ERBAKAN’IN “ADİL DÜZEN” SÖYLEMİ

“ERBAKAN’I ANMAK, ANLAMAK VE GEREĞİNİ YAPMAK” deyince, her yıl O’nun farklı bir yönünü ele almak için özel gayret sarf ediyorum; bu yıl da aynı gayreti göstermeye çalışacağım... Elimde uzun bir akademik çalışma var, özellikle onun üzerinde duracağımı yazmıştım. Çalışmanın özgün ve uzun adı şöyle: “İSLAM EKONOMİSİ ÇERÇEVESİNDE NECMETTİN ERBAKAN’IN ADİL DÜZEN SÖYLEMİ.”

Çalışma “NECMETTİN ERBAKAN’IN EKONOMİK SÖYLEM VE UYGULAMALARI” adlı “YÜKSEK LİSANS TEZİ”nden türetilmiş.

“Öz” denen bölüm şöyle: Çeşitli hükümetlerde görev olan, hattâ başbakanlık yapmış olan Necmettin Erbakan Türkiye’de yakın siyasi tarihe damga vuran siyasetçilerden bir tanesidir. Erbakan’ın iktisadi görüşlerinin öncesi de olmakla beraber Adil Ekonomik Düzen (AED) söylemi Erbakan’ın 1980 sonrası Refah Partisi ile seçim propagandası haline gelmiştir. Bu çalışmada önce Adil Düzen’in teorisi ele alınmıştır. Erbakan’ın kapitalizm ve sosyalime alternatif bir iktisadi örgütlenme biçimi olduğunu iddia ettiği AED, genel olarak; devlete biçilen rol, para, vergilendirme sistemi, kredi esasları ve ortaklık, üretim ve ihracat, enflasyon, işsizlik ve sosyal güvenlik esasları gibi konular üzerinde durmaktadır. Daha sonra AED’in İslam ekonomisi ile ne kadar örtüştüğü değerlendirilmiştir. Bu karşılaştırmayı zorlaştıran unsur, İslam ekonomisi hakkında birbirinden farklı görüşlerin olmasıdır. Çalışmada AED’in genel olarak İslam’ın ekonomik anlayışıyla örtüştüğü sonucuna varılmıştır.

Bugün çalışmanın “1. Giriş” bölümü üzerinde duralım.

Necmettin Erbakan, Türkiye’nin yakın siyasi hayatına damga vuran şahsiyetlerden bir tanesidir. Bakanlık, başbakan yardımcılığı ve başbakanlık yapmıştır. ERBAKAN’IN YAKIN DÖNEMDEKİ SİYASİ AKTÖRLERDEN EN ÖNEMLİ FARKI, KENDİNE HAS BİR İKTİSAT ANLAYIŞININ VE İKTİSADİ SÖYLEMLERİNİN OLMASIDIR. Bu söylemler şimdiye kadar hemen hemen hiç analiz edilmemiştir.

Necmettin Erbakan’ın iktisadi söylemlerini 1980 öncesi ve sonrası olmak üzere ikiye ayırabiliriz. 1980 öncesi dönemde Türkiye’de planlamaya dayalı devletçi iktisat politikaları uygulanırken, 1980 sonrası dönemde serbest piyasa dayalı iktisat politikaları uygulanmıştır. Erbakan’ın iktisat anlayışı bu politikalara bağlı olarak değişiklikler göstermekle beraber ana ilkeler devamlılık arz etmektedir. 1980 öncesi Ağır Sanayi söylemi ön plandayken sonrasında Adil Ekonomik Düzen (AED) söylemi ön plana çıkmıştır.

Erbakan, AED’i, kapitalizm ve sosyalizm sistemlerinin dışında İSLAMİ PRENSİPLERE DAYANAN ayrı bir ekonomik sistem olarak ifade etmiştir. Ayrıca Türkiye’de 1980’li ve 1990’lı yıllarda uygulanan ekonomik düzeni de rant ekonomisi olarak ifade etmiştir. AED, kendine has özellikleri olan, sosyalizmi ve kapitalizmi eleştiren; ama onların iyi yönlerini alan bir iktisadi model olarak düşünülmüştür.

Bu çalışma Erbakan’ın 1980 sonrası ekonomik düşüncesinin bir yansıması olan “ADİL DÜZEN” SÖYLEMİNİN İslam ekonomisi çerçevesinde değerlendirilmesini kapsamaktadır. Bu amaç doğrultusunda giriş kısmından sonra çalışmanın ikinci bölümünde AED teorisi ifade edilmeye çalışılmıştır. AED’nin 31 temel esası vardır. Bunlardan devletle ilgili olan üç tanesi genel esaslar olmak üzere 7 tanesi parayla, 7 tanesi vergiyle, 7 tanesi krediyle ve 7 tanesi sosyal güvenlikle açıklanmaktadır.

Çalışmanın üçüncü bölümünde devlet, para, faiz, fiyatlar, serbest piyasa, kredi, vergi, sosyal güvenlik ve sigorta konularında İslam ekonomisi yaklaşımı ile AED karşılaştırılmıştır. Bu konularda farklı İslami fikirlerin olması analizi güçleştirmektedir. Çalışma sonuç ve değerlendirme kısmıyla sonuçlandırılmıştır.