ABD - TÜRKİYE İLİŞKİLERİ

Prof.Dr.Sabri TEKİR

Türkiye dış politikada sancılı bir dönem yaşıyor.. İçte ve dışta ciddî, karmaşık, çözülmesi zor ve zamana bağlı sorunlarla karşı karşıyayız.. İç sorunlarımız mı dış politikadaki sancıların nedeni, yoksa dış ilişkilerin girft hale gelmesinin yansıması mı içeride yaşadığımız problemler? Yoksa.. evet yoksa her ikisinin arapsaçı haline gelmiş içiçeliği mi? Komşu ülkeler de dahil, ABD ve AB ülkeleri ile olan ilişkilerimiz ve bu ülkelerin Türkiye'ye yönelik politik tercih ve uygulamaların sancılarını yaşıyoruz.

Suriye krizi patlak verdiğinden beridir ABD ile ilişkilerimiz bir türlü iyi gitmiyor. NATO müttefiki Türkiye, ittifakın patronundan hep mesafeli duruşla karşılaşıyor. Mesafelinin ötesinde bazan düşmanca. Suriye krizi, PYD/PKK, IŞİD vb. güney sınırlarımızın güvenliği ile ilgili Türkiye'nin bağımsız inisiyatif geliştirmesi istenmiyor. İşin ilginç yönü, İttifak içinde müşterek bir inisiyatife de sıcak bakılmıyor. Daha da ötesi, bu konuda her türlü engel ve mukavemetle karşılaşıyor Türkiye.

Son günlerde TSK'nın İrak'ta Sincar'a, Suriye'de Karaçok Dağına düzenlediği hava harekatı ilişkileri daha da germiş durumda. Peşmergeler ve Rusya da bu harekata yönelik rahatsızlıklarını belirtmişlerdi. Fakat, ABD'nin tepkisi çok farklı ve bir o kadar da sert oldu. Harekattan kısa süre sonra, Amerikan askerleri Suriye sınırında devriye gezmeye başladılar. PYD/PKK ile birlikte olmayı tercih ettiler. Başkan Trump'ın direktifleri ile PYD/PKK'ya ağır savaş silah, araç gereç ve mühimmat yardımında bulunmaya başladılar. Ayrıca, bu güçlere Amerikan askerleri de katıldı. Kime ve neye karşı? NATO müttefiki Türkiye'nin sınır güvenliğini ve bağımsızlığını koruma amaçlı girişebileceği muhtemel tehdit ve saldırılara karşı. Gerekçe ise komik.. Yeni çatışmaları önlemek için. ABD bunu kimlerle yapacak, PYD/PKK güçleri ile. Hem de ittifak içindeki güvenilirliğini hiç hesaba katmadan.

Bu ağır savaş silah araç ve gereçlerini Türkiye'ye karşı PYD/PKK güçleri mi yoksa ABD askerleri mi kullanacak? ABD'nin bu silahları müttefiki olan Türkiye'ye karşı kullanmayacağını yine ABD'nin kendisi mi garanti edecek? ABD Savunma Bakkanı Jim Mattis "Türkiye'nin PKK ile mücadelesine destek verdiklerini", "PKK'ya silah yardımı yapmadıklarını söylüyor"sa da, PYD'ye verilen silahların PKK'ya intikaline kim mani olabilecek? O zaman, ABD, PYD ile birlikte bu silahları Türkiye'ye karşı kullanmayı, yani Türkiyeyi vurmayı mı planlıyor? Aslına bakılırsa, NATO müttefiki olmanın dışında ABD'nin böyle bir eylemi gerçekleştirmesinin önünde hiçbir engel yok. Tabii, TSK dışında.

ABD ile Türkiye arasındaki ilişkiler böylesine kaygan ve hassas zemin kazanmışken, Sayın Cumhurbaşkanımız Washington'a gidiyor. 16 Mayıs'ta Başkan Trump ile görüşecek. Hem Trump'ın başkan seçilmesini yüzyüze kutlayacak, hem de başta ABD'nin son Suriye politikası olmak üzere gündemdeki konuları müzakere edecekler. Cumhurbaşkanımıza göre bu görüşme "virgül" değil, "nokta" koymak şeklinde olacak. Sadece "nokta" değil aynı zamanda "kırılma noktası" olacak. Her iki halde de Türkiye açısından doğacak sonuçlar çok önemli.

Bilinmesinde yarar vardır. ABD'nin çıkarları açısından, bölgeye yönelik amaç ve hedefleri İrak ve Suriye ile asla sınırlı değildir. Bölge ABD'nin birincil derecede amaç ve hedefleri arasında yer almaktadır. Petrol rezervleri kadar su yollarının kontrolü çerçevesinde Basra Körfezi Hürmüz Boğazı çıkışına, oradan da Hint Okyanusu'na kadar uzanmaktadır. Hatta daha da öteye Asya'nın iç kısımlarına kadar bu amaçları uzatmak mümkündür.

Orta Asya'daki petrol, doğal gaz, tabii kaynaklar, maden yatakları, işlenebilir geniş verimli topraklar ABD'nin SSCB döneminden beri hep ilgi odağı olmuştur. Ortadoğu'da olduğu gibi, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile olan ilişkilerinde etkin olduğu müddetçe, Türkiye her zaman başta ABD olmak üzere küresel egemen güçlerle karşı karşıya gelmiş olacaktır. Bunu asla hatırdan çıkarmamak gerekir.
Özetle, Erdoğan'ın dolayısıyla Türkiye'nin Trump'la yada ABD ile işi zor olacak gibi.
13 Mayıs 2017