“ADİL DÜZEN”de İŞLETME SEMİNERLERİ - 17     Cuma, 13.06.2008

İŞLETMENİN HAZİRAN 2008’deki DURUMU

YENİBOSNA BAKKALI: Ekonomi üreticilerle tüketicileri dengeleme kuruluşudur. Üreticiler ürettiklerini satamıyorsa, tüketiciler istedikleri malı alamıyorsa, o ülkede ekonomik kriz var demektir. Tüketim Kooperatifimiz, tüketicilere malları ulaştıran bakkalları organize etmeyi hedeflemiştir. Birinci denemesini bir yıldan fazla yapmış ve bilgi edinmiştir. Şimdi ikinci hamle yapılmaktadır.

İŞLETMENİN KURULUŞU: Adil Düzene göre işletme kurmak demek; sabit kira vermeyeceksiniz, sabit ücret vermeyeceksiniz, kendi sermayenizle çalışmayacaksınız. Ayrıca kayıt içi çalışmak zorundasınız. Bütün bunları gerçekleştirmek için bunları bilen ve bunlara inanan insanlara ihtiyaç gösterir. Bulmak için sabırla yıllarca aramak gerekir. İşletmenin kurulması için Yapılara, Genel Hizmete, Kuruculara ve Çalışanlara ihtiyaç vardır. Bunları temin etmek kurucuların işidir.

İŞLETMENİN İŞLEYİŞİ:İşletmenin çalışabilmesi için kuruluşun tamamlanması gerekir. Ne var ki kuruluşu tamamlamak için işletmenin devam etmesi gerekir. Bu da baştan bazı fedakârlıkları gerektirmektedir. Onu da kurucular yüklenmelidirler. Bunu da ancak inanmış özverili kurucular gerçekleştirebilirler. İşletmenin işleyebilmesi için malların alınıp satılmasını sağlayan bir akışa, aracı olarak işletme senedine, işletmenin diğer marketlerle yarışabilmesi için bazı üstünlüklere ve dayanışma kuruluşuna ihtiyaç vardır. Bir taraftan işletme kurulurken bazı denemelerle bu işleyişi sağlamamız gerekmektedir.

YAPILAR: Her işletmenin faaliyet gösteren yerleri olması gerekir. Bunların sabit kiralama usulü ile değil de, cirodan kiralama usulü ile bulunması gerekir. Bu ancak bunların satın alınması ile sağlanabilir. Bunlar dükkan, mefruşat, depo ve lojmandır.

GENEL HİZMET: Adil Düzene göre bir bakkalın işleyebilmesi için o işletmeye genel hizmet verecek bir kooperatifin kurulup işlemesi gerekir. Kooperatif bunlardan pay alıp çalışacaktır. Başlangıçta kooperatife gelen paylar kooperatifi yaşatmaz. Kurucuların geleceğe bağlı olarak yatırım yapmaları gerekir. Bunun için bir yazıhanesi olmalıdır. Kooperatif kurulmalıdır. Muhasebesi işler hâle getirilmelidir ve arabaları olmalıdır.

KURULUŞ: Nasıl inşaat malzeme satın almakla olmaz; projeye, mühendise, işverene, işçilere ihtiyaç varsa; bakkal elemanları bir araya gelmekle kuruluş olmaz. Kuruluşun kurucuları, ortakları, işletme senedi ve müşterileri olmalıdır.

ÇALIŞANLAR: İşletmeden sorumlu olan o işletmenin çalışanlarıdır. Onları ücretle değil de ortaklıkla bulmak gerekir. Bunun için inanmış insanlara ihtiyacımız vardır. Bunlar satıcılar, alıcılar, taşıyıcılar ve muhasipler olarak devreye gireceklerdir. 

HAREKET: Merkezi ekonomilerde hareket yönetici kararları ile sağlanır. Oysa halk ekonomisinde hareket çıkar paralelliği içinde kurallarla sağlanır. Bu da sistematik bir planlama ile sağlanmaktadır. Bilgisayar o gün alınacakları liste hâlinde verir. Alıcı ortaklar harekete geçer ve onu piyasadan alırlar. Taşıyıcı oradan alıp markete getirir. Market de müşterilere satar. Herkesin payı cirodan olduğu için bu akış sağlanmaktadır. İyi muhasebe şarttır.

İŞLETME SENEDİ:Merkezi işletmelerde hesaplar basittir, ödemeler de basittir. Oysa ortaklık sisteminde tüm girdiler ortaklık şeklinde olduğu için çok daha karışık muhasebe sistemine gerek vardır. Bunun için hem muhasebeyi yapabilmek hem de ödemeleri kolaylaştırmak için işletme senedine ihtiyaç vardır. Bir anonim ortaklığa ortak olarak katılan için, ödemelerin işletme senedi ile yapılmasına, kredilerin işletme senedi cinsinden yapılmasına ihtiyaç vardır

ÜSTÜNLÜK: Serbest rekabetin sağlanması ve yeni bir şeyi topluluğa kabul ettirilebilmesi için onun üstünlükleri olmalıdır. Bunlar da 18 saat, hattâ 24 saat açık tutmak,  tenzilatlı alışveriş yapmak, siparişleri de kabul etmek, konsinye satışla halkın ürünlerini satmaktır.

DAYANIŞMA:Gelişmiş ekonomilerde sigortasız herhangi bir iş yapılmaz. Primli sigorta yerine dayanışmalı sigorta geliştirmek zorundayız. Sermaye arasında, çalışanlar arasında, bakkallar arasında ekonomik ve sosyal dayanışmayı gerçekleştirmeliyiz.

Şimdi bunlar hakkında kısa bilgiler verelim.

Ne yapmışız, daha ne yapmamız gerekir?

YAPILAR

a) Dükkan: Dükkan satın alınmıştır. Parasını Süleyman Akdemir ve ortakları ödemiştir. Onlara Bahşayış’tan pay verilecektir. Bahşayış’a da İzmir’deki S. Karagülle’nin Vakıf hesabından pay verilerek takas yapılacaktır. Bu dükkan Ahşap Evlere katılanların olacaktır. Ahşap Evlerdeki haklar Süleyman Karagülle’ye geçmiş olacaktır.

b) Mefruşat: Mefruşat tamamlanmıştır. Parasını Hasan Hacıbektaşoğlu ortaklarından alarak tamamlamıştır. Onun sorumluluğunda vakıftır.

c) Depo: Dükkanın altındaki bodrum 320 YTL karşılığı kiralanmıştır. Kirası İzmir’deki bir vakıf dairenin kirası  ile karşılanacaktır. Gelen kira payı ile de bakkalı işletenin kirası ödenecektir. 

d) Lojman: Lojman henüz alınmamıştır. 400 YTL ile kiralanacaktır. Derslere devam eden bekar hanımlar oturacaklardır. Kiranın bir kısmını onlar verecek, bir kısmı ise bakkalda çalışanların kira payından karşılanacaktır. 

GENEL HİZMET

a) Kooperatif: Akevler İstanbul Konut Yapı ve Akevler İstanbul Tüketim kooperatifleri kurulmuştur. Konutun başkanı Reşat Erol, tüketimin başkanı M. Lütfi Hocaoğlu’dur. Muntazam faaliyetlerini sürdürmektedirler.

b) Büro: Yazıhane markete bitişik olarak satın alınmıştır. Parasını Süleyman Akdemir ve ortakları ödemiştir. Onlara Bahşayış’tan pay verilecektir. Bahşayış’a Süleyman Karagülle İzmir’den pay verecektir.  Büronun mülkiyeti ahşap evelerin ortaklarına ait olacaktır. Büro genel hizmetleri markete karşılıksız yapacaktır. Market tesis ortakları da kooperatiften kira almayacaklardır. Kooperatif yapı ortakları bu genel hizmet payına sahip olacaklardır. Ahşap evler ortaklığının sermayesi bu iki yerin bedelini karşılamaktadır. Karşılıklı haklar helal edilecektir.

c) Muhasebe: Adil Düzen İşletmesinin temeli muhasebedir.  Cari muhasebe bilgilerimiz ve programlarımızla Ahşap Evler Muhasebesini yürütemedik Çatalca’daki denemelerde de sonuç alamadık. Geçen yıl yaptığımızı Yenibosna market denemelerimiz de istenen sonucu vermedi. Bütün bunlar için iki şeyi bilmeye ihtiyaç vardır. Biri, fıkhi hükümleri çok iyi bilmemiz gerekir. İkincisi de, bu hükümlerin nasıl muhasebeleştirileceğini bilmemiz gerekir. Tüketim Başkanı Dr. M. Lütfi Hocaoğlu, Bilgisayar Mühendisliğini bu amaçla ayrıca okudu ve bugün bizim muhasebe programımızı yazmaktadır. Süleyman Karagülle’nin fıkhı katkıları ile muhasebe programı artık işlemeye başlamıştır. İlk olarak devam edenleri kaydediyoruz. Bu hafta para yatıranları kaydetmeye başlamış olacağız. Biz bunun ne kadar zor olduğunu tahmin etmedik. Direndik. İnşaallah başarmış olmak üzereyiz.

d) Araba: Kooperatifin genel hizmetlerinin başında taşıma gelmektedir. Marketin üzerinde yük olmamak üzere bir taşıma sistemini gerçekleştireceğiz. Her gün akşam üstü satın alınan yerlerden malı alıp markete getirecektir. İki arabaya ihtiyaç vardır. Binek arabası satın alınmıştır; Süleyman Akdemir almıştır. Taşıma arabası da ciro ile kiraya Metin tarafından konmuş olacaktır. Böylece taşıma giderlerimiz de Adil Düzene göre çözülmüş olacaktır. Metin ile ayrıca manav dağıtımında ortak olmuş bulunuyoruz. Böylece taşıma sorunumuzu çözmüş oluyoruz.

KURULUŞ

a) Kurucular: Ayda 100 YTL ödeyerek 100 ortaklı bir kurucular ortaklığı kurulmuştur. 1200’er lira vererek kurucu ortak olacaklardır. Bunlar şunlardır: 1) Süleyman Karagülle 2) Hasan Hacıbektaşoğlu 3) Gürsoy Erol 4) Süleyman Akdemir 5) Hakan Kandal 6) Lütfi Hocaoğlu 7) Reşat Erol  8) Gürsel Kartal 9) Yaşar Gönül 10) Ahmet Kırtekin 11) Ali Bülent 12) Dr. Ramazan Uçar 13) Emin Bey. Bunlar kurucu adaylardır. Bunlardan bir kısmının kuruculukları kesinleşmiştir. Muhasebe kayıtları başladıktan sonra bir aylık süre verilecek, tamamladıkları takdirde yenileri aranacaktır. Kurucu sayısı yirmiyi bulabilir. Bir kurucu da yirmi ortak bulabilir.

b) Kuruluş Ortakları: Ortaklar 40 gram altın ile ortak olacaklar, dört işletmenin kurucusu olacaklardır. 1) Marketin kurucusu olacaklardır. 2) Adil Düzen Dergisi’nin kurucuları olacaklardır. 3) Ahşap evler kurucuları olacaklardır. 4) Bahşayış dinlenme yerlerinin ortağı olacaklardır. Bunların yararlanma hakları ise işletmelerin statüsünde belirlenecektir. Paylarının iki katı ile işletme ortaklığına katılmış olacaklardır.

c) Senet Ortakları: Tesislere katılanlar için hisse senetleri çıkarılacaktır. Bu senetlere marketten gelen kiralar eklenecektir. Yüzde 4 yapı payları, yüzde 2 de genel hizmet payları eklenecek ve ortaklar bundan yararlanacaklardır. Katılanlar, katkılarına karşılık yüzde yirmiye kadar bir fazla hisse almış olacaklardır. Çalışanların emekleri ise iki misli üzerinden değerlendireceklerdir. 

İşletmeler için ayrı senet çıkarılacaktır. Tüm girdilere senetle ödemeler yapılacaktır. Ücretler, kiralar, kârlar ve vergiler hep senet üzerinde hesaplanacak, sonunda paraya çevrilerek ödemeler yapılacaktır. Şimdilik hesaplarda bu senet var olacak, kartlarda bu çalıştırılacaktır. İleride anonim şirketi kurulduğunda kağıt olarak da dolaşacaktır Senet edinen ortak ortaklıktan pay almış olacaktır. Senet satan ortaklıktan payını çekmiş olacaktır.

d) Müşteriler: İki türlü müşteri olacaktır. Para ile satın alan müşterilere diğer bakkallardaki satış fiyatları ile satış yapılacaktır. Oysa senetle alan müşteriler tenzilatlı alacaklardır. Şöyle ki, malların fiyatları işletme senedi cinsinden gün gün düşecektir. Oysa para ile satışlarda düşüş olmayacaktır. Senetler ise gün gün pahalanacaktır. Böylece senedi önce alan yararlanmış olacak, malı sonra alan yararlanmış olacaktır.

ÇALIŞANLAR

a) Satıcılar: Marketin en önemli elemanları satıcılardır Sabah 6’da dükkanı birisi açacak ve 3’e kadar çalışacak, diğeri 3’ten 24’e kadar çalışacak. Bu arada acil ihtiyacı olan zile basıp gece de uyandırabilecektir. Bunu ancak birbirleri ile anlaşmış iki bayan yapabilir. Bu hususta görüşmeler yapılmaktadır. Biz hazır olduğumuzda bunların da geleceğinden emin olarak çalışıyoruz. Satıcıların müşteriye sempatik görünmeleri de gerekmektedir. İkili ilişkiler önemli rol oynayacaktır. Sohbetleri ile müşteriyi çekmelidirler.

b) Alıcılar: Alıcı ortaklarımız listeyi sabahleyin alıp piyasayı dolaşacaklar ve malları satın alacaklardır. Kendilerine günlük ödeme yapacak kadar nakit verilecektir. Bu işi şimdilik Muhammed Zübeyir Erol yapacaktır. Mehmet Hikmetumut yardımcı olacaktır.

c) Taşıyıcı: Verilen siparişler hazırlandıktan sonra akşam üstü nakliyeci gidip yerinden alıp markete teslim edecektir. Bunu Metin yapacaktır.

d) Muhasip: Muhasebe ve kayıt işleri ise M. Lütfi Hocaoğlu’nun sorumluluğunda M. Zübeyir Erol, M. Hikmetumut, Emine Hocaoğlu, Fatma Uğraç, Tayyibet ve Makbule tarafından yapılacaktır. Buradaki çok önemli husus herkesin aldığını ve verdiğini yazmasıdır. Ortaklarımızı buna alıştırmak en zor iş olacaktır.

HAREKET

a) Sipariş: Bilgisayara bir program konmuştur. Rafta bulunacak en çok ve en az miktarlar öğretilmiştir. Asgari miktarın altına düşenleri sabahleyin bilgisayar verecektir. Yenilerinin kaç tane alınacağı belirtilecektir. Bu listeye göre her gün satın alma olacaktır. Sonra diğer bakkallarla da işbirliği yapılarak birlikte alma imkanları aranacaktır.

b) Satın alma: Sabahleyin piyasaya çıkacak olan M. Zübeyir Erol ve Mehmet Himetumut o gün alacaklarını alacaklardır. Diğerlerinin de fiyatlarını öğreneceklerdir. Önce konsinye mal bulunmaya çalışılacaktır. Teminatı kooperatif verecektir. Sonra iadeyi kabul edenlerin malları alınacaktır. Sonra kendi paraları ile satın alan müşteri ortaklar tercih edilecek. Sonunda kooperatifin parası ile satın alabileceklerdir. Bu takdirde satılanlara belli oranda kâr verilecektir.

c) Nakliye: Nakliyeyi Metin ciro üzerinden yapacaktır. Buna karşılık sermaye payından % 20 Metin’e kalacaktır. Böylece market manavcılıkla sübvanse edilecektir.

d) Satış: Satış satıcı ortaklar tarafından yapılacak. Para ile satılacak İşletme senedi ile satılacak. İşletme senedi ile ucuz satılacaktır.

ÜSTÜNLÜK

a) 18 saat (hattâ 24 saat) açık: Bakkallardan alışveriş acil ihtiyaçlar sebebiyle olmaktadır. Normal saatlerden çok erken ve geç saatlerde bakkallara ihtiyaç vardır. Bundan dolayı 18 saat açık olacaktır. Markette oturan satıcı ayrıca muhasebe gibi, kayıt işleri gibi başka hizmetleri de yapabilecek, böylece ek gelir temin edebilecektir. Gece saatlerinde de nöbet tutacak ve acil ihtiyacı olan gece gelip uyandırabilecektir. Böylece müşteri bakkala çekilecektir. 

b) Tenzilatlı alışveriş: Paralı satışlar normal satışlar olacaktır. Senetli satışlar tenzilatlı satışlar olacaktır. Bu tenzilat işletme senedinin sermaye payı kadar pahalandırılması ile olur. Eskiden alanlar kâr etmiş olur. Günlük satışlarda elde edilen sermaye payı kadar senet pahalandırılır. Böylece herkes senet alarak gelecekte malları ucuz almayı sağlayacaktır.

c) Siparişlerin kabulü: Bakkalda örnek mallar bulunacaktır. Fiyatları belli olacaktır. Bilgisayarda gerekli bilgi verilecektir. Fiyatlar tesbit edilecektir. Sipariş verildiği takdirde evinde veya bakkalda teslim edilecektir. Böylece bakkalda her şeyin satışı gerçekleşecektir. Hattâ biri bir marangoz arıyorsa o işi yapacak marangozu müşteriye gösterecektir. Marangozdan bir komisyonculuk payı alabilecektir. Bizdeki bakkalın görevleri çok çok daha geniş olacaktır.

d) Konsinye satış: Konsinye satışların yararı üreticilerin mallarını satmalarıdır. Çalıştığı fabrikadan ucuz mal alanlar markete koyup sattırabilirler. Köylerden sonbaharda getirdikleri malları da yıl boyunca bakkallara sattırabilirler.

DAYANIŞMA

a) Sermaye Dayanışması: Ticarette bazı zararlar olmaktadır. Nakliyede kayıp olabilir. Mallar markette bozulabilir. Son kullanma günü gelir, mallar satılmamış olabilir. Sermaye arasında bir dayanışma olmalıdır. Bu da şöyledir. Her gün yapılan satışlara sermaye payı konur, tüm sermayeye bölünerek birim sermayenin kârı bulunur. Böylece sermayeye faiz verilmez ama kâr sağlanır. Böylece her zaman sermayesi ile herkes katılma imkanı bulur.

b) Çalışanların Dayanışması: Çalışanlar da her zaman kaza yapar, zarar verebilirler. Bu zararların kendileri tarafından karşılanması birçok zamanlarda mümkün olmaz. Araba kaza tapabilir. Bakkalda mal çalınabilir. Yahut bir araç harap olabilir. Bu takdirde çalışanlar birlikte taksitlerle onu öderler. Böylece herkes yanındakinin dikkatli olmasını ister.

c) Bakkallar Dayanışması:Bakkallar arası dayanışma sağlandığı takdirde birlikte toptan alırlar. Dolayısıyla süper marketlerle rekabet edebilirler. Ortak nakliye yaparlar, böylece maliyetlerini düşürürler. Satamadıkları malları birbirlerine satarak zarar etmekten kurtulurlar. Aralarında kredileşmeyi sağlayarak sermayelerini iki misline çıkarırlar.

d) Sosyal Dayanışma: Satışlara bir yüzde konur. Fon biriktirilir. Müşteri ortakların özel sıkıntılarına o fondan yardım yapılır. Bu yardım fonunu müşteriler kendileri kararlaştırırlar. Yüz müşteri adeta bir aile hâline gelmiş olur.

SÜLEYMAN KARAGÜLLE

Yay. Haz.: REŞAT NURİ EROL

www.akevler.org         (0532) 246 68 92