X- YARGI

Açıklama:

Eskiden yargı birbirini tanıyan kişiler arasında halkın sosyal denetimi ile adil bir şekilde yürümekte idi. Bugün ise birbirini tanımayan taraflar, şahitler, bilirkişiler, savcılar, müvekkil ve vekiller arasında cereyan etmektedir. Sosyal denetim ortadan kalkmıştır. Dolayısıyla yargı ancak iktidarların veya zenginlerin bir baskı aracı hâline gelmiştir. Adaleti dağıtmamakta, sadece zulme âlet olmaktadır.

Çözüm:

Çözüm, yerinden yönetim ve hakemlik sistemine geçiştir. Mahkemeler 5000 nüfuslu Bucak’larda kurulmalı, hakemler 50 000 nüfuslu ilçe merkezinden seçilmelidir.

1- Pahalı Yargı

Açıklama:

Yargı giderleri ve avukatlık masrafları vatandaşlara pahlıya mal olduğu gibi, onlarca sene süren davalar devlete de pahalıya mal olmaktadır. Böylece adalet ancak zenginler için çalışmaktadır.

Çözüm:

Hakemlik sistemi getirilmelidir. Hakemlerin kararları kesin olmalıdır. Bir hakem bir davayı bitirmeden başka davada hakem olmamalıdır. Yargılama vatandaşlara karşılıksız olmalıdır. Bu hem yargılamayı çalıştırır hem de yargıyı ucuz hâle getirir.

2- Ezici Yargı

Açıklama:

Bir kimse aleyhinde dava açma demek onu mahvetme demektir. Yargı giderleri, mahkemelere ve karakollara gidip gelmeler, yıllarca süren huzursuzluk halkı ezmektedir. Hiç yargı olmasa daha huzurlu olunacaktır. Rüşvet mafyaları ve baskıcı rejim için bu uygulamalar silah olmaktadır.

Çözüm:

Soruşturma kişinin ayağına gidilerek sözlü, sonra yazılı yapılmalıdır. Dava iyi-kötü kısa zamanda sonuçlandırılmalıdır. Kimse huzursuz edilmemelidir. Bu da hakemlik sistemi ile olmaktadır. Hakemler çok davaya bakabilmek için çabuk sonuçlandırırlar. Zamanları da vardır.

3- Bağımlı Yargı

Açıklama:

Hakimler adalet bakanlığınca atanmaktadır ve Yargıtay müessesesi ile onanan davalarla hakimler etki altına alınmaktadır. Adalet Bakanlığı emriyle yargılanmaktadırlar. Bu da yargıyı bağımlı hâle getirmektedir.

Çözüm:

Çözüm hakemlik sistemidir. Hakemlerin yine hakemle denetlenmesidir. Siyasi parti başkanları uygun görürlerse üst yargı nezdinde hakem veya soruşturmacılar aleyhine dava açabilirler. Bilgisizlikten hata yapanların zararını ilmî, ihmalden hata yapanların (mesela geç karar alma) zararını dinî, beceriksizlikten hata yapanların zararını meslekî, kasten hata yapanların zararını siyasî dayanışma ortaklıkları tazmin eder.

4- Taraflı Yargı

Açıklama:

Yargı baskı görmüş ise devlet tarafı olmaktadır. Zaten savcı hakimleri yönlendirmektedir. Baskı görmüşse yine taraf olmaktadır.

Çözüm:

Çözüm hakemlik sistemidir. Taraflar hakemleri seçeceklerdir. Baş hakemi hakemler seçecektir. Baş hakemde ittifak edemeyenlerin hakemlikleri düşecektir. Böylece tarafsızlık sağlanacaktır.

5- Etkisiz Yargı

Açıklama:

Yargı adaleti gerçekleştirmediği gibi caydırıcı da olmamaktadır. Vatandaş yargıya güvenmiyor. Vatandaş yargıdan korkmuyor. Mahkemeden karar çıksa bile hakkını alamıyor.

Çözüm:

Yargının bağımsız, tarafsız, etkin ve bilgili hakemlerden oluşmasıdır. Bunun için hakem olma ehliyeti devletçe verilmelidir. Bu ehliyet teminatlı olmalı, ücret devletçe ödenmelidir. Ama hakemlerini halk kendisi seçmelidir. Süratle karar verilmeli ve icra yapılmalıdır. Hapis cezaları kaldırılmalıdır. Hapis yerine tazminat veya dayak cezaları getirilmelidir. Halk adaletin süratinden emin olmalı ve karşı gelmekten çekinmelidir.

6- Gecikmeli Yargı  

Açıklama:

Yargı kararlarını yıllar sonra vermektedir. Davalıyı da davacıyı da bıktırılmaktadır. Hukuk davalarında dava sadece avukatlara yaramakta, taraflar ise ezilmektedir. Ceza davalarında haklı ve haksızı birlikte cezalandırmaktadır. Gerek soruşturma gerekse muhakeme işkence olmaktadır Bu sebepledir ki yargının adaletine kimse inanmıyor. Haklı güven içinde değildir, haksız korkmamaktadır.

Çözüm:

Dava kanıtlar hazırlandıktan sonra açılmalıdır. Hakemler kanıtları değerlendirerek karar almalı, yeter kanıt yoksa süre vermeden davayı düşürmelidir. “Beraatı zimmet asıldır” esası işletilmelidir.

7- Denetimsiz Yargı

Açıklama:

Yargı bugün denetimsizdir. Yargının verdiği kararlar kanuna aykırı olsa da, zulüm olsa da bir üst merci yoktur. Son zamanlardaki Anayasa Mahkemesi ve Yüksek Seçim Kurulu’nun kararlarında bu açıkça görülmüştür.

Çözüm:

Yargının her kademedeki kararları kesin olmalıdır. Karar alındı mı uygulanmalıdır. Ama yargı da yargı ile denetlenmelidir. Yargının haksız kararlarına karşı hakemlere gidilebilmelidir. Haksızlık ortaya çıkarsa, sebep olanların dayanışma ortaklıkları onu tazmin etmelidir.

8-Yöneten Yargı

Açıklama:

Yasama genel kural koyar. Yürütme onu olaylara uygular. Denetim uygulamanın yerinde yapılıp yapılamadığını görür. Yargı denetimin iddialarını karara bağlar. Yargı ancak geçmiş olaylar hakkında karar verir. Gelecek olaylara karışmaz. Yönetime müdahale etmiş olur. Yargı müşahhas olay hakkında karar verir, kararlarını başka olaylara teşmil edemez. Aksi halde yasamaya müdahale etmiş olur. Yargı taraf olamaz. Kendine gelmeyen davalara bakamaz. Aksi durumda denetime müdahale etmiş olur. Oysa bugün Anaysa Mahkemesi kararlar alıyor, yasaklar koyuyor.

Çözüm:

Yargı kararlarının emsal teşkil etmemesi, karar alınan yerden başka bir yerde uygulama sözkonusu olmamalıdır. Yargıtay ve başka kararlara istinat hakemler için meşru olmamalıdır. Ancak onların dayandığı delillerden yararlanılmalıdır. Kıyasa kıyas olmaz hükmü geçerli olmalıdır.

9- Dengesiz Yargı

Açıklama:

Avukatı tutabilen, savunmacısı olan taraf ile avukatı tutamayan ve savunucusu olmayan taraf teraziye konmaktadır. Bu da hakimleri zor durumda bırakmaktadır. Hakim doğru karar vermek için adeta taraf olma zorunda bırakılmaktadır.

Çözüm:

Savcılık kaldırılmalı, yerine siyasi partilerin atadığı hakemler yer almalıdır. Baş hakemi taraflar ittifakla seçmelidir. Baş hakem sadece taraf hakemlerin anlaşamadıkları hususlarda hakemlik yapmalıdır. Hakemler tarafların sadece avukatı değil, aynı zamanda adaletin de temsilcisi olmalıdır. Dava sadece benim hakkın karşı tarafa gitmemesi için değil, karşı tarafın hakkının da bana geçmemesi için açılmalıdır.

10-Tekel Yargı

Açıklama:

Halk çevrelerinde atanan hakimin yargısında yargılanmak zorundadır. Bu da onun hürriyetini kısıtlamaktadır. Yerini değiştirse bile fiilin işlendiği yerde muhakeme edildiği için kurtulmaktadır. Oysa yönetimde yer değiştirince kurtulmaktadır.

Çözüm:

Çözüm hakemlik sistemidir. İlçede ona yakın hakem bulunmalıdır. Vatandaş bunların tümünü yakından tanımaktadır. Çünkü oranın yerlisi mahiyetindedir. Sık sık değiştirilmektedir. Onlardan birini kendisine hakem seçebilmektedir. Hatta ilçesini değiştirdiğinde kısas infazından kurtulup tazminat infazına geçebilmektedir.

Sonuç: “Hakimlik sistemi”nden “hakemlik sistemi”ne geçilmelidir. Hakimlik sitemi sadece askerlikte geçerli olmalıdır. Düzen bozulduğunda sıkıyönetime geçilip hakimlik sistemi geçici olarak uygulanmalıdır.