Erbakan’ı farklı anıyoruz; detaylar önceki 9-10-11’inci yazılarda…
Ekrem Şama’nın bugünkü (04.02.2019) “Erbakan, Amerika’yı yenen adam” başlıklı yazısını görünce, bu yazı başlığımı değiştirdim. Sebebi şöyle: Yıllar öncesinde, günlerdir Erbakan Hocamız ile Altınoluk’taki evindeyiz… SELEM konusuna odaklanmış, çalışıyoruz… Hiç unutmuyorum, yorucu bir çalışma gününün ardından, o günün akşamında, SONUÇ olarak hepimize dedi ki; “Arkadaşlar, desenize biz Amerika’yı (ve ardındaki gücü) atom bombası ile yenemeyiz ama SELEM SİSTEMİ İLE YENEBİLİRİZ…”
Evet, günlerdir anlatmakta olduğumuz işte bu “SELEM” bahsi ile kaldığımız yerden devam edelim; ‘Selem Sözleşmesinin Güncellenmesini Gerektiren Nedenler’ konumuzla...
“Günümüzde Selem / Selem akdi hem tarihte hem de günümüzde uygulama alanı bulmuştur. Ancak bu akdin güncellenmesi ve kapsamının genişletilmesi gerekir. O nedenle bu ayırımda bu akdin nasıl güncelleneceği ve etkin hale getirileceği üzerinde durulacaktır.
Selem Sözleşmesinin Güncellenmesini Gerektiren Nedenler / Günümüzde tüketim ekonomisi revaçtadır. Veresiye ve taksitli satışlar ciddi bir toplumsal sorun olarak karşımıza çıkar. Kredi kartları bu sorunu daha da artırır. Bütün bu alışverişler vade farklarına dayanır, vade farksız denilen satışların içinde vade farkı önceden konulur. Kişiler limitlerinin üzerinde borçlandıklarından tasarruf etmeleri hayal olur. Bu durum kapitalist faizli ekonominin doğal sonucudur. Çok sayıda tüketiciyi intihar noktasına getirir ve birçok ülke ekonomisi için ciddi manada çöküşler yaşanır (OXFAM, 2018). Çalışmanın bu bölümünde bir paradigma değişikliğine gidilerek veresiye ve taksitli satışların yerine önceden ödemeli sonradan mal teslim alma sistemi olan “selem / para peşin mal veresiye” üzerinde durulacaktır.
Selemin Dayandığı İlkeler / Selem ile ilgili açıklamalara geçmeden bu sistemin kurulabilmesi için birtakım alt sistemlere ve anlayış değişikliklerine ihtiyaç vardır. Bu maksatla öncelikle selem sisteminin dayandığı ilkeleri belirlemek gerekir.
u Selem sistemi faizsiz ortaklık sistemlerinin geliştirdiği bir sözleşme türüdür. Ancak faizli ekonomilerde de uygulanabilir. Ön ödemeli siparişe ilişkin sözleşmeler, taşınmaz satışlarındaki tanıtım ve reklâm niteliğindeki lansman satışları ve buna dair fiyat indirimleri bu kapsamda geniş uygulama alanı bulan anlaşmalardır.
u Bununla birlikte selemin bütün standart mallara yaygınlaştırılması için ilk adım olarak selem akitlerinin güncellenmesi ve şartlarının ona göre belirlenmesi gerekir. Bu çalışma bu konuda bir adım atılması olarak değerlendirilebilir. Seleme dayalı çıkarılacak mal senetleri sistemi kurulacağından bu senetleri alıp satan veya nakde dönüştüren selem senetleri borsası adıyla bir birimin de oluşturulması gerekir. Bu birim mahalle veya semt kooperatifleri içinde oluşturulabilir. Katılım bankalarının doğrudan konusu olması gerektiği gibi konvansiyonel bankalar da faizsiz uygulamalara pencere açmak suretiyle selem senedine dayalı anlaşmaları bünyesine katabilir. Sistem büyüdüğünde Mal Senetleri Borsası şeklinde teşkilatlanabilir.
u İkincisi; selem sisteminde üreticiye ödeme peşin yapılır ürün vadeli alınır. Ürünün teminatlı ve standart olması, teslim edildiğinde hıyarı rüyet dediğimiz görülünce reddedilecek mallardan olmaması gerekir. Bütün üreticiler buna göre programlanmalı ve eğitilmelidir.
u ortaklıkları tesis edilmelidir. Bu konu doktora tezimizde ele alınmıştır. Sosyal grup teminatı adını verdiğimiz bu dayanışma şeklinde aynı veya benzer nitelikteki üreticiler birlikte hareket ederler ve birbirleriyle taahhüt esasına göre anlaşırlar ve bağlanırlar. Bir zarar veya beklenmedik bir durum olması halinde kendi aralarında dayanışarak bu zararı giderirler. Bir nevi kefalete dayalı sigortayla birbirlerini güvence altına alırlar. Dayanışma ortaklığının günümüzdeki sigortalardan farkı baştan prim ödeme mecburiyetinin olmamasıdır. Taahhüt yeterlidir ve ancak bir zarar olunca ödeme yapılır. Bu dayanışma şekli malların zamanında teslim edilmemeye dayalı zararın ödenmesi sorununu ortadan kaldırır.”
(‘Selemin güncellenmesinde dayanılan ilkeler’ konusu ile devam edeceğiz…)