Doç.Dr. Arif ERSOY

— Kapitalist sistemle faizsiz ortaklık sitemi arasındaki temel özellikler şunlardır:

1. Kapitalist ortaklık sitemi çıkar çatışmasına dayanıyor. Çıkar çatışmasında iki taraf vardır; devamlı olarak güçlü olan taraf haklı çıkmıştır. Değer ölçüleri buna göre oluşur.

Faizsiz ortaklık sisteminde ise çıkar paralelliği vardır. Menfaat varsa iki taraf da yararlanacaktır; zarar varsa iki taraf da zarara iştirak edecektir. Yani, kâr ve zarardan işçi de, işveren de nasibini alacaktır.

2. Kapitalist sistemde insan emeği bir nevi meta' olarak kabul  edilmektedir. Gerçi iktisat teorisinde klâsiklere göre bir değişme vardır; ama, klâsikler temelde emeği de bir nevi mal kabul etmektedirler. Hatta, emeğin fiyatını doğal ücret olarak, bunun altında- üstünde bunun nasıl gelişeceğini izah etmektedirler.

Faizsiz ortaklık sisteminde emek bu anlayıştan farklıdır. Bu sistemde emek mal değildir. Mal şudur: Malın fiyatı marjinal faydası ile miktarı arasındaki ters ilişkiye bağlıdır, iktisat teorisinde. Malın miktarı artarsa fiyatı düşer. Emek ise böyle değildir. Emek ile mal arasında ters yönlü ilişki vardır. Yani, piyasaya emek sunuyorsanız mala ihtiyaç var demektir. Piyasaya mal satıyorsak mala ihtiyaç yok demektir. Dolayısiyle faizsiz ortaklık sisteminde emeğin değeri verilirken, emeğe verilen ücret veya karşılık iki türlü kullanılır:

a. İşçi geçimini sağlamak için kullanır. İşçiye ne kadar fazla ücret
verilirse, o kadar iyi beslenir ve dolayısiyle üretim çizgisinde daha fazla
üretim yaptığı görülür.

b. Emeğin bir bölümü de yatırımdır. Hem de sosyal yatırımdır. Ço-
cuklarına harcadığı yatırım, toplumun geleceğini oluşturmaktadır. Do-
layısiyle işçi ne kadar yeterli ücret alırsa, geleceğin neslini de o kadar iyi
beslemiş olur.

Faizsiz ortaklık sisteminde mevcut ikinci bir husus, asgarî geçime kadar olan miktar toplumun tekeffülündedir. Yani, işçi yarın aç kalacak endişesinde olmayacaktır. Bu kadarı toplumun tekeffülündedir. Bunun üstündeki kısımda ise işçi, işverenle rahatlıkla pazarlık yapma durumundadır.