Kur’an’a göre yeni düzen ve yeni medeniyet-12
Önceki yazılarla birlikte okunmasını tavsiye ederek kaldığımız yerden devam…
Kur’an yani söz konusu ayet burada ne diyor?
“Hedyİ de İhlal etmeyİnİz.” (Maide 2)
Gelecekte oluşacak ekonomide her malın ve ara malın ambarı olacaktır. Mal dediğimizde halkın kullandığı değerli eşyadır. Ara mal ise halkın işine yaramayan ama üreticiler tarafından kullanılan değerli eşyadır. Mesela demir halka yaramaz ama demirden mamul anahtar halkın işine yarar. İşte, her malın ve ara malın ambarı olacaktır. Üreticiler bir ambardan aldıkları bir eşyayı değiştirerek başka ambara teslim edeceklerdir. Stoklarla oluşan fiyat farkları onların ücreti olacaktır. Bu sayede insanlar başka insanlarla hiç karşılaşmadan kendilerine her zaman iş bulacaklardır. İşte buraya verilen malların bir kısmı “hedy” olacak bir kısmı “kalaid” olacaktır.
“Hedy” demek standart mal demektir. Ambara verirsin ama sonra aynısını değil benzerini alırsın. “Kalaid” ise verdiğin etiketlenir, kilitlenir; sonra aynısını alırsınız.
Bir ambardan alıp ürettiğiniz malı kontrolden geçirir sonra onu ambara teslim edersiniz. Bir belge alırsınız. Bu belgede sadece malın adı yazılıdır. İşte bu “hedy” olmaktadır. Siz onu istediğinize devredersiniz. O belgeyi alan ambara gider, onu değil onun mislini alır. Buna “mislen eda” denir.
Bugünkü uygarlık esas olarak “mislen eda”ya yani “hedy”e dayanmaktadır.
Hac yapacak kimselerin kurbanları memleketlerinden alıp götürmeleri esastır. Gaye; dünyadan gelen kurbanların etleri birlikte kesmeleridir. Böylece insanlık dünyanın her tarafındaki canlılardan besinlerini almış olacaktır. Besin zincirinin temeli budur. Allah insanlara da bunu emrediyor; böyle bir yere gelerek (Mekke/“Kâbe”) dünyanın her yerinden gönderilen hayvanları kesiyorsunuz ve ikram ediyorsunuz. “Hedy” hacıların Mekke’ye gitmeden önce gönderdikleri kurbanın adıdır. Ayet diyor ki; “Hedyi de ihlal etmeyiniz.” (Maide 2) Bunların ihlal edilmemesi demek; bugün olduğu gibi, efendim ne gerek uzaklardan buraya kadar hayvanlara eziyet etmeye, orada ahırda beslenen ve sadece yemlerden oluşmuş hayvanları keselim, bu iş olsun bitsin deyip Allah’ın şeriatına müdahale etmeyin demektir.
Haram aylar vardır, haram yerler vardır.
Bir de haram eşya vardır, haram varlıklar vardır.
Haram aylarda, haram yerlerde, haram mallarda yasaklar kalkar, vergiler kalkar; buraya herkes malını getirir, istediği gibi teşhir eder ve pazarlar.
“Şeairillah”tan maksat ekonomik bakımdan serbest pazar yerleri demektir, malları teşhir edip satma yerleri demektir.
İşte buraya gelecek olan mallar da “hedy”dir. Burada satıcılar mal koyarlar. Ulaşımla gönderirler. Aynısını değil mislini alırlar. Bu ayet bize aynı zamanda ulaşım işletmesini de teşri etmektedir.
***
“Ve kalaİdİ de İhlal etmeyİnİz.” (Maide 2)
“Kilit” bir yere girmek için konan anahtardır, damgadır, mühürdür. Ortak ambara konan mallar kontrol edilir veya edilmez. Üstüne sahibinin adı yazılır. O şekilde teslim edilir. Buna karşılık sahibine belge verilir. Bu belge iki türlü olur. Biri içeriğini anlatır. Diğerinden sadece kime ait olduğu belli olur, içeriği mevcut olmaz. Her ikisi için uygun belge verilir.
Burada buna “kalaİd” denmiş olması hem kime ait olduğunu gösterir hem de hayvanı veya eşyayı tanıtır. Malı teslim eder, belgeyi alır, onu istediğine verir, o sonra o belgeyi alır, gelip ambardan aynısını almış olur.
Hacca kurban gönderenler de hayvanı teslim ederler, boyunlarına kime ait olduğunu gösteren kilit takarlar ve Mekke’de onu alırlar. Ambarlardan da aynısını alırlar.
Kur’an’da benzer şeylerden yan yana bahsediyor ve “Ve” harfi ile atfediyorsa, aralarında bir ilişki var, aynısı değildir demektir. (Devamı var)