CİN SÛRESİ - 4. Hafta

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

وَأَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا (5)

Ve insan ve cinin Allah’ın üzerine asla yanlış bir şey söylemeyeceğini zannetmemiz … (5)

وَ: “Ve” demektir. Atıf harfidir. Önceki ayetteki أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ سَفِيهُنَا عَلَى اللَّهِ شَطَطًا mastarına أَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا mastarını atfetmektedir.

أَنَّا: “Kesinlikle biz” demektir. Aslı أَنَّنَا dır. Huruf-u müşebbehe bi-l fiilden olan أَنَّ ile “biz” anlamındaki zamir birleşince أَنَّنَا olmuş ve sonra okuma kolaylığından dolayı أَنَّا şeklinde kısaltılmıştır.

أَنَّ harfi إِنَّ gibi te’kîd bildirir. Farkı أَنَّ nin mastar olmasıdır.

ظَنَنَّا: “Zannettik” demektir. ظنن kökünden birinci bâbdan birinci çoğul şahıs mazi malum fiildir. Birisi, bir iş, bir şey hakkında sağlam olmayan, ihtimali olarak aklen bir hükme varmak manasındadır.

أَنْ: “-mek, -mak” demektir. Harf-i mevsuldür yani mastar harfidir. Arkasından gelen لَنْ تَقُولُ olumsuz muzari fiilini لَنْ تَقُولَ şeklinde mensub hale getirmiştir.

لَنْ: “Asla …mayacak” demektir. Olumsuzluk edatıdır. Gelecek zamanda te’kîdli bir şekilde mutlak olumsuzluk ifade eder.

تَقُولَ: “Söyler, der” demektir. قول kökünden üçüncü şahıs dişil tekil mensub muzari malum fiildir. أَنْ ile nasb olmuştur.

لَنْ تَقُولَ: “Asla söylemeyecek” demektir.

الْإِنْسُ: “İnsan” demektir. ءنس kökünden ism-i cem-i cinstir. أَنَس mastarı birisini sosyal, yakın, arkadaşça hissetmek, tanıdık ve alışık olmak manasındadır. Bu mastar manasından sosyal, yakın, arkadaş olarak hissedilen, tanıdık olan manasında إِنْس ıstılahi olarak “insan” anlamında isimdir. Kuran’da ءنس kökü ile geçen ve ‘insan’ olarak çevrilen kelimelerin aralarında farklar vardır. إِنْس ism-i cem-i cins kelimesinin sonuna يّ gelerek müfredleşir. Bu şekliyle إِنْسِيّ ins cinsinden bir varlığın adı olur ve nekre çoğulu da أُنَاس dır. Marife çoğulu aslında الْأُنَاس dır ancak çok kullanılınca hemze düşmüş ve النَّاس şekline dönüşmüştür.

إِنْس kelimesi وَحْش kelimesinin zıttı olarak kullanılır. Okun okçuya yakın olan ucuna إِنْس, sivri ucuna ise وَحْش denir. إِنْس insana yakınlıkla ilişkilendirildiği için sosyal insanı ifade eder.

إِنْسَان kelimesi ise insanın türsel özellikleri, yaratılışsal özellikleriyle ilgilidir. Biyolojik insanı ifade eder. Eğer kastedilen Homo Sapiens ise الْإِنْسَان şeklinde gelir. Eğer kastedilen başka bir insan türü ise nekre olarak إِنْسَان şeklinde gelir. Nekre gelişin çoğulu olan أَنَاسِيّ ise biyolojik insan türlerini ifade eder.

İnsan türünün davranışları türsel özelliği, yaratılışı gereği ise Kuran’da الْإِنْسَان şeklinde gelir.

وَ: “Ve” demektir. Atıf harfidir. الْإِنْسُ ye الْجِنُّ yü atfetmiştir.

الْجِنُّ: “Cin” demektir. جنن kökünden gelmiştir. Birinci bâbdan جَنّ mastarı birisini veya bir şeyi görünemeyecek bir yerde saklayıp gizlemek manasındadır. Bu mastar manasından saklanılıp gizlenilen manasında جِنّ ıstılahi olarak “cin” anlamında ism-i cem-i cinstir. Bu yönüyle إِنْس kelimesi gibidir. جِنّ ism-i cem-i cins kelimesinin sonuna يّ gelerek müfredleşir. Bu şekliyle جِنِّيّ cin cinsinden bir varlığın adı olur جِنَّة ıstılahi olarak “cin topluluğu” anlamında ism-i cemdir. جَانّ “cin türü, bir yılan türü” demektir. Kendini saklayıp gizleyen manasında جَانّ ıstılahi olarak görünmediği için “cin türü”, iyi saklanıp gizlendiği için bir “yılan türü” anlamında isimdir. Cinlerde de yaratılışlarıyla ilgili olan ifadelerde جَانّ kullanılır. Sosyal yönleriyle ilgili olarak جِنّ kullanılır.

الْإِنْسُ وَالْجِنُّ: “İnsan ve cin” demektir. İki ism-i cem-i cins atfedilmiştir. Bu durumda her ikisi için de ortak olarak ya cins ya da cem anlamının verilmesi gerekmektedir.

عَلَى: “Üzerine” demektir. Harf-i cerdir.

اللَّهِ: “Allah” demektir. Alemlerin rabbinin özel ismidir.

عَلَى اللَّهِ: “Allah’ın üzerine” demektir.

كَذِبًا: “Yanlış, yalan” demektir. Bir şeyi onda olmayan bir şeyle vasıflandırmak veya isimlendirmek manasındadır. Kuran’da كذب kökü ikinci bâbdan ve tef’îl bâbından gelir. Sadece mazi ve muzari fiil olarak gelir. Emir veya nehiy fiil olarak gelmez. لَا تَكْذِبْ şeklinde gelmez. Çünkü bu kökün anlamı sadece yalan söylemek değildir. Yalan söylemeyi de kapsayan bir anlamı vardır. Yanlış söylemek de bu fiilin kapsamı içindedir. Kasıtlı olarak yapılırsa yalan, kasıtsız olarak yapılırsa yanlış olur. Her ikisi de bu kelime ile ifade edilir. Bu nedenle Kuran’da لَا تَكْذِبْ şeklinde gelmez. Gelseydi kimse yanlış bir şey söyleyemezdi.

لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا: “İnsan ve cin Allah’ın üzerine asla yanlış bir şey söylemeyecek” demektir.

أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا: “İnsan ve cinin Allah’ın üzerine asla yanlış bir şey söylemeyecek olması” demektir.

ظَنَنَّا أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا: “İnsan ve cinin Allah’ın üzerine asla yanlış bir şey söylemeyeceğini zannettik” demektir.

أَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا: “İnsan ve cinin Allah’ın üzerine asla yanlış bir şey söylemeyeceğini zannetmemiz” demektir.

Cinler burada bir zanda bulunduklarını söylüyorlar. Zan çok önemli bir kavramdır. Bir bilginin doğruluğu veya yanlışlığı ile ilgili zan’ı da içeren Kuran’da dört kök vardır: حسب, شك, ظن, يقن.

Bir bilgiye sahipsiniz ve bu bilginin doğruluğu-yanlışlığı ile sizin bu konudaki görüşünüzün durumu bu dört kökle ifade edilebilir:

En çok kafa karıştıran حسب köküdür. Bu kök iki bâbdan gelir. Dördüncü bâbdan geldiğinde (حَسِبَ - يَحْسَبُ) nasih fiildir. Birinci bâbdan geldiğinde (حَسَبَ - يَحْسُبُ) nasih fiil değildir. İkisi birbirinden farklı anlama sahiptir. Dördüncü bâbdan geldiğinde anlamı sanmaktır. Nasih fiillerdendir. İki mef’ûl alır. Bu şekilde nasih fiil olduğu zaman anlamı “sandı” şeklindedir. İki mef’ûlünden birincisinin sıfatsal özelliğinin ikinci mef’ûl olduğu sanılmaktadır ama gerçekte öyle değildir. Yani sananın bildiği ile gerçekteki durum uyuşmamaktadır.

Birinci bâbdan geldiğinde anlamı bir şeyi anlamak, açıklamak, tanımlamak veya miktarını belirlemek için onun bileşenlerini sayma, toplama, gruplama yapmak ve sonuçta bir kanaate varmaktır. Türkçedeki hesap manası bu birinci bâbla uyumludur.

Diğer kök شك dir. Burada kişi tam ortadadır. Doğru olduğu veya yanlış olduğu söylenen şeyin doğruluğu veya yanlışlığı konusunda tam ortadadır. Kararsızdır. Ne doğruya ne de yanlışa yakındır.

Gerçek durum ile kişinin görüşü arasındaki doğruluk- yanlışlık açısından tam uyumu ifade eden kök يقن dir. Dördüncü bâbdan يَقِنَ - يَيْقَنُ şeklinde bir şeyi, bir durumu, bir işi, bir fiili veya bir vakayı hiçbir şüphe ya da karışıklık olmaksızın bilmek demektir. En üst düzeyde doğru bir hükümdür. Bir şeyin ya da bir durumun doğruluğunu tespit etmek için doğru verileri kullanarak veri işleme yöntemlerinin (sınıflandırma, matematiksel ve istatistiksel hesaplama, mantıksal işlemler gibi) doğru kullanımı sonucunda, ortaya çıkan hüküm veya kararın sağlam, kesin ve tahmini olmaması anlamındadır. يَقِين ise “şüphe olmayan, kesin” demektir. Bilgi, iş, fiil, durum için kullanılır. Bunların kesin ve şüpheye yer bırakmayacak şekilde bilindiğini ifade eden sıfat-ı müşebbehedir.

Bu cümlede ahiretin varlığı görüşündedirler ve var olduğu için de yakîn olma durumu vardır.

İnsanların da cinlerin de ana sorunu zandır.

Yusuf zindanda iki kişinin rüyalarını yorumluyor ve birisinin asılacağını, birisinin kurtulacağını söylüyor. Sonra kurtulacağını zannettiğine söylüyor. Yusuf rüyayı yorumladığında kesin delillere dayanmadığından bunu yakin olarak düşünmüyor. Yusuf’un zannı doğru çıkıyor ve o kimse kurtuluyor.

Peygamberin hanımı Ayşe için bir ifk (algı) oluşturulmuştur. Mümin erkekler ve mümin kadınların kendilerine hayır olanı zannetmeleri gerektiği söylenmiştir. Zannın hayırlısı budur. Peygamberin hanımı hakkında ne kadar söylenti olursa olsun onun ahlaksız bir iş yapmayacağı zannında bulunmaları hayırlı olan zandır. Söylentinin doğru olduğuna da doğru olmadığına da inanan kimse zanda bulunmuştur. Doğru olduğuna inanan hayırlı olmayan, doğru olmadığına inanan hayırlı olan zanda bulunmuştur.

Yunus görevini kızgınlıkla bırakıyor ve kaçıyor. Bu sırada da Allah’ın peygamberi olduğu için Allah’ın onun aleyhine bir kudrette bulunmayacağı zannında. Bu zan yanlış bir zan. Allah onun aleyhinde kudrette bulunuyor ve balık tarafından yutuluyor.

Kıyamet yevminde kitabı sağdan verilen kimse hesabına kavuşacağını zannetmiştir. Zannı doğru bir zandır, hayırlı bir zandır. Hesabına kavuşmuş ve kitabı sağdan verilmiştir.

Burada da yanlış bir zan vardır. Allah bilmiyor zannı yanlış bir zandır. Bu da onların hüsranına sebep olmuştur.

Resul ve müminler geri dönmeyecek zannında bulunmuşlardır. Bu yanlış bir zandır çünkü resul ve müminler dönmüşlerdir ve ayetin devamında söylendiği gibi kötü bir zandır (suizan).

Bu ayette de Allah’ı kötü zanla zannettikleri ifade edilmiştir.

Kalelerinin Allah’tan kendilerini koruyacağını zannı yanlış bir zandır. Korumamıştır.

Firavun Musa’nın sihirlenmiş olduğunu zannetmektedir. Önceden tanıdığı Musa’dan farklı bir Musa ile karşılaşmıştır. Sihirlenmiş olduğundan da kesin emin değildir, zan halindedir.

İnsan baas yevmine kadar milyon yıl bile ölü kalsa az bir şey kaldığını zanneder. Bu yanlış bir zandır. Uzun bir süre ölü olarak kalmıştır.

Bilgi zannı yok eder. Bilgiler, deliller veri olarak bir araya gelir ve kesin bir bilgi elde edilir. Bu durumda zan ortadan kalkar, yakîn durumu meydana gelir.

Hak gerçek, geçerli demektir. Hak olan yani gerçek olan bilgi yakîndir. Zan gerçeğe bir şey katmaz, gerçekten de bir şey almaz.

Bu ayette zannın çoğundan kaçınılması gerektiği çünkü kötü olduğu ifade edilmiştir.

İblisin zannı muhles kullar dışındakileri azdırmasıdır ki bu zan gerçekleşmiştir. Sadece müminlerin de tamamı değil onlardan bir ferik ona uymamıştır.

Küfredenler evrenin boşuna, amaçsız olarak yaratıldığı zannındadırlar, yanlış bir zandır.

Cin suresinin bu ayetinde cinler zannettiklerini söylüyorlar. İnsan ve cinin Allah’ın üzerine asla yanlış bir şey söylemeyeceklerini zannediyorlar. Buradan da onların gerçekte çok iyi niyetli olduklarını, iyi bir zanda bulunduklarını ama yanlış bir zanda bulunduklarını anlıyoruz. Zaten görevli olarak kuran dinlemeye gelmişlerdir. Öyle bir zanda bulunmuşlardır ki insan ve cinin Allah üzerine yanlış bir şey söylemeyeceği zannına sahiplermiş. Sonra bunun böyle olmadığını anlamışlardır.

Bu ayette لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ cümlesinin fiili dişil gelmiştir. Eril olsaydı لَنْ يَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ şeklinde gelirdi. Bunun sebebi bu fiilin fâili olan ins ve cin (الْإِنْسُ وَالْجِنُّ) kelimelerinin ikisinin de ism-i cem-i cins olmasıdır. Arapçada “ism-i cem-i cins” denen bir isim çeşidi vardır. Bu isimler hem topluluğu hem de cinsi bildirirler. Eğer bu kelime ile ilgili zamir, işaret ismi ya da fiil müzekker (eril) ise cinsi, müennes (dişil) ise topluluğu bildirir. Bu kelimenin sonuna يّ veya ة getirilirse kelimenin müfredi (tekili) elde edilir. Bu tekil kelime tekrar çoğullaştırılabilir.

Bu ayette fiil خَلَتْ şeklinde müennes (dişil) gelmiş ve cins değil, topluluk olduğunu göstermiştir. Buna ilaveten sonrasında إِنَّـهُمْ şeklinde gelen هُمْ ise bu kuralın topluluğu gösterdiğinin delilidir.

Bu ayette ise يَطْمِثْ müzekker (eril) fiili getirilerek bunların topluluk değil tür olduğunu göstermiştir.

Cin suresinin bu ayetinde de الْإِنْسُ وَالْجِنُّ fâilken cümlenin fiili تَقُولَ şeklinde müennes (dişil) gelmiştir. Bu nedenle bu ayette insan ve cin cinsi değil, toplulukları ifade edilmektedir.

Bu müennes fiilden anlıyoruz ki konuşan cinlerin Allah üzerine yanlış bir şey söylemeyeceklerini zannettikleri insan ve cin türü değil insan ve cin topluluklarıdır. Zaten türe özel olsaydı tüm insanlar ve tüm cinler Allah üzerine hiçbir yanlış söylemeyecek anlamına gelirdi ki bu imkân dışıdır. Bunu zannetmeleri de imkânsızdır.

Allah üzerine yalan ve yanlış söylemek çok yaygındır. O kadar ustaca yapılır ki insanlar Allah yolunda olduklarını sanırken batılın içinde bocalar dururlar. Bir şeyh bulurlar, peşinde koşarlar, o da onları sömürür de sömürür. Bir lider bulurlar, onun peşinde koşmanın Allah’ın emri olduğunu iddia ederler, vesenlerinin içinde boş boş çabalarlar. Çoğunluğun peşinde koşmanın, çoğunluğu ele geçirmenin ayetler tam tersini söylerken Allah rızası için olduğunu söylerler.

Kuran tersini söylerken alkışlı, ıslıklı toplantılar yapmanın Allah için olduğunu söylerler. Ruhban sınıfları üretirler ve Kuran bu sınıfın olmadığını söylerken bunun Allah’ın dininde olduğunu iddia ederler. Sonra da bu ruhban sınıfına yetki verirler, Allah’ın kitabını yorumlayanları denetletirler ve istedikleri yorumları engellerler. Bunu da Allah adına yaparlar.

Bu ayette cahiliye zannından bahsedilmektedir. İşte günümüz için en önemli durum budur.

جَاهِل ism-i fâildir. Türkçede cahil “bilmeyen” anlamında kullanılırken Kuran’da cahil bilmeyen demek değildir. Kuran “bilmeyen” anlamında doğrudan bilenin olumsuz olarak “bilmeyen” şeklinde kullanır.

Cahil bilmeyen değil, akletmeyen demektir. Cahil çok bilgili olabilir. Bilgi küpü bile olabilir ama bir sonuca varırken ilmi metotlar kullanmıyor, sebep sonuç ilişkilerine bakmıyor, verileri kullanarak bilgi elde etmiyor, çok açık bir şekilde görünen gerçekleri bile görmezden gelebiliyorsa bu kimse cahildir.

جهل kökünün Kuran’da iki mastarı geçer. Birisi جَهَالَة (cehalet) diğeri جَاهِلِيَّة (cahiliyye) dir.

Kuran’da dört kere geçen “cehalet” bilmemek değil, ilmi yöntemleri kullanmadan sonuca varmaktır. Burada dikkat çekici olan Kuran’da dört kere geçen “cahiliyye” mastarıdır. Böyle mastarlara sınâ’i mastar (المصدر الصناعيّ), yapma mastar, mastar-ı mec’ûle, mastar-ı ca’lî isimleri verilir. Câmid ya da müştak isimlerden türetilir.

جَاهِلِيَّة câhillik demektir. جَاهِلٌ ism-i fâiline nispet ya’sı (öncesi kesreli şeddeli ya) ve yuvarlak te getirilerek mastar-ı sınâi elde edilmiştir.

Cehalet ile câhiliyye arasındaki temel farkın bilinmesi gerekir. Cehalet doğrudan fiilin mastarıdır. O fiilin gerçekleşmesini ifade eder. Câhiliyye ise ism-i fâilin mastarıdır. Câhiliyye câhil olmaya dayanır. Cehl fiilini yapmaya değil, câhil olmaya dayanır. Câhil ism-i fâildir ve istimrar yani süreklilik bildirir. Sonuna gelen nispet yâ’sı ve yuvarlak te ile sürekli câhil olmaya dayalı bir mastar elde etmiş oluruz. Bu mastarda cehalet süreklidir. Toplumda kişiler câhil durumdadır ve cehalet yerleşiktir.

Cahiliye döneminin dört özelliği vardır.

Cahiliye hükmü

Cahiliyye toplumunda hükme varma ilmi metotlarla değildir. Kişilere dayalıdır ve duruma göre değişir. Herhangi bir olayın olması genel hükmü anında değiştirebilir. Başka bir olay olur, o olay üzerine önceki yanlışmış denir ve yeni hüküm yeni olaya göre verilir. Sonra başka bir olay olur ve yine hükümler değişir, sonra başka olay başka hüküm, bir başka olay bir başka hüküm… Daha da kötüsü hüküm kişiye ve zamana göre değişir. Aynı fiili yapanlardan biri o fiilden dolayı ceza görürken diğeri görmeyebilir. Aynı fiili bir dönemde yapınca göklere çıkarılan bir kişi başka bir dönemde yapınca yerin dibine sokulup en ağır cezaları görebilir. Daha önceden suç olmayan bir fiili suçlu olarak görülen birisi yapınca artık o fiil suç haline gelebilir.

Cahiliye hamiyyeti

حَمِيَّة korumacılık demektir. Birisini, birilerini şerden korumak ve ona yapılan eziyeti engellemek, onu himaye etmek manasındadır.

Cahiliye hamiyyeti haklı olduğu için değil, kendisinden taraf olduğu için birisine korumacılık yapmak demektir. O kişi ne yaparsa yapsın birilerinin koruması altındadır. Haklı veya haksız olması önemli değildir, sadece o tarafta olduğu için korunmaktadır. Karşı taraftaki bir kişi kendi tarafına geçince koruma altına alınır. Önceki yaptıkları tamamen önemini kaybeder. Önceden birbirlerine en ağır lafları söyleyenler aynı tarafta olunca birbirlerini korurlar. Güç sahipleri değişince korumacılık ortadan kalkabilir ve korumacı ile korumacılık yapılanlar değişir ve önceden korunanlar korunmaz haline gelirler.

Cahiliye teberrücü

تَبَرُّج göz kamaştırıcı şekilde süslenmek demektir. برج kökünden gelmiştir. Dördüncü bâbdan بُرْج mastarı gökte yükselerek yukarıda, güzel ve göz kamaştırıcı olmak manasındadır. تَبَرُّج ise tefe’ûl bâbındandır. Güzel ve göz kamaştırıcı olmak için mübalağalı bir şekilde çaba sarfetmek demektir.

Teberrüc toplumda güzel ve göze hoş görünmek için ciddi çaba harcamaktır. Yapılan bütün süslenmeler, estetikler topluluk tarafından yaygınlaşmıştır. Kadınlar çok ciddi olarak bu amaç için uğraşmaktadırlar. Cahiliye teberrücü ise bunun düşünülmeden moda şeklinde yaygınlaşmış halidir. Akletmeden yapılmaktadır. Zayıflamak için midesinin çoğunu rahatlıkla ve büyük bir heyecanla kestirip attırmakta, arkasından gelecek olan hastalıkları, vücuduna vereceği zararı hiç önemsememektedir. Tek derdi güzel görünmek ve bu görünüşünden dolayı cahiliye toplumundan övgüler almasıdır ve kendisine gıpta ile bakılmasıdır. Ayette nebi kadınlarına bu yasaklanmıştır. Cahiliye toplumunda erkeklerin de değer yargısı bunun üzerine kurulduğu için bu tür teberrücler hızla yayılmaktadır. Daha da beteri erkeklerde de bu teberrüc yaygınlaşır. Bedenlerini kaslı yaparak toplumda övgüler kazanmayı düşünürler ve kazanırlar da. Erkekler de estetik ameliyatları yaygın olarak olurlar. Kıllarını aldırırlar. Cahiliye teberrücü bunu gerektirmektedir.

Cahiliye zannı

Kafalarında gerçek dışı bir Allah vardır. Kendi tarikatlarına katılanı kurtaracak, onu cennete sokacak, onu affedecek ama kendi tarikatları dışındakilere bunu yapmayacak bir Allah zannı vardır. Kendi vesenlerinde çalışanları cennete koyacak olan bir Allah zannı vardır. Sandığa gidip de liderinin dediğini yapınca ona sevap yazacak gerçek dışı bir Allah zannı vardır. Namazlarını kılıp hacca da gidince cahiliye döneminin diğer gereklerini yapmasına rağmen kendisini cennete koyacak bir Allah zannı vardır. Şeyhinin elini öpüp de şeyhi içeri girince köpek gibi havladığında kendisini şeyhinin peşinde cennete girdirecek olan bir Allah zannı vardır. Allah’ın istemediği, sonradan uydurulmuş ruhban sınıfından olunca kendisini temsilcisi olarak atayan bir Allah zannı vardır. Allah’ın kurallarına aykırı kuralları koyup da şirk içinde olduğu halde kendisini sadece namaz kılıyor, hacca gidiyor diye cennette peygambere komşu kılacak olan bir Allah zannı vardır. Allah’ın izin vermediği çoğunluğu ele geçirme derdinde bütün hayatını harcayıp da kendisine cennetin kapılarını açacak olan bir Allah zannı vardır. Allah’ın kitabı ile ilgilenmeyip atalarının izinde olup da Allah yolunda olduğunu sanıp Şeytanın yolunda çabalar sarfettiği halde kendisini cennet köşklerinde yaşatacak bir Allah zannı vardır.

Bunlar cahiliye zanlarıdır. Bu ayette cinlerin insanları ve cinleri Allah adına yanlış bir şey söylemeyeceklerini zannetmeleri ifade edilmektedir. Oysa söylemişlerdir ve söylemeye devam etmektedirler. İşte cahiliye zanları da bu yanlış söylemlerle oluşmuştur. Allah kitabında kendisini açıkça anlatmıştır. Allah için bir zan gerekli değildir. Allah haktır yani gerçektir. Varlığı çok açıktır. Allah kitabının rehberliği dışında yapılan amelleri istememektedir. İşte Allah’ın gerçekliği budur.

Günümüz cahiliye dönemidir. Hayır, zır-cahiliye dönemidir. Gün gelecek, bu dönem de bitecek ve rabbimin istediği gibi O’nun kitabının rehberliğiyle tüm dünya huzura kavuşacaktır.

Teşvikiye, Yalova

13 Eylül 2025

M. Lütfi Hocaoğlu