Yeni yıl ve yeni üç aylar iyiliklere vesile olsun - 9

Önceki yazılarla birlikte okunmasını tavsiye ederek kaldığımız yerden devam…

Bugün, bundan önceki yazılarda yaptığımız gibi önce ‘kötülükleri’ yani ‘tespit ve teşhis’ olanları sonra ‘iyilikleri’ değil; sadece ‘iyilikleri’ yani ‘tedavi’ ya da ‘çare ve çözüm’ olan şeyleri yazalım ve ‘literatür taraması’ ile devam edelim…

karz-ı hasen lİteratür taraması

Elif Kahraman’ın çalışmasında, İslam hukukunda, günümüz mikro kredi sistemi ile karz-ı hasen karşılaştırılarak, karz-ı hasen uygulamasının üstünlükleri vurgulanmıştır. Bu bağlamda, İslami finansın temel prensipleri açıklanarak, faizsiz borçlanma anlayışının geleneksel finans sistemine alternatif bir çözüm sunduğu ortaya konulmuştur. Çalışmada, özellikle karz-ı hasen gibi önemli finansal araçlar ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.

Diğer bir çalışmada, İslami finansta yasaklar ve temel İslami akitler incelenerek, İslam toplumunun borçlanma ve infak konusundaki en özgün araçlarından biri olan karz ı hasen ve diğer finansal araçlar detaylı bir şekilde tanıtılmıştır. İslami sistemin, İslam’ın emir ve yasaklarına uygun bir şekilde faaliyet gösterirken, çağın değişen ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir yapıya sahip olduğu vurgulanmıştır. Riba, faiz, garar, kumar ve israf gibi yasakların detaylı incelenmesiyle, İslami finansın geleneksel finans sistemine güçlü bir alternatif oluşturduğu ifade edilmiştir. Özellikle karz-ı hasen gibi ürünlerin, bireysel ve toplumsal refahı artırmada önemli finansal araçlar olduğu belirtilmiştir.

Bu çalışmalardan farklı olarak, M. Zahid Cavga, karz-ı hasen müessesesinin tarihsel gelişimini geniş bir analizle ele aldıktan sonra, bu müessesenin modern ekonomik düzende nasıl uygulanabileceğine dair somut bir model önerisi sunarak diğer çalışmalardan ayrılmıştır.

Karz-ı hasen sandıkları ve karz-ı hasen sandık uygulamalarının sonuçları üzerine yapılmış çalışmalardan Abdullah Talha Genç’in çalışmasında resmî ve resmî olmayan karz-ı hasen sandıklarının kuruluş amaçları ve işleyiş süreçleri incelenmiş, sandık yöneticileri ve üyeleriyle mülakatlar yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, karz-ı hasen uygulamalarının İslami iktisat literatürüne önemli katkılar sağlayacağı öngörülmektedir.

Bir diğer önemli çalışmada, karz-ı hasen programının işleyişi, kimlere karz verildiği, katılımcıların özellikleri, uygulama sürecinde yaşanan aksaklıklar ve bu aksaklıkların giderilme yöntemleri ele alınmıştır. Ayrıca, iksar’dan karz alan kişilerin sosyo-ekonomik durumları, karz almadan önceki sonraki durumlarıyla karşılaştırılarak, karz-ı hasen uygulamalarının etkisi ölçülmüştür.

Mustafa Afşin Sancar’ın çalışması ise karz-ı hasene dayalı bir İslami mikro finans modeli önerisi ile diğerlerinden ayrılmaktadır. Bu model, küçük toplulukların bir araya gelerek faaliyet gösterebileceği, kendi kendine yeten ve sürdürülebilir bir yapı sunmaktadır. Model kapsamında, fakir girişimcilere ekonomi alanında eğitim verilmesi ve koçluk desteği sağlanmasıyla girişimcilerin gelişim göstermesi beklenmektedir. Sancar’ın çalışması, 2022 yılında İslam iktisadı tez ödülü’ne layık görülmüştür. İslami prensiplere dayalı faizsiz kredi sistemi uygulamaları alanında yapılan bu çalışma, İslam dini esaslarına dayalı bir iktisat düzeni içerisinde, herkesin faizsiz olarak kredi alabileceği bir sistemin oluşturulmasını amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, İslam’ın ekonomik adalet ve sosyal dayanışma ilkelerini merkeze alarak sürdürülebilir bir finansman modeline katkı sunmayı hedeflemektedir.

Karz-ı hasen kurumu üzerine yapılan önceki çalışmalar incelendiğinde, araştırmacıların bu kuruma olan ihtiyacı başlıklar altında vurguladıkları görülmektedir.

Karz-ı hasen nedİr?

Karz akdi ve mezheplerin karz-ı hasen’e bakış açıları, karz-ı hasen kültürünün toplumda yaygınlaştırılması, karz-ı hasen’in dayanışma ve yardımlaşmaya katkıları, karz-ı hasen’in üretime katkısı ve karz-ı hasen’in faizli işlemlerin azaltılmasına yönelik olumlu etkileri. Bu başlıkların alt başlıklarında, şu sorulara yanıt aranmıştır…

(Devamı var; ‘Karz-ı hasen nedir?’ sorusunun cevabı devam edecek…)