Reşat Nuri Erol
Prof.Dr.Sabri TEKİR; CARİ AÇIK ve FİNANSAL BASKI
12.01.2017
6993 Okunma, 0 Yorum

 

CARİ AÇIK ve FİNANSAL BASKI

Prof.Dr.Sabri TEKİR


Cari açık, ülkemizin ikiyüz yıllık kronik ekonomik ve mali problemidir. Ondokuzuncu ve yirminci yüzyıllar bu problemle mücadele içinde geçti. Mücadele mi ettik, yoksa cari açığı politik ve ekonomik bir fırsat olarak mı değerlendirdik belli değildir. Bu, üzerinde ciddi, tarafsız ve uzun tartışmaların yapılması gereken bir konudur.  Şimdilerde cari açık ülke gündemini yeniden işgal etmekte, yine tüm yıkıcı etkisini göstermeye çalışmaktadır.

Ülkemizde cari açık sükunet ve istikrarlı dönemlerde genelde sorun olarak görülmez. Ancak dış politikada ve ekonomik ilişkilerde daraldığımız, başımız sıkıştığı dönemlerde karar alıcılar ve uygulayıcılar için adeta bir günah keçisi haline getirilir. Alacaklı ülkeler için cari açık bir Aslan  terbiyecisinin elindeki kamçı gibi kullanılan bir araç haline dönüşüverir. Günümüzde olduğu gibi Osmanlı Devletini yönetenler de cari açığı böyle algıladılar. O dönemdeki alacaklı ülkeler cari açığı Osmanlı Devletini terbiye etmek, kendi ekonomik ve politik çıkarları doğrultusunda kullanabilmek için çok önemli bir yaptırım aracı olarak kullandılar. Gün geldi Osmanlı maliyesi bütünüyle alacaklı ülkelerin kontrolü altına giriverdi.

Cari açık Lozan müzakerelerinde önemli bir baskı aracı olarak kullanıldı. Yirminci yüzyılın ikinci yarısına gelindiğinde durum değişmedi. 27 Mayıs ihtilali ile başlayan, her on yılda bir zincirleme ihtilal ve askeri müdahalelerle devam eden sürecin temelinde yine bu gerekçe vardı. 12 Eylül bu müdahalelerin en ağırı idi. 12 Eylül müdahalesi esasen kronik hale gelen cari açık problemine çözüm getirmek amaçlı 24 Ocak kararlarının başarısını sağlamaya yönelik olarak  siyasi iradenin muvafakati ve mutabakatı ile yapılmıştı. Ama Aslan terbiyecisi, onun isteğine ram olmadan uyguladığı politikalardan vazgeçecek gibi değildi. Nitekim, 1996-97 yıllarında kamu kesimi borçlanma gereğini ortadan kaldırma hedefli ekonomik tedbirlerde başarılı sonuçlar elde edilince, bu sefer başka gerekçelerle ortaya çıktı, uygulanan bu son  derece önemli politikaların akim kalmasını sağladı. Çünkü, elindeki kamçının ikiyüz yıllık meşruiyet gerekçesini kaybetmek istemiyordu, o da cari açık ve bunun neden olduğu sorunlardı. Başka hangi gerekçe ile siyasi ve ekonomik hayatımıza müdahale edebilecekti ki?

Türkiye'nin cari açığı GSYH'nın yüzde 4.50 - 5.40 arasında dalgalanıyor. Aylık olarak 4 milyar dolayında bir dış ticaret açığımız var. Yıllık bazda 50 milyar doları aşıyor. Bunun finansmanı iç tasarruflarla karşılanamıyor ve yabancı kaynaklı tasarruflara ihtiyaç duyuluyor. Türkiye'nin halihazırdaki 420 milyar dolarlık dış borcun temel nedeni de bu. Bu miktar diğer ülkelerin borçlarıyla mukayese edildiğinde çok görülmeyebilir. Ancak, 15 Temmuz darbe girişimi, arkasında yaşanan çalkantılar, terörle mücadele, komşularımızla gerilen ilişkilerimiz vb. nedenlerle ihracat ve turizm gelirlerimizin azalması, üretimde yaşadığımız kayıplar bunu önemli hale getirmektedir.

Nitekim, basına yansıyan haberlere göre, 27 bine yakın şirketimizin döviz borcu bulunmaktadır. Toplam döviz borcumuzun yüzde 75'i sadece 1.100 şirkete aittir. Kullanılan döviz kredileri genellikle Çin, Almanya, Rusya ve İtalya menşelidir. Karşılaştığımız problem de Almanya menşelidir. Almanya dış ticaretimizde başı çeken bir ülkedir. İhracat ve ithalat en çok bu ülkeden yapılmaktadır. Alman Deutschebank liderliğinde Alman Finans kuruluşları, özellikle 15 Temmuz menhus darbe girişiminin ortaya çıkardığı ekonomik ve politik ortamı bahane ederek döviz borcu bulunan şirketlerin kur riskini talep etmeye başlamıştır. Bu talep, zincirleme bir şekilde önce yabancı bankaları, sonra da diğer bankaları benzer davranışlara sürükleyecektir, sürüklemektedir. Nitekim, yabancı bankalar, dolar kurunun çok daha yukarılara tırmanabileceği gerekçesiyle, üç ay olarak uyguladıkları kredi pozisyonlarını bir ay içinde kapatmaları için Türk firmalarına baskı yapmaya başlamışlardır.

Birkaç ay içinde doların Türk lirası karşısında yüzde kırkı bulan değer artışı, bir taraftan dövize olan talebi daha da artırırken risk endişelerini de genişletmektedir. Doların değerindeki bu artış frenlenemediği takdirde Türk ekonomisi üzerinde taşınması zor bir yük oluşturabilecektir. Ülkeler hassas dönemlerden geçerken iç ve dış politikada bütünleşik politikaların uygulanmasında zorunluluk vardır. Yani, tüm kurumların koordineli bir şekilde belirlenmiş hedeflerle ilgili politikalar üretmeleri gerekir.

Merkez Bankasının bu tür gelişmeleri aylar önce öngörmüş olması gerekirdi. Çünkü, küresel politikalar silahdan çok finansal araçlarla daha etkili, daha yıkıcı ve gerekirse yapıcı bir şekilde yürütülür. Hatta İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra küresel politikalarda daha çok finansal araçların kullanıldığı söylenebilir. Ancak ülkelerin de kendi tedbirlerini yine kendilerinin geliştirmeleri gerektiği açıktır. Söz gelimi inşaat sektöründe ithal malzeme, otomobil sektöründe yabancı marka araba kullanmayı teşvik politikaları siyasetin ve müteaahitlerimizin tercihi ve insanımızın lüks tüketim arzusundan kaynaklanmadı mı? Bunun yüksek satınalma gücünü gösterdiği doğrudur, ancak bunların genelde bireysel krediler yoluyla borçlanılarak satın alındığı da doğrudur. Unutmamak gerekir ki, Osmanlı Devletini yıkan faktörlerden biri de lüks tüketim, gösterişli binalar ve üretimden çok tüketime yönelik harcama politikalarıdır. Acaba tarih yine tekerrür mü ediyor?
12 Ocak 2017

 






Son Eklenen Makaleler
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-87
13.12.2025 516 Okunma
1 Yorum 13.12.2025 09:21
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-86
12.12.2025 595 Okunma
1 Yorum 12.12.2025 10:21
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-85
11.12.2025 678 Okunma
1 Yorum 11.12.2025 12:04
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-84
10.12.2025 728 Okunma
1 Yorum 10.12.2025 09:42
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-83
9.12.2025 779 Okunma
1 Yorum 09.12.2025 10:27
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-82
7.12.2025 846 Okunma
1 Yorum 07.12.2025 11:44
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-81
6.12.2025 888 Okunma
1 Yorum 06.12.2025 08:22
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-80
5.12.2025 911 Okunma
1 Yorum 05.12.2025 14:37
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-79
5.12.2025 965 Okunma
1 Yorum 05.12.2025 14:31
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-78
3.12.2025 883 Okunma
1 Yorum 03.12.2025 12:01
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-77
2.12.2025 1054 Okunma
1 Yorum 02.12.2025 08:08
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-76
30.11.2025 906 Okunma
1 Yorum 30.11.2025 07:29
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-75
29.11.2025 1179 Okunma
1 Yorum 29.11.2025 10:33
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-74
27.11.2025 947 Okunma
1 Yorum 27.11.2025 11:06
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-73
26.11.2025 1141 Okunma
1 Yorum 26.11.2025 08:37
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-72
25.11.2025 1289 Okunma
1 Yorum 25.11.2025 08:04
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-71
24.11.2025 1190 Okunma
1 Yorum 24.11.2025 10:16
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-70
22.11.2025 1124 Okunma
1 Yorum 22.11.2025 11:52
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-69
21.11.2025 1229 Okunma
1 Yorum 21.11.2025 11:49
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-68
20.11.2025 1134 Okunma
1 Yorum 20.11.2025 07:49
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-67
19.11.2025 1088 Okunma
1 Yorum 19.11.2025 13:04
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-66
18.11.2025 1279 Okunma
1 Yorum 18.11.2025 08:41
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-65
16.11.2025 1128 Okunma
1 Yorum 16.11.2025 07:46
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-64
15.11.2025 1170 Okunma
1 Yorum 15.11.2025 10:15
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-63
13.11.2025 1272 Okunma
1 Yorum 13.11.2025 09:26
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-62
12.11.2025 1295 Okunma
1 Yorum 12.11.2025 07:19
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-61
10.11.2025 1045 Okunma
1 Yorum 10.11.2025 11:13
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-60
9.11.2025 1146 Okunma
1 Yorum 09.11.2025 07:22
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-59
8.11.2025 1033 Okunma
1 Yorum 08.11.2025 09:39
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-58
7.11.2025 1155 Okunma
1 Yorum 07.11.2025 11:40
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-57
6.11.2025 1179 Okunma
1 Yorum 06.11.2025 09:44
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-56
5.11.2025 1258 Okunma
1 Yorum 05.11.2025 11:53
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-55
4.11.2025 1243 Okunma
1 Yorum 04.11.2025 10:35
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-54
3.11.2025 1354 Okunma
1 Yorum 03.11.2025 11:07
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-53
2.11.2025 1527 Okunma
1 Yorum 02.11.2025 10:18
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-52
1.11.2025 1470 Okunma
1 Yorum 01.11.2025 11:15
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-51
31.10.2025 1602 Okunma
1 Yorum 31.10.2025 09:30
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-50
29.10.2025 3906 Okunma
1 Yorum 29.10.2025 07:54
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-49
28.10.2025 1625 Okunma
1 Yorum 28.10.2025 07:45
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-48
26.10.2025 1567 Okunma
1 Yorum 26.10.2025 09:12
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-47
25.10.2025 2005 Okunma
1 Yorum 25.10.2025 07:55
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-46
24.10.2025 1660 Okunma
1 Yorum 24.10.2025 09:52
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-45
23.10.2025 1610 Okunma
1 Yorum 23.10.2025 19:58
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-44
22.10.2025 1909 Okunma
1 Yorum 22.10.2025 09:43
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-43
21.10.2025 1656 Okunma
1 Yorum 21.10.2025 08:33
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-42
19.10.2025 1809 Okunma
1 Yorum 19.10.2025 11:11
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-41
18.10.2025 1949 Okunma
1 Yorum 18.10.2025 09:27
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-40
17.10.2025 1959 Okunma
1 Yorum 17.10.2025 10:43
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-39
16.10.2025 1953 Okunma
1 Yorum 16.10.2025 09:27
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-38
15.10.2025 2115 Okunma
1 Yorum 15.10.2025 11:16
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-37
14.10.2025 1994 Okunma
1 Yorum 14.10.2025 10:48
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-36
12.10.2025 1722 Okunma
1 Yorum 12.10.2025 08:14
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-35
11.10.2025 1829 Okunma
1 Yorum 11.10.2025 09:38
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-34
10.10.2025 1742 Okunma
1 Yorum 10.10.2025 09:54
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-33
9.10.2025 1881 Okunma
1 Yorum 09.10.2025 07:10
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-32
8.10.2025 1786 Okunma
1 Yorum 08.10.2025 12:21
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-31
7.10.2025 1729 Okunma
1 Yorum 07.10.2025 10:04
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-30
6.10.2025 1572 Okunma
2 Yorum 06.10.2025 07:17
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-29
5.10.2025 1712 Okunma
1 Yorum 05.10.2025 10:35
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-28
4.10.2025 1605 Okunma
1 Yorum 04.10.2025 06:40
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-27
3.10.2025 2041 Okunma
1 Yorum 03.10.2025 11:41
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-26
2.10.2025 2240 Okunma
1 Yorum 02.10.2025 15:47
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-25
30.09.2025 1383 Okunma
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-24
28.09.2025 1661 Okunma
1 Yorum 28.09.2025 04:56
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-23
27.09.2025 1722 Okunma
1 Yorum 27.09.2025 12:16
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-22
26.09.2025 1434 Okunma
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-21
24.09.2025 1873 Okunma
2 Yorum 24.09.2025 11:43
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-20
23.09.2025 1798 Okunma
1 Yorum 23.09.2025 06:45
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-19
20.09.2025 1886 Okunma
1 Yorum 20.09.2025 06:31
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-18
19.09.2025 1562 Okunma
1 Yorum 19.09.2025 12:03
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-17
18.09.2025 1704 Okunma
1 Yorum 18.09.2025 09:57
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-16
17.09.2025 1742 Okunma
1 Yorum 17.09.2025 05:40
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-15
16.09.2025 1993 Okunma
1 Yorum 16.09.2025 08:54
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-14
14.09.2025 1681 Okunma
1 Yorum 14.09.2025 10:25
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-13
13.09.2025 1586 Okunma
1 Yorum 13.09.2025 09:39
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-12
12.09.2025 1615 Okunma
1 Yorum 12.09.2025 10:41
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-11
11.09.2025 1688 Okunma
1 Yorum 11.09.2025 10:05
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-10
10.09.2025 1701 Okunma
1 Yorum 10.09.2025 10:07
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-9
9.09.2025 1624 Okunma
1 Yorum 09.09.2025 08:09
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-8
8.09.2025 1490 Okunma
2 Yorum 08.09.2025 09:46
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-7
7.09.2025 1522 Okunma
1 Yorum 07.09.2025 08:51
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-6
6.09.2025 1736 Okunma
1 Yorum 06.09.2025 10:12
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-5
5.09.2025 1472 Okunma
1 Yorum 05.09.2025 05:34
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-4
4.09.2025 1477 Okunma
1 Yorum 04.09.2025 09:56
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-3
2.09.2025 1724 Okunma
1 Yorum 02.09.2025 09:03
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-2
1.09.2025 1642 Okunma
1 Yorum 01.09.2025 10:10
Reşat Nuri Erol
Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-1
31.08.2025 1705 Okunma
1 Yorum 31.08.2025 07:33
Reşat Nuri Erol
Kur’an ve ilim yani yeni medeniyet çalışmalarımız-3
30.08.2025 1925 Okunma
1 Yorum 30.08.2025 10:17
Reşat Nuri Erol
Kur’an ve ilim yani yeni medeniyet çalışmalarımız-2
29.08.2025 1801 Okunma
1 Yorum 29.08.2025 09:20
Reşat Nuri Erol
Kur’an ve ilim yani yeni medeniyet çalışmalarımız-1
28.08.2025 2026 Okunma
1 Yorum 28.08.2025 08:27
Reşat Nuri Erol
Nebahat Koru’nun vefatı bizleri yine hüzünlendirdi
27.08.2025 1709 Okunma
1 Yorum 27.08.2025 07:13
Reşat Nuri Erol
‘Adil Düzen uygulanabilir mi’ sorusuna cevap-18
26.08.2025 2304 Okunma
2 Yorum 26.08.2025 08:51
Reşat Nuri Erol
‘Adil Düzen uygulanabilir mi’ sorusuna cevap-17
25.08.2025 1886 Okunma
1 Yorum 25.08.2025 10:19
Reşat Nuri Erol
Kur’an ve ilim haftalık seminerlerimiz devam ediyor
24.08.2025 1827 Okunma
1 Yorum 24.08.2025 10:29
Reşat Nuri Erol
‘Adil Düzen uygulanabilir mi’ sorusuna cevap-16
23.08.2025 2307 Okunma
1 Yorum 23.08.2025 09:21
Reşat Nuri Erol
‘Adil Düzen uygulanabilir mi’ sorusuna cevap-15
22.08.2025 1881 Okunma
1 Yorum 22.08.2025 10:15
Reşat Nuri Erol
‘Adil Düzen uygulanabilir mi’ sorusuna cevap-14
21.08.2025 1988 Okunma
1 Yorum 21.08.2025 08:47
Reşat Nuri Erol
‘Adil Düzen uygulanabilir mi’ sorusuna cevap-13
20.08.2025 1690 Okunma
1 Yorum 20.08.2025 05:15
Reşat Nuri Erol
‘Adil Düzen uygulanabilir mi’ sorusuna cevap-12
19.08.2025 1821 Okunma
1 Yorum 19.08.2025 05:56
Reşat Nuri Erol
‘Adil Düzen uygulanabilir mi’ sorusuna cevap-11
17.08.2025 1937 Okunma
1 Yorum 17.08.2025 10:25


© 2025 - Akevler