Bu dizi yazımızın dokuzuncusunda farklı bir şey yaptık ve başlığında dedik ki; “Erbakan’ı anma haftaları ve ‘Adil Düzen’ (9)”. İki yazımızın başlık ve tarihlerini de hatırlattık: “Adil Düzen kurma görevimizi unutmayalım…” (31.12.2018); “2019’un Adil Düzen yılı olması dileklerimizle…” (02.01.2019) Yani bizim her yazımız, Erbakan Hocamızın bize göre en önemli projesi olan “Adil Düzen” üzerinedir, dolayısıyla bu köşede yayımlanan her yazı da “Adil Düzen” ile ilgilidir. İşte buna istinaden diyoruz ki; biz Erbakan Hocamızı yılda birkaç gün/hafta değil, her gün ve her yazımızla anıyoruz...
Nitekim son günlerde yani son dokuz yazımızda ne diyorduk? Ekonomimiz çıkmazda ya; çare ve çözüm niyetine, ilgilileri ve herkesi Erbakan’ca yani Erbakan Hocamızın metodu ile uyarmaya devam ediyoruz… Evet, Erbakan’ca ‘TEŞHİS VE TEDAVİ’ uyarılarımıza onuncu dizi yazımızla devam edelim…
“Faizin Ticaret/Kârdan Farkı, Faizin Kiradan Farkı, Faiz ve Selem Farkı” ve benzeri konular üzerinde duracaktık; duralım… Yani; farklı bir “Adil Düzen” çalışması olan Dr. Süleyman Akdemir’in “Faizin Yarattığı Toplumsal Sorunlara Yönelik Alternatif Arayışlar: Para Peşin Mal Vadeli Selem Sözleşmelerine Yenilikçi Bir Yaklaşım” çalışması üzerinde kaldığımız yerden durmaya devam ediyoruz…
***
“Görülüyor ki faiz, ticaretten farklıdır. Çünkü ticarette riziko kime aitse kazanç da o kişiye aittir. Sermayeye kâr tanınması muhtemel rizikoların karşılanmasını sağlayabilmek içindir. Gerçekte sermayenin sahibi malın mutlak maliki değildir. Tacir sermaye olan mallarını toplum adına yöneten bir görevli kabul edilir. Esasen toplum adına alır ve toplum adına satar. Sermayesini toplum yararına kullanır. Bu şekliye alıcı, satıcı ve kamu arasında çıkar paralelliği sağlanır. Serbest rekabetle makroda denge kurulur. Kendi mülkü imiş gibi tasarruf yetkisi olmakla veya verilmekle mikroda denge de sağlanır. (‘Faizin Ticaret/Kârdan Farkı’ bu kadar!)
***
Faizin Kiradan Farkı / Faiz ticaretten çok kiraya benzetilir. Taşınmaz bir malın başkasına kullandırılması sonunda alınan kira gibi, taşınır bir paranın kullandırılmasından alınan faize benzer görünür. Bu nedenle her ikisinin meşru veya gayri meşru olduğu tartışılır. Ancak doğada iyi şeylerle kötü şeyler ilk bakışta birbirine benzer gözükürler. Örneğin şırayla şarap birbirine benzer ama kısa bir analizle fayda ve zararları birbirinden ayrılır. Faiz ile kira aşağıda sayılan nedenlerle birbirinden farklıdır. ·Kirada verilen aynen geri alınırsa da yıpranır. Faizde ise verilen mislen geri alınır ve dolayısıyla yıpranma yoktur. ·Kirada şartlar eşittir. Hâlbuki faizde borçlu muhtaç durumdadır. Zira kiraya veren de gayrimenkulün giderlerini karşılayabilmek için kiralamak zorundadır. ·Kiralamada gerçekleşmiş bir menfaatin nakli vardır. Faizde ise muhtemel bir kazancın sağlanması söz konusudur. Hatta faizle para alanın zarar etmesi ihtimali de vardır. ·Kirada kiralanmış bulunan taşınmazda meydana gelmiş bulunan hasar ve koruma masrafları mal sahibine aittir. Dolayısıyla bu rizikodan dolayı kirayı istihkak eder. Hâlbuki faizde hasar ve koruma külfeti borçluya aittir. Faizin istihkak sebebi yoktur. ·Kiralanan şey reeldir, hayalen çoğaltılamaz. Ayn’a müteallik eden bir haktır. Kredi zimmete taalluk eder, hayalen çoğaltılabilir. ·Kira ilişkisinde iki taraf da yararlanır. Birinde eksiltme yerine ikisinde de artma vardır. Ancak bu kiralamanın da faize doğru dönüşmemesi için kiralama tüketim araçlarından çok üretim araçlarında olabilir ve kira hâsılaya iştirak şeklinde alınabilir, dengeli hale gelir. ·Kiralanacak şeylerin kullanılmasında doyma vardır. Nakitte doyma olmaz. · Uzun dönemde taşınmazlarda belli tedbirler alınarak denge kurulabilir. Faiz ise dengesizlik esasına dayandığı için kendisinde denge kurulamaz. ·Faizin zararlarının giderilmesi zordur. Kiranın zararları hâsıladan kirayı takdir etmek ve faizsiz mesken kredisini tanımak suretiyle giderilebilir. ·Faiz rantı azaltıcı bir harekete sahiptir. Kira rantı arttırıcıdır.” (‘Faiz ve Selem Farkı’ ile devam edeceğiz…)