ABD - ALMANYA REKABETİ

Prof.Dr.Sabri TEKİR

Trump'ın başkan seçilmesiyle dünya siyaseti de hareketlenmeye ve yeni yönelişler kazanmaya başladı. Suudi Arabistan, İsrail ve Vatikan gibi  önemli dinî merkezlere yapılan ziyaretlerle ve  Suudi Arabistan, İsrail ve Vatikan ile devam etti. Bu ziyaretlere damgasını vuran ise ABD başkanı D.Trump ile Almanya Şansölyesi A. Merkel arasındaki söz düelloları oldu. Görünen o ki ABD ile Almanya arasında başlayan rekabet sürecek gibi. Peki, bu rekabetin temelinde yatan başlıca nedenler nelerdir?

ABD başkanı Almanya ile olan problemlerini " Almanyan ile devasa dış ticaret açığımız var; NATO ve savunma alanında, yapmaları gereken katkının çok azını yapıyorlar" diyerek ekonomik ve malî temele dayandırıyor. Bunda gerçek payı nedir? ABD ile Almanya arasındaki dış ticarette aşılamayacak derecede bir dengesizlik mi yaşanıyor? Almanya'nın şahsında AB'yi hedeflemiş olması mümkün müdür?

Almanya tarihsel misyonuna uygun olarak AB içinde hegemonik bir güç seviyesine yükseldi ve AB ekonomisinin lokomotifi oldu. Birçok AB ülkesinde temel endüstri kuruluşları Almanya'nın kontrolüne geçti. İngiltere'nin birlikten ayrılması ile adeta tek güç haline geldi. Ekonomik güç beraberinde siyasi gücü getirdi. Almanya artık AB'nin tek başına hem sözcüsü hem temsilcisi konumunda. Almanya'ya rağmen AB'nin alternatif politikalar geliştirebilmesi adeta imkansız hale geldi.

ABD başkanı Trump, Almanya'nın önünü keserek yükselen gücünü durdurmak istiyor. Kıt'a Avrupa'sı ile gizliden rekabet içeren geleneksel dostluk ilişkilerini dengelemek istiyor. Bunu da iki önemli yolla gerçekleştirebileceğini düşünüyor: Almanya'nın şimdiki ticari üstünlüğünü dengelemek ve gelecekte daha da güçlenmesinin önünü kesecek yeni politikalar geliştirmek. Önceliği ticari ilişkilerin dengelenmesine veriyor.

Son yıllarda ABD'nin Almanya ile olan ticari ilişkileri büyük bir dengesizlik gösteriyor. ABD'nin Almanya'dan gerçekleştirdiği ithalat 2014 yılında 125,5 milyar dolar, 2015 yılında 126,5 ve 2016 yılında da 116.4 milyar dolardır. İhracatı ise yine aynı yıllarda ortalama 49 milyar dolardır. Yani ABD ile Almanya arasında dış ticaret açığı ABD'nin aleyhine olacak şekilde ( son yıldaki düşüşü saymazsak ) 77 milyar dolar dolayındadır ve bu yüzde 150 fazlalık demektir. Diğer AB ülkeleri ile ticari ilişkiler böyle değildir. Sözgelimi İngiltere ile ticareti karşılıklı olarak 55 milyar dolarda dengelenmiştir. Fransa ile olan ticaretinde ABD'nin bu ülkeye ihracatı 32.4, ithalatı ise 47.8 milyar dolardır. Bu da ABD ekonomisi açısından o kadar önemli değildir. ABD'nin en büyük dış ticaret açığı Çin Halk Cumhuriyeti iledir ve bu açık 366 milyar dolara baliğ olmaktadır. Aslında bu konu başlı başına bir yazı konusudur.

ABD bir taraftan ticari açıdan Almanya'nın gücünü dengelemeye ve kırmaya çalışırken, diğer taraftan gelecekte ekonomik yönden daha da güçlenerek tüm Avrasya'yı kontrolüne almasını önleyecek adımlar atmaktadır. Renkli devrimler zincirinin bir halkası olarak önce, Avrupa'ya doğalgaz ve petrol akış güzergahında yer alan Ukrayna'yı Rusya ile birlikte kontrolü altına aldı. Şimdi de yine muhtemel doğalgaz ve petrol akış güzergahı olabilecek Irak, Suriye güzergahını kontrol etmenin gayreti içinde. İran dahil Körfez bölgesinin Avrupa ülkelerine akıtılması planlanan doğalgaz ve petrol boru hatlarının güzergahı her durumda Suriye üzerinden geçmektedir. Bu güzergahı kontrol eden güç Avrupayı hem ekonomik hem siyasi açıdan kontrol edebilecek demektir.

Suriye'de yaşananlar böyle bir zemin üzerinde cereyan etmektedir. Daha önce ABD'nin Irak işgalinin hedeflerinden biri de budur. ABD ve Rusya, Avrasya düzleminde kendilerine rakip olabilecek güçlü bir Almanya'nın ne anlama geleceğini yirminci yüzyıl boyunca yaşadıkları tecrübe ile çok iyi bilmektedir. İlk adımda Brexit kararı ile İngiltere'yi AB'den koparan güç, Fransa'daki seçimlerin ortaya çıkardığı dikkat çekici sonuç ile Frexit'i planlıyor olmasın? İki ülkenin liderleri arasında yaşanan söz düelloları adeta ısınma hareketleri gibi.
Gelecekte Avrasya kıtasında hareketli dönemler yaşanacağa benziyor.
03 Haziran 2017