Hayim Nahum, henüz 1919’da Milli Mücadelenin başarılı olacağına ilişkin somut hiçbir kanıt yok iken Avrupa basınına verdiği demeçlerde yeni devletin sınırlarını -bugünküne çok yakın bir şekilde- şöyle şöyle olabileceğini ilan ediyordu.

***

22 Kasım 1922’de Lozan görüşmelerine giden ekipte Hayim Nahum, “Türkiye Yahudileri eski Hahambaşısı, Yüksek Mühendis Mektebi Fransızca Öğretmeni…” unvanı ile alındı.

  

Lozan barış görüşmeleri (22 Kasım 1922 – 4 Şubat 1923) kesintiye uğrayınca Türk heyeti ülkeye geri döndü. Lozan görüşmelerinde ortaya çıkan sorunlardan biri de dış borçların nasıl ödeneceğiydi. Çünkü yeni devletin nasıl bir ekonomi politikası izleyeceği bilinmiyordu. Bilinse bile İnönü bunları anlatabilecek bilgiye sahip değildi.

Yeni ekonominin nasıl olacağının dünyaya ilan edilmesi gerekiyordu. Bu nedenle İzmir’de bir İktisat Kongresi düzenlenmeye karar verilmişti. Lozan heyeti yurda döndüklerinde devlet ricali birkaç gün sonra İzmir’e doğru yol aldı. O günün koşullarında dünyaya örnek bir katılım sağlandı. Konuşmalar sansürsüz, sendikalar, sosyalistler, iş dünyası, askerler… her katılımcı fikrini çok net cümlelerle ifade edebildi.

Hayim Nahum Efendi de İzmir’e gelip Mustafa Kemal Paşa’ya durum hakkında izlenimlerini aktardı.

Eminim ki, Nahum Efendi, sadece haber ve yorum yapmadı, ikna edici bilgiler de verdi.

Çünkü Yunanlıları yenenler, dünyayı yenmişler gibi bir havadaydılar. Zafer sarhoşluğu devam ediyordu. Nahum Efendi’nin uyarıları ise uyanmaya ve “dünya gerçeklerine dairdi”.

Ünlü usul- fıkh üstadı Urfa milletvekili Seyyid Bey, “Devleti olmayanın dini de olmaz” diyerek reel politiğe başka bir açıdan vurgu yapıyordu. 

Gerçekte İzmir İktisat Kongresi’ni düzenlemenin amacı, Osmanlı borçlarını ödeyecek yeni ekonomik politikayı dünyaya açıklamaktı. Bu arada düvel-i muazzama ile yapılacak antlaşmanın şimdi olmasa da ilerleyen yıllarda sağlayacağı imkânlar da vardı. Nahum Efendinin Mustafa Kemal Paşa ile görüşmesinde bunlar da gündeme geldi.

23 Nisan 1923’te başlayan İkinci Lozan görüşmeleri 24 Temmuz 1923’te ancak imzalanabildi.

Lozan öncesinde oldukça etkili olan Hayim Nayum Efendi, görüşmelerin tekrar başlaması ve sonuçlanmasında da çok etkili oldu.

(Bu yazı, yurt dışındaki bir okuyucumun talebi üzerine yazılmıştır.)

 

 

 

 






Son Eklenen Makaleler
Harun Özdemir
Eleştirileri klavuz edinmek
8.11.2017 2710 Okunma
Harun Özdemir
Tarihselci İslam
8.11.2017 3053 Okunma
Harun Özdemir
Edebiyatta İslamcılar
6.11.2017 2307 Okunma
Harun Özdemir
Hangi Müslümanlık
6.11.2017 2293 Okunma
Harun Özdemir
Müslüman terörist
18.10.2017 2328 Okunma
Harun Özdemir
İzmir İslamı
18.10.2017 3690 Okunma
Harun Özdemir
Kürt İslamı
18.08.2017 2911 Okunma
Harun Özdemir
Kürt sosyolojisi
18.08.2017 2922 Okunma
Harun Özdemir
İslam'ın İstanbul ve Ankara yorumu
16.08.2017 2774 Okunma
Harun Özdemir
Bizans'tan Osmanlı'ya çöküş belirtileri
16.08.2017 2813 Okunma
Harun Özdemir
İslamofobinin kaynağı
9.08.2017 5302 Okunma
1 Yorum 09.08.2017 13:09
Harun Özdemir
Müslümanın adı ne olmalı
9.08.2017 5484 Okunma
1 Yorum 09.08.2017 12:53
Harun Özdemir
İslamcılık üzerine
9.07.2017 5865 Okunma
1 Yorum 09.07.2017 09:20
Harun Özdemir
Ortadoğu'nun düzeni
21.06.2017 2839 Okunma
Harun Özdemir
İncire ve zeytine yemin olsun mu?!
14.06.2017 6462 Okunma
1 Yorum 14.06.2017 18:49
Harun Özdemir
Çember daralıyor; ne yapmalı?
11.06.2017 2514 Okunma
Harun Özdemir
Kur'an ve bedeni cezalar üzerine
6.06.2017 6342 Okunma
2 Yorum 08.06.2017 11:10
Harun Özdemir
Atatürk'e annesi üzerinden saldırmak
31.05.2017 2748 Okunma
Harun Özdemir
Milli Bayramların konsepti değişebilir mi
26.05.2017 2769 Okunma
Harun Özdemir
Zor günlerdeyiz...
16.05.2017 6219 Okunma
1 Yorum 16.05.2017 10:26
Harun Özdemir
Osmanlı'dan T.C.'ye Batılılaşma lüksümüz
10.05.2017 2295 Okunma
Harun Özdemir
Ak Parti kaybeder mi?
4.05.2017 2571 Okunma
Harun Özdemir
Bahçeli'nin referandumda hissedilen etkisi
27.04.2017 2339 Okunma
Harun Özdemir
Fatih kaç yaşında cumhurbaşkanı oldu
12.04.2017 5548 Okunma
2 Yorum 12.04.2017 19:25
Harun Özdemir
Askerlik neden önemsiz olsun ki
10.04.2017 3339 Okunma
Harun Özdemir
Anayasa değişikliğinde neler var
3.04.2017 5465 Okunma
1 Yorum 03.04.2017 23:10
Harun Özdemir
1'e karşı 27
27.03.2017 3293 Okunma
Harun Özdemir
Avrupa'dan vazgeçebilir miyiz?!
20.03.2017 5823 Okunma
1 Yorum 20.03.2017 20:37
Harun Özdemir
Terörle bağlantılı seçmen sayısı
15.03.2017 3578 Okunma
Harun Özdemir
Kılıçdaroğlu gıybeti ile sonuç almak
13.03.2017 6016 Okunma
2 Yorum 13.03.2017 21:07
Harun Özdemir
Milli Mücadelede Yahudiler
7.03.2017 4680 Okunma
Harun Özdemir
Darbeler önlenebilir mi?
3.03.2017 4480 Okunma
Harun Özdemir
Milli uzlaşma uluslararası kararlarla çelişirse
28.02.2017 4115 Okunma
Harun Özdemir
Egemenlik kimin
21.02.2017 6616 Okunma
5 Yorum 23.02.2017 00:29
Harun Özdemir
Cumhuriyet'in kuruluş felsefesi
14.02.2017 6020 Okunma
1 Yorum 15.02.2017 17:05
Harun Özdemir
Kim daha akıllı?!
10.02.2017 4250 Okunma
Harun Özdemir
Müslümanın Darwin'le imtihanı
6.02.2017 5140 Okunma
Harun Özdemir
Kur'an neden tahrif olmadı
31.01.2017 6203 Okunma
1 Yorum 31.01.2017 22:47
Harun Özdemir
Anayasaların öncüsü Hz.Muhammed'dir
23.01.2017 7909 Okunma
1 Yorum 26.01.2017 10:28
Harun Özdemir
Sayın Cengiz DEMİRCİ -2-
22.01.2017 5830 Okunma
1 Yorum 23.01.2017 21:39
Harun Özdemir
Müslümanın özgürleşmesi mümkün mü?
16.01.2017 4275 Okunma
Harun Özdemir
Sayın Cengiz DEMİRCİ
8.01.2017 5593 Okunma
Harun Özdemir
Bu terör değil; başka bir şey!
7.01.2017 6311 Okunma
1 Yorum 08.01.2017 01:12
Harun Özdemir
Türkiye neden demokratikleşemez?!
7.01.2017 4452 Okunma
Harun Özdemir
Bir ülkenin barış üretebilme kabiliyeti
2.01.2017 7135 Okunma
8 Yorum 07.01.2017 00:10
Harun Özdemir
Türkiye'nin Adil Düzen İhtimali-3- Son şansa zaman yok
27.12.2016 4338 Okunma
Harun Özdemir
Türkiye'nin Adil Düzen İhtimali-2-
21.12.2016 5080 Okunma
Harun Özdemir
Türkiye'nin Adil Düzen İhtimali -1-
19.12.2016 4835 Okunma
Harun Özdemir
Karanlık çağa doğru
9.08.2016 5144 Okunma
Harun Özdemir
Neden böyleyiz?!
9.08.2016 5502 Okunma
Harun Özdemir
Adalet yönetimin temelidir.
25.07.2016 4723 Okunma
Harun Özdemir
Darbenin devamı var mı?
24.07.2016 5435 Okunma
Harun Özdemir
Yaşar Nuri İslâmcılığı
17.07.2016 4752 Okunma
Harun Özdemir
Kur’an’ı anlama çabaları
8.07.2016 4718 Okunma
Harun Özdemir
İsyan günlerinde zekât!
8.07.2016 4680 Okunma
Harun Özdemir
Direnç eğitimi nedir?
27.06.2016 4821 Okunma
Harun Özdemir
Doğu gerçeği!
23.06.2016 5621 Okunma
Harun Özdemir
Batı gerçeği!
20.06.2016 5032 Okunma
Harun Özdemir
Savruluyoruz!
14.06.2016 6753 Okunma
1 Yorum 15.06.2016 01:50
Harun Özdemir
Bu ne yaman çelişki!
8.06.2016 4453 Okunma
Harun Özdemir
Devlet neden açık hedef?
5.06.2016 5143 Okunma
Harun Özdemir
Köylü İslâm marjinal İslâm'a karşı
3.06.2016 4354 Okunma
Harun Özdemir
Marjinal İslâmcıların özgürlük arayışı
30.05.2016 4555 Okunma
Harun Özdemir
Alem-i İslâm'da özgürlük sorunu
28.05.2016 4559 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcı şehir olabilir mi?!
20.05.2016 4548 Okunma
Harun Özdemir
Cumhuriyet ne kadar kalıcı?!
16.05.2016 6049 Okunma
Harun Özdemir
Modernleşmeye Müslümanların etkisi oldu mu?
8.05.2016 6367 Okunma
Harun Özdemir
Laiklik mi demokrasi mi?!
3.05.2016 5961 Okunma
Harun Özdemir
Ahlâk-ı Hamîde mi dedin?!
29.04.2016 8133 Okunma
1 Yorum 30.04.2016 00:58
Harun Özdemir
Bilim bizim neyimize!
25.04.2016 5915 Okunma
Harun Özdemir
Beytü'l Hikme ve Nizamiye Medreselerinin etkileri
21.04.2016 9013 Okunma
1 Yorum 22.04.2016 09:08
Harun Özdemir
Müslümandan Burjuva olur mu?!
19.04.2016 7623 Okunma
1 Yorum 19.04.2016 22:36
Harun Özdemir
İslâmcıların sanata bakışı üzerine
13.04.2016 7114 Okunma
Harun Özdemir
Kur'an'ın şaşırttıkları!
8.04.2016 5596 Okunma
Harun Özdemir
İki kadını şahit yapmak!
4.04.2016 5806 Okunma
Harun Özdemir
Kıskançlık öldürücüdür!
28.03.2016 7082 Okunma
Harun Özdemir
Kadına eziyet dini bir vecibe midir?!
23.03.2016 6175 Okunma
Harun Özdemir
ÖSYM Başkanı Sayın Prof.Dr. Ömer DEMİR'e açık mektup
21.03.2016 6821 Okunma
Harun Özdemir
Ya yenilik ya da çürüme!
14.03.2016 7873 Okunma
5 Yorum 17.03.2016 17:56
Harun Özdemir
Dinimiz işleri; dinleri işimiz mi olmuş?!
13.03.2016 6212 Okunma
Harun Özdemir
Seçim sizin; hangi İslâm?!
9.03.2016 6224 Okunma
Harun Özdemir
Fıkıh Ekonomilerinin Teorisi
5.03.2016 6583 Okunma
Harun Özdemir
Fetva ekonomisi
29.02.2016 7745 Okunma
1 Yorum 29.02.2016 20:58
Harun Özdemir
İslâmcıların ekonomiden ne anladıkladıklarına dair
26.02.2016 6097 Okunma
Harun Özdemir
Karagülle İslâmcı mı?
22.02.2016 8110 Okunma
1 Yorum 22.02.2016 22:17
Harun Özdemir
Parlamento Dışı İslâmcı anayasa çalışmaları
18.02.2016 7898 Okunma
6 Yorum 20.02.2016 23:32
Harun Özdemir
Atatürk Anayasası, ABD Anayasasına nasıl yenildi?!
16.02.2016 5952 Okunma
Harun Özdemir
1921 Anayasasına İslâmcıların katkısı
13.02.2016 6046 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcıların Anayasa rüyası!
9.02.2016 6495 Okunma
Harun Özdemir
Fransız kadın Müslüman olur mu?
7.02.2016 5555 Okunma
Harun Özdemir
Modern Kadın Müslüman mı?!
2.02.2016 6010 Okunma
Harun Özdemir
Ulemanın "İlm-i siyaset" ile imtihanı
25.01.2016 6184 Okunma
Harun Özdemir
Diyanet İşleri Başkanı Sayın Prof.Dr.Mehmet GÖRMEZ'e...
21.01.2016 6026 Okunma
Harun Özdemir
Her şey çok farklı olabilirdi
16.01.2016 7492 Okunma
2 Yorum 21.01.2016 14:57
Harun Özdemir
Gizli Servis İslâmı Loca İslamını Yendi mi?!
11.01.2016 6653 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcıların gelecek beklentisi
8.01.2016 6448 Okunma
Harun Özdemir
Mason olmanın dayanılmaz faydaları?!!!
1.01.2016 7626 Okunma
Harun Özdemir
Masonluk ve İslâmcılar
28.12.2015 6571 Okunma
Harun Özdemir
Alevî İslâmcılık mümkün mü?
22.12.2015 6993 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcılığın Sezai Karakoç aşaması
18.12.2015 7647 Okunma


© 2025 - Akevler