K.PAYLAŞMA

Madde-24a) Geçici kararlar

Kişi verdiği emeği, malı, tesisi, parayı ve tüm hak doğuran belgeleri devir belgelerine yazarak muhasibe verir. Muhasip bunu hukuk diline çevirerek evrakı, zimmet-envanter veya demirbaş kayıtlarına gönderir. Böylece herkesin, her ortaklığın, her işletmenin ve demirbaşın borç ve alacakları belirlenir. Belirlenmiş borç ve alacaklar muhasibi tarafından kişiye belirli zaman içinde bildirilir. İlk itirazlar muhasiplere yapılır. Muhasipler maddi hata varsa düzeltirler. Nizalı hallerde hakemlere gidilir.(Senetler Kuralı 60, Hakemlik Kuralı 47a)

Taraflar arasında bir niza söz konusu olursa önce işletme baş sorumlusuna, sonra semt yöneticisine ve en sonunda bucak başkanına başvurularak kayıtlar kesinleştirilir. Kesinleşmiş kayıtlara herkes uymak zorundadır. Mağdur olanlar hakemlere giderek mağduriyetlerini giderirler. İşletme sorumluları, yöneticiler ve başkanlar adil karardan çok, işlerin yürümesini, zararın büyümemesini ve tarafların veya başkalarının daha çok mağdur olmamasını sağlamayı istihdaf ederler. Haklar tarafların seçtiği hakemlerden oluşan adil yargı tarafından belirlenir. (Başkanlık Kuralı 25b, Hakemlik Kuralı 47)

Kayıtlarda kesinleşen haklar, hak sahibine aittir. Kişi malını, canını, ırzını ve işini savunma hakkına sahiptir. Görevliler veya yakınları da yardımcı olabilirler. Hakkı gasp etmek isteyen herhangi bir zarar verirse, kısas ve ağır tazminat hükümlerine tabidir.(Dokunulmazlık Kuralı 46, Diyet Kuralı 53)

Affedilmezse bedenine icra olunur, af edilirse ağır tazminata maruz kalır. Ağır tazminat siyasi dayanışması tarafından hemen ödenir. Kendi varlığı yeterli ise mülkünden karşılanır. Kendi varlığı yeterli değilse ölmüş gibi mülkü varislerine bölüştürülür, kendisi ağır çalıştırma yerlerine alınır. Ağır çalıştırma yerlerinde tazminatı ödeninceye kadar çalıştırılır. Ağır çalıştırma yerleri birer bucak siteleridir. Mahkûm olanlar bucak dışına çıkamazlar. Mahkûm olmayanlar ağır çalışma sitelerine girip çıkabilir, orada kalabilir, orada iş tutabilirler. Ağır çalıştırma yerleri askeri düzenle yönetilir. Ağır çalışma yerlerinden kaçanlara askeri infaz uygulanılır. Hukuk onları korumaz, kaçanın başını getirenlere ödül verilebilir.(5-33 Ayetinde suç işleyen kişilerin yerlerinden sürülmesi söylenmektedir. Bu nedenle suç işleyen sürgün bucaklarına gönderilir ve çalıştırılarak diyeti ödetilir. Madde 8b Güvence bölümü)

Kişi canını, ırzını, malını ve işini savunurken karşı tarafa zarar verirse hafif tazminata mahkûm edilir. Hafif tazminatı dayanışma ortaklığı öder. İkrah tağriri sebepleri ile üçüncü şahıslara zarar verilmişse kısas yapılmaz, ağır diyet ödenir.(Diyet Kuralı 53)

Madde-24b) Hakem kararları

Kayıtların yanlışlığından veya başkanlık kararlarından dolayı mağdur olduğunu iddia eden kimse bucağının bağlı olduğu ilçe hakemlerinden birini kendisine hakem seçer. Bu hukuk danışmanından başkasıdır ve hakkını savunmasını ister. Hakemlerin ücretleri kamu paylarından karşılanır. Dayanışma sorumluları kendilerine verilen hakemlik tahsisatını hizmetlerine bakarak hakemler arasında bölüştürürler.(Hakemlik Kuralı 47, Senetler Kuralı 60(22))

Hakem davacıya hakemini seçtirir ve bu bucak başkanına bildirilir. Davacı hakemini seçmezse tabii velisi, o da seçmezse siyasi dayanışma sorumlusu, o da seçmezse bucak başkanı hakemini seçer.(4-65 Ayetinde “Seni hakem seçmedikçe” denerek başkanın tabii hakem olduğu anlatılmaktadır. مِمَّا قَضَيْتَ diyerek gazay-ı icranın başkana ait olduğu anlatılmaktadır. Yargılamada başkan merci olmadığı takdirde başkan görevli veya yetkilidir.)

İlk duruşma bucak başkanının başkanlığında davalı, davacı ve hakemlerin katılımı ile yapılır.(Hakemlik Kuralı 47c) Duruşma açık olur.(4-114 Ayetine göre necva sadaka ile istisnadır) Davacı hakemi, iddialarını madde madde ifade eder. Davalı hakemi de madde madde kabul veya reddeder. Karşı maddeler koyabilir. Bu maddeler ispatı değil, sadece talepleri tazammun eder. Başhakem kabul edilmemiş maddelerin ispat külfetini iddia edene yükler.(Ahsen Kuralı 59b) Son duruşma tarihini takdiren belirler.(20-58,59 Ayetlerinde Musa ile Firavun vaatleşiyorlar. Musa şeriatı bizim de şeriatımız olduğu için bu hüküm bizi de bağlar. Kıyasen sözleşmeler vaat ile olmalıdır. Tedayün ayetinde(2-282) de إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى  deniyor. Buna göre her vaadin ecelinin belirtilmesi gerekir.)

Herkes kendi bucağında ilçesinin hakemlerinden oluşan mahkemelerde yargılanır. Yetkili mahkeme fiilin işlendiği bucağın mahkemesidir. İcra ise kişinin bulunduğu yerde yapılır.(Hukuk Düzeninin Tanımı Kuralı 20a) Bucaklar arasındaki ihtilaflar il mahkemelerinde, illerde çıkan ihtilaflar ülke mahkemelerinde, uluslararası ihtilaflar insanlık mahkemelerinde çözülür.(Hizmet ve Görev Yerleri Kuralı 23b)

Kişi bucağını değiştirdiğinde onu kabul eden bucak, eski bucağına karşı sorumludur.(Yetki ve Sorumluluk Kuralı 2a)

Taraflar soruşturmacılar bularak ispatı istenen maddelerin soruşturmasını yaptırırlar. Soruşturmacıların ücretleri kamuca karşılanır.(Senetler Kuralı 60(12) maddesine göre şahitliği taraflar yapar. İlgili ayette şahitleri görevlendirme yetkisi topluluğa verilmiştir. Topluluk adına bunu dayanışma ortaklığı kullanır. Hakemlik Kuralı 47c) Ahlaki dayanışma sorumlularına soruşturma fonu ayrılır ve bu fon yıl sonunda soruşturmacılara hizmetleri karşılığı bölüştürülür.(Erkler Kuralı 37, 5-106 ayetinde şahitlere adil olma şartı getirilmiştir. Adil olduklarına ahlaki dayanışma ortaklığı karar verir.)

Olayları soruşturmacılar soruştururlar. Soruşturmacılar önce yerinde şifahi olarak yapar sonra yazılı olarak sorup cevap alırlar. Duruşmalı soruşturmaya bucak başkanı karar verir. Karakol soruşturmasını ilçedeki güvenlik yetkilileri yapar. Karakol soruşturması zorunluluk hallerinde hakem kararları ile yapılır. Duruşma saatlerinin ücretleri ödenir. Karakol soruşturmasında bu ücret dört misli ödenir ve 24 saat için ödenir. Kalıcı iz kalmışsa ağır diyetle tazmin olunur. Geçici raporlar için de dışarıda geçmişse 24 saat olarak iki misli tazminat ödenir.(Madde 16a Soruşturma Bölümü)

Soruşturmacı soruşturmasını tamamlar dosyayı hazırlar. Bu dosya gizlidir.(Madde 5b(1)) Hakemlere tevdi eder. Hakemler dosyaları inceleyip soruşturmayı yeterli görmüşlerse tanıklığını kabul ederler. Görmemişlerse reddederler. Her halükarda kopya alınmadan dosya soruşturmacıya iade edilir.(2-282 Ayetinde şahit değil, şehit kelimesi geçmektedir. Ancak ehliyetli olan kimselerin soruşturma yapabilecekleri anlaşılmaktadır. Yetki ve Sorumluluk Kuralı 2’ye göre görev kimde ise yetki de ondadır. Hakemler yetkili soruşturmacının soruşturmasına göre karar verirler. Soruşturma yetkisi hakemlere verilmemiştir. Hakemlerin kararlarından sorumlu olması dolayısıyla şahitlikleri reddetmek yetkisinin de onlarda olması gerekir.) Davacının ispat etmekle mükellef olduğu maddelerin ispatı halinde hakem duruşma talebinde bulunur.(5-106 Ayetinde hüküm için duruşma şartı getirilmiştir.) Davacı ispat etmekle mükellef olduğu hususlar için mehil isteyemez. Gününe kadar soruşturmacı tanıklarını getiremeyen davalının davası düşer.( Senetler Kuralı 60(4c)) Yeniden başka hakemlerle her zaman dava açabilir.(Hakemlik Kuralı 47d)

Son olarak karar duruşması yapılır. Karar duruşmasında soruşturmacılar sadece ispatı istenen madde hakkında son sözü söylerler. Gerekçeler ve kanıtlar kendilerinde gizli kalır. Başhakem kararı verir, bucak başkanı da ilan eder. Başkan bu hususta ehliyetli birini görevli kılabilir.(4-65)

Taraflar hakem kararlarına kendi rızaları ile uyarlar. Bucaklarda zorlama olmaz. Yakalama, tutuklama, gözaltına alma, meskenine girme, üstünü arama, kendi rızası olmadan söz konusu değildir. Kişi direnirse hakem kararı ile hukukun koruması hakkını kaybeder. İlçedeki güvenlik teşkilatı onu tenkil eder. Tenkil edilen kimsenin malları müsadere edilir. Defin merasimi yapılmaz. Çukura atılır. Kimse başkasının işlediği fiilden dolayı cezalandırılamaz ve tenkil edilemez, kimseye baskı yapılamaz.(Dokunulmazlık Kuralı 46 ve Hukuk Düzeninin Tanımı Kuralı 20a)

Soruşturmacıların şahadeti ile sabit olan hükümler kesin olup, infazı bucak başkanları tarafından yapılır. Yapılmazsa kişi bucağını terk eder ve bucak aleyhinde il mahkemelerinde dava açabilir. İl başkanı da infaz etmezse ilini terk eder ve ülke mahkemelerinde dava açabilir. Ülke de infaz etmezse ülke terk edilir ve insanlık mahkemelerinde dava açılabilir. Bucak, il ve ülke tazminata mahkûm edilir. Kısas düşmüş olur.(23-51,52 ve 42-8 ayetlerinde insanların bir tek ümmet olduğu ancak çok ümmetlere de bölündüğü ifade ediliyor. Ümmetler arası ihtilafların merkezi hakemlerce çözülmesi hükmü sabit olmaktadır. Hakemlik Kuralı 47, Kuruluşlar Kuralı 40c)

Soruşturmacıların kasten veya hatayla haksızlık yaptığına veya hakemlerin kasten veya hatayla haksız karar verdiğine kani olan kimse siyasi dayanışma sorumlusuna başvurarak hakem ve tanık aleyhinde üst mahkemelerde dava açmasını isteyebilir. Hakemlerden birini dayanışma sorumlusu, diğerini hakem veya tanık seçer. Soruşturmacılar dayanışma sorumluları tarafından seçilir. Hakemin veya soruşturmacının açık hatası veya kastı varsa mahkûm edilir. Hakem veya soruşturmacının dayanışma ortağı tazmin eder. Her soruşturmacı veya hakem aleyhine ayrı ayrı dava açılır. Tazminat, kusuru nispetinde kısmi olabilir.(Hakemlik Kuralı 47d)

Dayanışma sorumlusu dava açmazsa, kişi sorumlusunu değiştirerek ona açtırır. Hiçbirisi açmazsa bucağını değiştirerek bucak aleyhine dava açtırabilir.(23-51,52 ve 42-8 ayetlerinde insanların bir tek ümmet olduğu ancak çok ümmetlere de bölündüğü ifade ediliyor. Ümmetler arası ihtilafların merkezi hakemlerce çözülmesi hükmü sabit olmaktadır. Hakemlik Kuralı 47, Kuruluşlar Kuralı 40c)

Mahkeme kararları kesindir. İnfaz edilir. Ancak bu kararlara karşı yargıya gidilebilir. Haklı çıkıldığında dayanışma ortaklığı tazmin eder.(Hakemlik Kuralı 47d, 4-65 ayetinde “Seni hakem seçmedikçe” dendiğine göre başkana karşı dava ikame edilemez. Ancak bucağı değiştirmekle başkanını da terk etmiş olacağından dava açabilir. Dayanışma ortaklıkları da buna kıyas yapılır.)