D. TEOKRATİK DEVLET- İDEOLOJİK DEVLET— SOSYAL DENGELİ (LAİK) DEVLET KAVRAMLARI

            Devletler bir inanç veya düşünce sistemini savunma ve uygulama ile bütün inanç ve düşünce sistemlerini koruma bakımından iki grupta toplanabilir. 1) Devletin benimsediği bir inanç veya düşünce sistemi vardır. Devlet bu inanç veya düşüncenin bekçiliğini yapar ve hatta uygulayıcısı olur. Bu inanç ve düşünce sistemi bazen bir din veya mezhebin adınadır. Bu tür devletlere Teokratik Devletler adını veriyoruz. Devlet bazen da bir felsefenin, bir düşüncenin benimsenmesi şeklinde ortaya çıkar. Bu tür devletlere ise İdeolojik Devletler adını verebiliriz. 2) Bir başka Devlet anlayışında ise Devlet bir inanç ve dinin veya düşünce ve felsefenin bekçiliğini değil, bütün inanç ve dinlerin, düşünce ve felsefelerin serbestlik içinde faaliyet gösterebilmelerinin bekçiliğini yapar. Yani bu devletin görevi toplumu oluşturan bireyler arasında farklı ideoloji ve inançların serbestçe savunulmasına ve yaşanılmasına ortam hazırlamak olarak belirlenir. İnsanların temel hak ve hürriyetlerini ve özellikle inanç ve fikir hürriyetlerim koruyan ve hiçbir inanç ile düşüncenin resmî savunuculuğunu yapmayan böyle bir Devlete Sosyal dengeli (Laik) Devlet adını veriyoruz.

         İslâmiyetin bu açıdan değerlendirilmesini yapacak olursak öncelikle İslam dini ile  İslâmiyetin öngördüğü düzeni tespit etmemiz gerekir. İslâm Dini, hak ideolojisine bağlı ve bütün insanları ve insanlığı hidayete götürmek için her türlü cehdin harcanmasını emreden bir dindir. Ancak İslâm dini ile İslâmiyetin öngördüğü düzen veya İslâmî düzen ayrı şeylerdir. İslâm Düzeni hakka inananların kurduğu ve bütün inanç ve dinlerin, düşünce ve felsefelerin hukukunu korumayı gaye edinmiş ve herkesin kendi inanç ve dinlerine, düşünce ve felsefelerine göre yaşama imkânı olan bir devleti ifade eder. Bu sebeple, İslâmiyetin öngördüğü devlet bu şekliyle Laik bir düzen olarak karşımıza çıkar. İslâm Devletinin Teokratik bir düzen olmadığı, Devlet yönetiminin bir ruhban sınıfına terkedilmemesiyle; İdeolojik bir Devlet olmadığı ise bünyesinde çeşitli din ve düşünceleri barındırması ve uygulamalarıyla kolayca anlaşılmaktadır.