Harun Özdemir
Beytü'l Hikme ve Nizamiye Medreselerinin etkileri
21.04.2016
8227 Okunma, 1 Yorum

http://www.egedesonsoz.com/yazar/baslik/9743

 

Beytü’l Hikme; Harun Reşid ve oğlu Me’mun tarafından kurulan ve geliştirilen ilmi bir kurumdur. Bu merkezde Yunanca, Hintçe, Farsça, ve Latinceden Pisagor, Platon, Aristo, Hipokrat, Öklid, Galen, Sokrat… Sushruta, Charaka, Ary Abhata, Barhmagupta… gibi düşünürlerin kitapları çevrilmiştir.

Beytü’l Hikme; siyasetin bilime duyduğu ilginin ürünüdür. Bu merkezde görev verilen bilim insanlarına önemli miktarda mali destek de sağlanmıştır. Başlangıçta her şey yolunda gibi gitse de çok geçmeden olumsuz etkileri görülmüştür:

 

a-Bilimsel çalışmalar sarayın denetimine girmiştir.

b-Saray, bilimsel görüşler arasında “taraf” olmuş, kabul etmeyenlere baskı yapmıştır. 

c-Bilim pratik faydadan uzaklaşıp teorikleşmeye ve akıl oyunlarına dönüşürken halktan da uzaklaşmıştır.  

d-Çok ilginç tartışmalar yapılmış, teoriler kurulmuş… Fakat bilgileri pratik faydaya dönüştürüp pazarlayacak tüccar olmadığından kitaplarda kalmıştır.

 

Beytü’l Hikme’de bilim, Eski Yunan’daki gibi “tümdengelim”le yapılıyordu. Oysa fıkıh, “tümevarım”la yapılmaktaydı ve başarı da olağanüstüydü!

Müslümanların geliştirdiği ve sosyal bilimlerde uyguladığı “tümevarım” yöntemi, yüzyıllar sonra Batı’da doğa bilimlerine uygulandı ve yeni bir uygarlık doğdu.

***

Nizamiye MedreseleriBüyük Selçuklu Sultanı Alpaslan döneminde, vezir olan Nizamü’l Mülk tarafından önce Bağdat’ta, sonra İsfahan, Nişabur, BelhHeratBasraMusul ve Amul'da yüksek eğitim veren medreseler olarak kuruldu.

 

a-Nizamiye Medreselerinde dil, din ve hukuk  öğretimi yapıldı. Felsefe ve fen bilimler mecburi ders müfredatından çıkarıldı. Bunda Gazalî’nin etkisi olsa da saltanatın arzusu da bu yöndeydi.

b-İlk dönemde bilimi, tüccarlar ve vakıflar finanse ederdi. Beytü’l Hikme ve Nizamiye Medreselerinin finansmanını ise devlet üstlendi.

c-Müfredatını ve Hoca kadrosunu devlet belirliyordu. Örneğin Bağdat Nizamiye Medreselerinde hocaların tamamı Şafii’ydi.

d-Osmanlı Medreseleri de Nizamiye Medreselerini örnek alarak kuruldu. Bu gelenek bugün de devam etmektedir.

***

Bilimsel çalışmaları devletin veya bir kapitalistin himaye etmesi cazip olabilir. Oysa himaye eden her kim ise zarar göreceği fikirlerin doğuşuna izin vermez! Bu da bilimin kabul edemeyeceği bir durumdur.

Doğu’da Sultanların, Batı’da Burjuvanın “Bilim insanlarını destekleyeyim, yanlışlarımı onlar düzeltsin!” gibi bir niyetleri olmamıştır. Oysa ilk dönemde Müslüman tüccarlar, sonra da vakıflar “herkesin yararına” bilimi destekliyordu.

Müslüman tüccarın, bankere dönüşmemesinin önünde iki önemli engel vardı: Biri “riba/faiz yasağı”, diğeri de “aynî ve sermaye” vergisiydi.

Faiz yasağı; bazı noktalarda şer’i hillerle aşılabildi! Verginin aynî olması ve müsrif Sultanların ölçüsüz vergileri, ticaretin aşırı büyümesini ve mühendislik ürünlerinin icadını finanse edebilecek kadar büyümesini engelledi.

Güç zehirlenmesi yaşayan Sultanlar, meraktan ve zekâ oyunlarından ancak zevk aldıkları kadar bilim insanlarını desteklediler. Fıkıh imamlarını ise hiç sevmediler! Bir müçtehidin her an bir fetva ile muhalefete koz verebileceği korkusunu hep yaşadılar.

***

Sarayın sesi” ulemanın, Sultanları neden “Allah’ın yeryüzündeki gölgesi” gördüklerini anlamak gerekir! Maaş kavgası yapanların ancak öğretmen olabileceklerini de anlamak lazım!

Her aileye bir akademisyen düşse bile, mevcut bilim anlayışı ile okur-yazarlığın ötesine geçilemeyeceği aşikârdır.

 

 

 


YorumcuYorum
Hüseyin Kayahan
22.04.2016
09:08

Sevgili hocam;

bilerek veya bilmeyerek, yurt dışında okullar açan cemaat; okul ile onu finanse edip, sevk ve idare edecek esnafı da aynı anda tayin etmektedir...

Bu uygulama kadim bir gelenekte mi gelmektedir acaba...?

Saygılarımla.

H.Kayahan





Son Eklenen Makaleler
Harun Özdemir
Eleştirileri klavuz edinmek
8.11.2017 2426 Okunma
Harun Özdemir
Tarihselci İslam
8.11.2017 2613 Okunma
Harun Özdemir
Edebiyatta İslamcılar
6.11.2017 2031 Okunma
Harun Özdemir
Hangi Müslümanlık
6.11.2017 2025 Okunma
Harun Özdemir
Müslüman terörist
18.10.2017 2035 Okunma
Harun Özdemir
İzmir İslamı
18.10.2017 3070 Okunma
Harun Özdemir
Kürt İslamı
18.08.2017 2466 Okunma
Harun Özdemir
Kürt sosyolojisi
18.08.2017 2450 Okunma
Harun Özdemir
İslam'ın İstanbul ve Ankara yorumu
16.08.2017 2356 Okunma
Harun Özdemir
Bizans'tan Osmanlı'ya çöküş belirtileri
16.08.2017 2407 Okunma
Harun Özdemir
İslamofobinin kaynağı
9.08.2017 4585 Okunma
1 Yorum 09.08.2017 13:09
Harun Özdemir
Müslümanın adı ne olmalı
9.08.2017 4778 Okunma
1 Yorum 09.08.2017 12:53
Harun Özdemir
İslamcılık üzerine
9.07.2017 5148 Okunma
1 Yorum 09.07.2017 09:20
Harun Özdemir
Ortadoğu'nun düzeni
21.06.2017 2549 Okunma
Harun Özdemir
İncire ve zeytine yemin olsun mu?!
14.06.2017 5740 Okunma
1 Yorum 14.06.2017 18:49
Harun Özdemir
Çember daralıyor; ne yapmalı?
11.06.2017 2214 Okunma
Harun Özdemir
Kur'an ve bedeni cezalar üzerine
6.06.2017 5554 Okunma
2 Yorum 08.06.2017 11:10
Harun Özdemir
Atatürk'e annesi üzerinden saldırmak
31.05.2017 2331 Okunma
Harun Özdemir
Milli Bayramların konsepti değişebilir mi
26.05.2017 2353 Okunma
Harun Özdemir
Zor günlerdeyiz...
16.05.2017 5388 Okunma
1 Yorum 16.05.2017 10:26
Harun Özdemir
Osmanlı'dan T.C.'ye Batılılaşma lüksümüz
10.05.2017 1998 Okunma
Harun Özdemir
Ak Parti kaybeder mi?
4.05.2017 2284 Okunma
Harun Özdemir
Bahçeli'nin referandumda hissedilen etkisi
27.04.2017 2064 Okunma
Harun Özdemir
Fatih kaç yaşında cumhurbaşkanı oldu
12.04.2017 4860 Okunma
2 Yorum 12.04.2017 19:25
Harun Özdemir
Askerlik neden önemsiz olsun ki
10.04.2017 2789 Okunma
Harun Özdemir
Anayasa değişikliğinde neler var
3.04.2017 4774 Okunma
1 Yorum 03.04.2017 23:10
Harun Özdemir
1'e karşı 27
27.03.2017 2664 Okunma
Harun Özdemir
Avrupa'dan vazgeçebilir miyiz?!
20.03.2017 5070 Okunma
1 Yorum 20.03.2017 20:37
Harun Özdemir
Terörle bağlantılı seçmen sayısı
15.03.2017 3027 Okunma
Harun Özdemir
Kılıçdaroğlu gıybeti ile sonuç almak
13.03.2017 5270 Okunma
2 Yorum 13.03.2017 21:07
Harun Özdemir
Milli Mücadelede Yahudiler
7.03.2017 3961 Okunma
Harun Özdemir
Darbeler önlenebilir mi?
3.03.2017 3745 Okunma
Harun Özdemir
Milli uzlaşma uluslararası kararlarla çelişirse
28.02.2017 3448 Okunma
Harun Özdemir
Egemenlik kimin
21.02.2017 5832 Okunma
5 Yorum 23.02.2017 00:29
Harun Özdemir
Cumhuriyet'in kuruluş felsefesi
14.02.2017 5334 Okunma
1 Yorum 15.02.2017 17:05
Harun Özdemir
Kim daha akıllı?!
10.02.2017 3522 Okunma
Harun Özdemir
Müslümanın Darwin'le imtihanı
6.02.2017 4471 Okunma
Harun Özdemir
Kur'an neden tahrif olmadı
31.01.2017 5473 Okunma
1 Yorum 31.01.2017 22:47
Harun Özdemir
Anayasaların öncüsü Hz.Muhammed'dir
23.01.2017 7189 Okunma
1 Yorum 26.01.2017 10:28
Harun Özdemir
Sayın Cengiz DEMİRCİ -2-
22.01.2017 5083 Okunma
1 Yorum 23.01.2017 21:39
Harun Özdemir
Müslümanın özgürleşmesi mümkün mü?
16.01.2017 3600 Okunma
Harun Özdemir
Sayın Cengiz DEMİRCİ
8.01.2017 4894 Okunma
Harun Özdemir
Bu terör değil; başka bir şey!
7.01.2017 5585 Okunma
1 Yorum 08.01.2017 01:12
Harun Özdemir
Türkiye neden demokratikleşemez?!
7.01.2017 3802 Okunma
Harun Özdemir
Bir ülkenin barış üretebilme kabiliyeti
2.01.2017 6459 Okunma
8 Yorum 07.01.2017 00:10
Harun Özdemir
Türkiye'nin Adil Düzen İhtimali-3- Son şansa zaman yok
27.12.2016 3684 Okunma
Harun Özdemir
Türkiye'nin Adil Düzen İhtimali-2-
21.12.2016 4431 Okunma
Harun Özdemir
Türkiye'nin Adil Düzen İhtimali -1-
19.12.2016 4193 Okunma
Harun Özdemir
Karanlık çağa doğru
9.08.2016 4453 Okunma
Harun Özdemir
Neden böyleyiz?!
9.08.2016 4772 Okunma
Harun Özdemir
Adalet yönetimin temelidir.
25.07.2016 4052 Okunma
Harun Özdemir
Darbenin devamı var mı?
24.07.2016 4711 Okunma
Harun Özdemir
Yaşar Nuri İslâmcılığı
17.07.2016 4048 Okunma
Harun Özdemir
Kur’an’ı anlama çabaları
8.07.2016 4024 Okunma
Harun Özdemir
İsyan günlerinde zekât!
8.07.2016 3996 Okunma
Harun Özdemir
Direnç eğitimi nedir?
27.06.2016 4120 Okunma
Harun Özdemir
Doğu gerçeği!
23.06.2016 4811 Okunma
Harun Özdemir
Batı gerçeği!
20.06.2016 4298 Okunma
Harun Özdemir
Savruluyoruz!
14.06.2016 6031 Okunma
1 Yorum 15.06.2016 01:50
Harun Özdemir
Bu ne yaman çelişki!
8.06.2016 3783 Okunma
Harun Özdemir
Devlet neden açık hedef?
5.06.2016 4427 Okunma
Harun Özdemir
Köylü İslâm marjinal İslâm'a karşı
3.06.2016 3714 Okunma
Harun Özdemir
Marjinal İslâmcıların özgürlük arayışı
30.05.2016 3929 Okunma
Harun Özdemir
Alem-i İslâm'da özgürlük sorunu
28.05.2016 3915 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcı şehir olabilir mi?!
20.05.2016 3849 Okunma
Harun Özdemir
Cumhuriyet ne kadar kalıcı?!
16.05.2016 5363 Okunma
Harun Özdemir
Modernleşmeye Müslümanların etkisi oldu mu?
8.05.2016 5715 Okunma
Harun Özdemir
Laiklik mi demokrasi mi?!
3.05.2016 5260 Okunma
Harun Özdemir
Ahlâk-ı Hamîde mi dedin?!
29.04.2016 7406 Okunma
1 Yorum 30.04.2016 00:58
Harun Özdemir
Bilim bizim neyimize!
25.04.2016 5239 Okunma
Harun Özdemir
Beytü'l Hikme ve Nizamiye Medreselerinin etkileri
21.04.2016 8227 Okunma
1 Yorum 22.04.2016 09:08
Harun Özdemir
Müslümandan Burjuva olur mu?!
19.04.2016 6911 Okunma
1 Yorum 19.04.2016 22:36
Harun Özdemir
İslâmcıların sanata bakışı üzerine
13.04.2016 6448 Okunma
Harun Özdemir
Kur'an'ın şaşırttıkları!
8.04.2016 4933 Okunma
Harun Özdemir
İki kadını şahit yapmak!
4.04.2016 5140 Okunma
Harun Özdemir
Kıskançlık öldürücüdür!
28.03.2016 6397 Okunma
Harun Özdemir
Kadına eziyet dini bir vecibe midir?!
23.03.2016 5528 Okunma
Harun Özdemir
ÖSYM Başkanı Sayın Prof.Dr. Ömer DEMİR'e açık mektup
21.03.2016 6162 Okunma
Harun Özdemir
Ya yenilik ya da çürüme!
14.03.2016 7171 Okunma
5 Yorum 17.03.2016 17:56
Harun Özdemir
Dinimiz işleri; dinleri işimiz mi olmuş?!
13.03.2016 5466 Okunma
Harun Özdemir
Seçim sizin; hangi İslâm?!
9.03.2016 5513 Okunma
Harun Özdemir
Fıkıh Ekonomilerinin Teorisi
5.03.2016 5896 Okunma
Harun Özdemir
Fetva ekonomisi
29.02.2016 7011 Okunma
1 Yorum 29.02.2016 20:58
Harun Özdemir
İslâmcıların ekonomiden ne anladıkladıklarına dair
26.02.2016 5450 Okunma
Harun Özdemir
Karagülle İslâmcı mı?
22.02.2016 7367 Okunma
1 Yorum 22.02.2016 22:17
Harun Özdemir
Parlamento Dışı İslâmcı anayasa çalışmaları
18.02.2016 7211 Okunma
6 Yorum 20.02.2016 23:32
Harun Özdemir
Atatürk Anayasası, ABD Anayasasına nasıl yenildi?!
16.02.2016 5290 Okunma
Harun Özdemir
1921 Anayasasına İslâmcıların katkısı
13.02.2016 5419 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcıların Anayasa rüyası!
9.02.2016 5787 Okunma
Harun Özdemir
Fransız kadın Müslüman olur mu?
7.02.2016 4935 Okunma
Harun Özdemir
Modern Kadın Müslüman mı?!
2.02.2016 5316 Okunma
Harun Özdemir
Ulemanın "İlm-i siyaset" ile imtihanı
25.01.2016 5495 Okunma
Harun Özdemir
Diyanet İşleri Başkanı Sayın Prof.Dr.Mehmet GÖRMEZ'e...
21.01.2016 5378 Okunma
Harun Özdemir
Her şey çok farklı olabilirdi
16.01.2016 6816 Okunma
2 Yorum 21.01.2016 14:57
Harun Özdemir
Gizli Servis İslâmı Loca İslamını Yendi mi?!
11.01.2016 5991 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcıların gelecek beklentisi
8.01.2016 5766 Okunma
Harun Özdemir
Mason olmanın dayanılmaz faydaları?!!!
1.01.2016 6968 Okunma
Harun Özdemir
Masonluk ve İslâmcılar
28.12.2015 5841 Okunma
Harun Özdemir
Alevî İslâmcılık mümkün mü?
22.12.2015 6251 Okunma
Harun Özdemir
İslâmcılığın Sezai Karakoç aşaması
18.12.2015 6925 Okunma