Faiz (riba) Haram da Enflasyon Haram Değil mi?

Hepimiz biliriz faiz yani riba haramdır. Peki enflasyon oluşturmak haram mıdır?

Enflasyon kısaca paranın değer kaybetmesidir. Haliyle ücretle çalışan insanların alım gücünün azalması demektir. Bu insanların elde edebildikleri para zaten az ve yetersizdir. Böylece ihtiyaçlarını karşılamada da yetersiz kalmaktalardır. Bu duruma bir de enflasyon eklendiğinde yani ihtiyaçlarını karşılamada daha da yetersiz duruma düşmektelerdir. Bilinçli oluşturulan enflasyon insanların ceplerinden para çalmaktan farksızdır. Oysa günümüzde birçok ülke bilinçli enflasyonla büyüme yoluna gitmektedir. Enflasyon halktan, halka fark ettirmeden vergi alma yoludur.

Oysa Kuran’da üç ayette “o insanlara eşyalarını eksiltmeyin” denmektedir ki bu cümle ne anlam içermektedir? Bu ayetlerde “O insanlara mallarını eksiltmeyin” denmemektedir. Mallar ile ilgili bahis bu ayetlerden farklı yirmi dokuz ayette söz konusu edilmektedir. Bu durumda “eşyalarını eksiltmeyin” cümlesi neyi ifade etmektedir?

Eşya kelimesinin kökü “şey ( شيء )”dir. Şeyler anlamına gelir ki “insanların gerekli gördüğü, ihtiyaç duyduğu hizmet ve maddelerdir. Aşağıdaki ayetlerde mealen “O insanların ihtiyaç duyduğu hizmetleri ve maddeleri eksiltmeyin” denmektedir. Enflasyon ise insanların ihtiyaç duyduğu hizmetleri ve maddeleri azaltmaktır. Stokçuluk, karaborsacılık… gibi eylemler de insanlara ihtiyaçlarını azaltmaktır.

Araf Suresi 86. Ayet:

وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَاقَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (85)

Ve Medyen’e doğru kardeşleri Şuayb’ı. Dedi ki: “Ey toplumum! Allah’a kulluk edin. Sizin için O’ndan başkası tanrıdan değildir. Rabbinizden size açıklayıcı bir belge gelmiştir. O ölçüyü ve o ağırlık birimini yerine getirin ve o insanlara eşyalarını eksiltmeyin ve onu ıslahı sonrasında o yeryüzünde bozgunculuk etmeyin ve mümin oldunuz ise işte o sizin için daha iyidir”.

Hud Suresi 86. Ayet:

وَيَاقَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ (85)

Ve “Ey toplumum! O ölçüyü ve o ağırlık birimini standartla tam yerine getirin. Ve o insanlara eşyalarını eksiltmeyin ve o yeryüzünde bozguncular olarak karışıklık çıkarmayın.

Şuara Suresi 184. Ayet:

وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ (183)

Ve o insanlara eşyalarını azaltmayın. Ve o yeryüzünde bozguncular olarak adaletsizlik yapmayın.

Tarihte Roma imparatorluğunda, Antik Çin’de enflasyonun var olduğu bilinmektedir. Roma’da enflasyon metal paraların içeriğindeki değerli metallerin azaltılmasıyla olmuştur. Çin’de ise fazla kâğıt para basımıyla gerçekleşmiştir.

Yukarıdaki ayetlerden ise Medyen ’deki Eyke halkının hileli ölçme ve tartma ve enflasyonist, stokçuluk, karaborsacılık… gibi davranışlar sergilediği ve bu nedenle helak edildikleri anlaşılmaktadır. Enflasyonist davranışı nasıl uyguladıklarını düşündüğümüzde geçerli değer olarak kullandıkları metal çubukların ya miktarını veya içeriğini değiştirdiklerini tahmin edebiliriz.

Doğrusunu Allah bilir.