Ortaklık

03 aralık 2010 yıl;1 sayı ;7

Süleyman KARAGÜLLE

İşsizliğin Temel Kaynağı işçiliktir:

Sanayileşmeden önce herkes üretim yapıyor ve ürettiğini satıyordu. Başkasının emrinde çalışanlar çok azdı. Sanayileşme döneminde insanlar kendi işlerinde değil başkalarının verdiği işlerde çalışmaya başladılar. İşveren ve işçi sınıfı doğdu.   İşverenler mallarını para ile alırlar, işçilere ücretlerini öderler. Malları para ile satarlar. İşverenler ürettiklerini satamayınca işçilere iş vermediler. İşte işsizliliğin kaynağı budur.  İşverenler azaldı. Kalanlar çok büyüdü. İşlere hakim olamadılar. İşsizlik arttı. Sosyalistler bunu çözmeye çalıştılar. Herkese iş verdiler. Uygun iş vermedikleri için bu sefer de üretim düştü.

İşçilik sisteminde ürün işverenindir

İşçilik sisteminde işçi para olarak ücretini alır, ürün işverende kalır. İşveren satar Kâr veya zarar eder.  Zarar etmemeleri için işçiye çok az ücret verir. İşçinin eline çok az para geçer. Mal satın alamaz. Böylece devre tıkanır. İşçilik sistemi sistem olarak işsizliğin kaynağıdır.

Ortaklık sitemi işsizliği çözer

Oraklık sisteminde çalışanlar para olarak ücret almazlar. Üründen pay belgesini alırlar. Üretici tüccardan ham maddeyi üründen pay olarak alır.  Ürün ambara konur. Piyasaya mal değil pay belgesi satılır. Sonunda satın alan belgeyi getirir. Malı ambardan alır.  Böylece mal ayrı ayrı üretilmiş gibi piyasaya üreten çalışanlar tarafından arz edilir. Satıcılar çoğalmış olur. Ambar ve nakliye sorunu olmadığından belge ticareti kolaylık sağladığından aracılar çoğalır, rekabet ortaya çıkar. Çalışanın eline yeter karşılık geçer ve böylece üretim devresi devam eder. Ortaklıkta işçiler zarar etmez az ücret alırlar, Tesis sahipleri zarar etmez az kira alırlar. Devlet zarar etmez az vergi alır. Kar veya zarar eden tüccar olur.  Kar bunun için meşrudur. 

Ortaklık İşletme sendi ile gerçekleştirilir.

Bir kooperatif kurulur. Kooperatif dört hizmet yapar.

a)   Bankada ortak hesap açar ve ortaklar arasında kredileşmeyi sağlar.

b)   Anonim şirketi kurar hisse senedini işletme senedi olarak çıkarır.

c)   Dayanışma ortaklıkları kurar ve güvence verir. Sigortalar.

d)  Genel hizmet ortaklıkları kurar ve denetler.

Kooperatif ortakları ortaklık paylarını verirler. Kooperatif bu payları bir bankada bloke eder. Anonim şirketini kurar. Anonim şirketinin hisse senetleri ile bankadaki para arasında alış satış dengesi kurulur. Yanı kasada senet satılır, para alınır para alınır senet satılır. Böylece anonim şirketin hisse senedi değiştirilebilir haline alır. Böylece kooperatifin sermayesi şirket senedine işlerlik kazandırır.

İşletmeye bu senet, kredi olarak verilir. İşletme para olarak bu senedi kullanır. Tüm girdiler ve çıktılar bu senetle alınır ve satılır.  Bu, işletmenin pay belgesidir.   Bütün fiyatlar, ücretler ve kiralar pay belgesi ile ödendiği için, pay belgesinin kasadaki değeri ortakların paylarını nakit olarak belirler.

Pay belgesinin değeri

Anonim şirketinin hisse senedinin tamamı kooperatifin kasasındadır. Nominal değeri karşılığı da bankada para olarak mevcuttur. Kooperatif bunu beş misli değerle satmaya ve almaya başlar. Satış ve alış arasında kar koymaz. İşletmeden mal alacaklar bu sent ile alırlar ve işletme senedi ile satın alırlar. İşletmeye mal satacaklar veya emek verenler bu senedi alır kasada paraya çevirirler. Bu senet para gibi işlemeye başlar. Yalnız beşte bir senet ve paranın tamamı değerlidir. Para artar senet azalırsa senedin değeri yükseltilir. Senet artar para azalırsa senedin değeri düşürülür. İşletme içinde para geçerli olmaz. Yalnız işletme senedi geçerli olur. 

Ortaklıkta kar zarar senedin değeri ile sağlanır

Bir işletmeye tesisler kira payları ile, çalışanlara emek payları ile, sermaye ham madde payı ile, kooperatif de genel hizmet payı ile katılmış olur. Karşılığında senet alırlar. Senedin değeri arttıkça herkes kazanmış olur. Senedin değeri azaldıkça herkes kaybetmiş olur. Böylece zarar bütün girdiler arasında bölüşülür. Böylece işletme durmaz, yavaşlar. Durmayınca da işsizlik olmaz.

İşletemeye Kredi

Anonim şirketin hisse senedi, kooperatifin işletme senedi olarak beşte biri kasada çalışmaya başlar. Doğal değerini korur. Geri kalan beşte dördü işletmeye kredi olarak verir. İşletme bununla tüm girdilere ödeme yapar.

a)   Tesislere kira payı olarak ödenir. Bunlar yapı ve alt yapıdır.

b)   Çalışanlara ücret payı olarak öder. Bunlar üretim ve bakım işçilerdir.

c)   Sermayeye ham madde ve yardımcı madde bedeli ödenir.

d)  Kooperatife genel hizmet payı ve kamu payı ödenir.

Böylece tüm girdiler işletmede senet cinsinden ödenmiş olur. İşletmeye para girmez. Bunun iki yararı vardır. Biri nakit kullanılıp faizi ödenmez. Nakit sıkıntısı çekilmez. Diğeri de tüm girdiler ortak olarak girmiş olur. Cirodan pay almış olurlar. Kar zarardan değil.

İşletme senedinde döngü:

Girdiler aldıkları pay belgeleri ile kasaya giderler. Pay belgelerini vererek TL yi alırlar onu piyasada kullanırlar. İşletmeden mal alacak olan tüccar, kasaya gider para ile işletme senedini alır. Onunla işletme ambarına gider ambardan malı çeker ve onu piyasaya satar, piyasadan aldığı ham maddeyi ambara teslim eder işletme senedini alır. Daha fazla mal alabilmek için kasaya gider parayı verir yeniden senet alır.  Döngü devam eder. Kasa işletme girdilerine para öder senet alır, tüccarlara senet verir para alır.

Değerler

İşletme içinde ücretler ve fiyatlar dört şekilde oluşur.

a)   Serbest pazarlık yolu ile oluşur.

b)   Stok seviyesine göre oluşur. Bir değerin stoku kasada veya ambarda artarsa değeri düşer, eksilirse değeri yükselir. Ana formülü şöyledir:

Günlük Değer = (a*Nominal stok+b*Mevcut stok)/=( a* Nominal stok+b* Mevcut stok) *Nominal Değer

c)   Zamanla eksiltme ve artırma yoluyla ihalede bulunma.

d)  Maliyet değeri ile satma.

Muhasebe:

Muhasebe genel hizmetçe tutulur. Anlaşmalar, aldıkları ve verdiklerini yazarak muhasibine verir. Muhasipler bilgisayara geçirirler. Genel muhasipler hakları günlük olarak bölüştürürler. Mukavele öyle yapılır ki herkesin borç ve alacağı hemen belli olmuş olur. Yani ortaklıktan ayrılmak isteyen veya para çekmek isteyen bankadan para çeker gibi işletmeden paylarını alırlar. Kar ve zarar hemen hesaplanır. Muhasiplere ücret genel hizmet payından verilir. Fiyat ve ücretler sözleşmeye dayanılarak muhasebe otomatikman hesaplar.

Ambar:

Ham madde, ara madde mamul madde ambarlarda bulunur. Ambar muhafaza masrafı işletme senedi cinsinden bir defaya mahsus girdi esnasında ödenir. Ondan sonra ambarda ne kadar kalırsa kalsın bir ambara muhafaza bedeli alınmaz. Ambara girmeden mal kontrol edilir. Vasıfları tespit edilir.  Bundan sonra üreticinin sorumluluğu biter. Kontroller eksiklik yapmışlarsa onların dayanışma ortaklığı öder. Ambar belge ile alır ve belge ile verir.  Ambardan para ile mal çıkmaz ve girmez.

Mal tesliminden sonraki paylar

İşletme malları teslim etmeden önce ödemediği borçlarını senetle değil malla öder. O kadar fazla malı ambara teslim eder,  hak sahiplerine pay belgelerini muhasebe belirler ve verir. Genel hizmet, kira, ambar ve nakliye payları böylece ödenir.

Nakliye:

Nakliye giderleri baştan mal fazla teslim edilerek bir defa ödenir. Ondan sonra nakliye uzak veya yakın nazarın itibara alınmaksızın nakliye ortakları öderler. Nakliye yapanlar yaptıkları nakliyenin karşılığını işletme senedi olarak alırlar. Bunların bedelleri srbest/senet piyasa ilkeleri içinde verilir. Yılsonunda işletmelerden alınan nakliye payı az gelirse bu pay artırılır. Çok beklerse azaltılır. Nakliye işletmesi kar etmez. Kredileşme ilkesi içinde çalışır.

İşletmelerin kurulması

a)    Mesleki dayanışma ortaklıkları işverenlere işletebilenleri işletmeler için yeterlilik belgesini verirler.

b)   İlmi dayanışma ortaklıkları tesislere üretebilecekleri malların çeşit ve miktarlara yeterlik belgesini verirler.

c)    İşletme sorumlusu ile tesis sorumlusu anlaşır. İşçilik için alınan payın bir çarpanı ile tesisler kiralanmış olur. Bu paydan alt yapı payı da ayrılmış olur.

d)   İşletme sorumlusu ortaklık kurar ve ekip olurlar. Bakım ekipleri de kira payı bedeli ile anlaşır. Bu pay işçiliğinden verilir.

e)    Tüccarla her parti için ayrı anlaşma yapılır. Ham madde ile mamul madde arasında oran tespit edilir.

f)    Genel hizmet payı kooperatif sözleşmesi ile belirtilmiştir.

g)   Vergi ve sigorta herkesin kendisine aittir.

Vergiler

Pay senetleri TL’ye çevrildiği miktar mükelleflerin gelirleridir. Kira ve işçilik gelirleridir. Tüccarlara ise pay belgelerini kasada paraya çevirdikleri anda satmış olurlar ve kooperatif onlara fatura keser.  Ham madde satın aldıklarında ödedikleri miktar düşüldüğünde onların matrahı ortaya çıkar. Muhasebelerini genel hizmet tutar.

Tüccarlar isterlerse ham madde faturalarını kooperatife keserler, kooperatif mamul madde faturasını keser. İsterlerse yalnız işçilik faturasını isterler. Kira ve diğer bedeller de buna dahildir.

Sigorta:

Çalışanların sigorta ve vergileri kendi paylarından karşılanır. İşveren payı da kendilerinin hesabından düşülür. İşçiler istedikleri yerlerde çalışırlar. Sigortalarını kooperatif yapar. Çalıştığı yerlere işçilik faturasını keser.

Kıdem tazminatı:

Çalışanlara ödenecek kıdem tazminatı işçilerin payından kesilir. Taşınmazlara pay sahibi yapılır. Emekli olacakları zaman Kooperatif onları satın alır ve kıdem tazminatlarını öderler.

Kurumlar vergisi:

Kooperatifin aldığı faturalar ve yaptığı bordrolar gider teşkil eder. Kestiği faturalar gelir teşkil eder. Yılsonunda kurum karı hesaplanır.  Kurumlar vergisini ödeyerek hak sahiplerine pay belgesi olarak dağıtır.