Dijital evren, mevcut evrenimizin  Büyük Patma’sına benzer bir patlama yaşadı; dijital  nebuluslar bütün dünyaya internet ortamında  yayılıyor. (1)

Bu yayılım, mevcut evrenin yaratım modeline benzer   yaratımlara başladı.

İşte, ilk humonoid modeller  sergilenmeye başladı; teknoloji fuarlarında  yüksek kazanç hedefleyen yatırımcıları kışkırtıyor.  

*

İnsanların zaafları, yetersizlikleri, eşitsiz kabiliyetleri, yıkımsal  güç gösterileri, …  rafa kaldırılacak;  hem de göz göre göre. Ayrıca bu “seyir”,  riskli aşamalara gebe:  Sağlıklı beslenirken seker hastası olmak var.  

Yapay Zeka yapageldiğimiz bir çok şeyi hatasız dedikodusuz, duygusal krizler, istismar söylemleri..olmadan bilinen verilere göre hatasız halledecek.

Buna bütün insanlığın birikimini emanet ettiği, milletlerini istismar ile malul devletler  dahil. (2)

*

Dünyanın iç karartıcı “manzarasına” bakıyoruz. Gördüğümüz güçlenen devletlerin zayıf devletleri dolayısıyla insanlığı “istismar” etmesidir.

Demek, büyük organizasyonlar tıpkı paranın birikmesi gibi sahibini esir ediyor; milletler ‘köle’, devletler ‘efendi’ oluyor.

Milletlerin tüm somut değerlerini temsil eden devletten vaz geçmek şimdilik mümkün değil.

Fakat onu dizginleyecek, onu kontrol edecek, denetleyecek demokrasiye kafa yormaktan başka çaremiz de yok.

*

Şimdilerde demokrasi gözden düştü; otokratik yönelimler sahne aldı.

 Seçmenler seçimlerde uyandırılıp, seçimlerden sonraki dönemler için uyutuluyor.

Partiler seçmenleri aynılaştırırken, siyasiler profesyonelleşme  peşinde.

*

Halkın esaslı eğitimi, gelişmesi, siyasal tercihinin her aşamasında inisiyatif göstermesi,  bütün siyaset dünyasında cennet vaadine dönüştü.

Batı ülkelerindeki karışıklığın sebebi, seçmenin ters evrime koşullanması itirazlarıdır.

Gelişmekte olan ülkelerde ise gelişme hedefi, seçmenlerin  ölünceye kadar fedakarlığına bağlanmış; seçmenler bitmeyen etaplara koşulmuş.

*

Demokrasiyi barışçıl, ilerletici özelliğini engelli kılan iki etmen var:

(i)Halkını istisnasız  ileri teknoloji seviyesinde rekabet edebilir  liyakate ulaştırmayan bütün eğitim düzenekleri aldatmacadır.  

(ii) Bu  süreç başlamadan yapılan, yaptırılan bütün siyasal seçimler demokratik anlamda butlan ile maluldür; yok hükmündedir. Çünkü seçmenin aydınlanma “rüştü” ilgi edilmiştir.

*

Demokrasinin mevcut sakatlanmış haline temsili demokrasi diyoruz. Temsili Demokrasi her yerde  yaygın olarak kullanılırken,  yan tesirleri milli güvenlik gerekçesi oluşturuyor.

Temsili demokrasinin daha ideali, fakat  uygulamalarda çözümsüz kalan türü katılımcı demokrasi.

Birinde seçmenin çoğunluğunun adaletsizliği; diğerinde asgari seçmen çeşitliğini  siyasal yönetime katmayı vaat eden her biri küçük devlet  numunesi olan STK ların  ihdası.

Bu iki yöntem insanlığa  “tavuk- yumurta” sarmalının dışında hiçbir şey vaat etmiyor.

*

Çözüm için fırsat “şimdilik”  kapıda:

Sürekli Seçim Sistemi’ni dijital sisteme entegre  etmek.

İnsanlık bu fırsatı değerlendirmezse, yukarıda sözünü ettiğim bir bilen olarak  yapay zeka,  o kapıdan geçecek.

*

Değinimin daha belirgin olması için aşağıya temsili ve katılımcı demokrasi değinileri içeren araştırmadan bir kesit sunmak istiyorum:

“…Temsili demokrasi modelinin, özellikle 1990’lardan itibaren dünyada yaşanan hızlı değişim süreciyle birlikte yoğun bir biçimde sorgulanmaya ve eleştirilmeye başlandığı görülmektedir.

Modelin, bu süreçte özellikle farklılıkların temsiline imkan tanımaması, siyasal katılmayı sadece seçim dönemlerine indirgemesi, halkın siyasal alana katılma olanaklarının her geçen gün kısıtlanması veya büyük oranda katılımın sınırlandırılması ve bu nedenle vatandaşların, temsilcileri üzerinde etkisinin ve denetiminin olmaması, demokrasinin kendisine olan güvenin artmasına rağmen, temsili demokrasi modeline ve temsil kurumlarına olan güvenin her geçen gün biraz daha azalması, sistemin temeli olan seçimlere katılma oranlarının tüm dünyada hızla azalması, gizlilik ilkesi çerçevesinde statükocu ve korumacı devlet anlayışını arttırması ve seçim sistemlerinin yol açtığı sorunlar nedeniyle büyük ölçüde eleştirildiği görülmektedir.

Temsili demokrasi modeline yönelik tartışlarının neticesinde ortaya çıkan katılımcı demokrasi anlayışının, temsili demokrasiden kaynaklanan birçok soruna büyük ölçüde çözüm olacağı; özellikle vatandaşların siyasal alana katılım sorununu önemli ölçüde ortadan kaldıracağı, demokrasiye olan güvenin yanında demokratik kurumlara olan güveni de arttıracağı, vatandaşlar ile devlet arasında bir bütünleşme sağlayacağı görülmektedir.

Bu bağlamda katılımcı demokrasiye yöneltilen eleştirilere rağmen günümüzde, demokrasinin uygulandığı bütün ülkelerde temsili demokrasilerin yanında katılımcı demokrasilere de yer verildiğini söylemek gerekmektedir.

Halk artık,  sadece seçim dönemlerinde oy kullanarak temsilcilerini seçen, diğer dönemlerde ise yönetime hiçbir şekilde etki edemeyen pasif bir izleyici olmaktan çıkarak, her safhada yönetime ve siyasal karar alma sürecine etki eden aktif bir birey haline dönüşmektedir.

Değişen dünya koşulları siyasal katılmayı, sadece seçim dönemlerinde oy kullanma ile sınırlı görmeyi demokrasinin gerekleri açısından yeterli görmemekte, halkın yönetim süreçlerinin tamamına aktif olarak katılımlarının sağlanmasını gerekli görmektedir.

Bu anlayışın gelişimi tüm dünyada katılımcı demokrasiye duyulan ilgiyi arttırmakta ve katılımcı demokrasilerin geleceğine ışık tutmaktadır.” (3)

Açıklamalar:

(1)Nebulus(Lat.) Bulut, sis; çoğulu nebulae. İyonize ,nötr veya moleküler hidrojen ve kozmik tozdan oluşabilen, yıldızlar arası  ortamın belirgin şekilde ışıldayan kısmı. “Yaratılış Sütunları” denilen yıldız oluşum bölgeleridir.

İnternet ile ilgili ilk somut veri ağı 1950 yılında Amerika Birleşik Devletler’nde Arpanet sistemidir.

Arpanet (Advanced Research Projects Agency Network’ün kısaltılması)ise bilgisayar ağı. Günümüz internetinin öncüsü. Bilgi gönderiminde paket şifrelemeli kısmı ağ düzeni.

(2) Devletlerin istismar  özelliği belirgin, ve yaygıdır; bunu mahremiyet (devlet sırrı) ile geçiştirmek gelenektir.

 İşte çok değerli bir soru:  İstismarın kaynağı güç mü, güven mi?

Güvenin merkezindeki somut, güçtür;   soyut olan ahlak ise ruhsal eylemlik olan vicdan etkilidir; vicdan, benliği aşmadıkça rüştünü kanıtlamaz. .. İstismar, hem  kuvvete, hem de dar vicdanlı ahlaka sızabilir. Çözümü, şeffaf denetlenebilir ölçülenmiş mesafedir.

Sözlük anlamı iyi niyeti sömürme. İngilizce exploitation:ilişkilerde  hazcı avantajı esas alma.  İstismar: Arapça ŞMR kökünden, Şamara ürün verdi, fayda sağladı fiilinden istif’al vezni. Haz tuzağı diyebiliriz.

(3 ) Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 32, 2014 Bahar, 194-214 194 Temsili Demokrasinin Sorun Alanları ve Çözüm Noktasında Yeni Bir Model: Katılımcı Demokrasi Arş. Gör. Osman NACAK Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü E-posta: onacak@sakarya.edu.tr