bölüm

İKİNCİ  BÖLÜM

KUR'ÂN DİLİNİN ÖZELLİKLERİ

Kur'ân, insanların kullandığı her konuşma gibi seslerden oluşmaktadır. Sesler hançerede çıkar ve ağızda biçimlenir. Seslerin çıkışlarına göre sıralanması yapılmaktadır. Sesler çıkış yerlerine göre sıralandıkları gibi çıkış özelliklerine göre de sınıflanmaktadır. Böylece sesler arasında çıkış ve özellikler bakımından bir akrabalık meydana gelmektedir. Bu yakınlık seslerin birbirine dönüşmesine sebep olmaktadır.

Hançereden çıkan ses tek ses olduğu halde, ağızda şekillenmesi çeşitlenmesine neden olmaktadır. Bu şekillenme değişik topluluklarda değişik seslerin çıkmasına neden olmaktadır. Bazı topluluklar birbirine yakın mahreçli sesleri ayırarak ayrı ses hâline getirir ve ayrı mana verirler. Bazı topluluklar ise o sesleri tek ses olarak kullanırlar. Böylece farklı dillerin farklı ses takımları oluşur. Arapça ile Türkçe için de aynı şey sözkonusudur. Arapçada çıkan seslerle Türkçedeki sesleri de mukayese etmek suretiyle Arapçadaki sesleri daha iyi anlama imkânı vardır.

ARAPÇA İLE TÜRKÇE ARASINDAKİ FARK

Arapçada harfler önce ikiye ayrılır:

Bunlardan birinci grupta olanlar 'orta harfler'dir. Bunlar ondört tanedir.

İkinci grupta olanlar da 'yan harfler' olup, 'arka harfler' ve 'ön harfler' diye ikiye ayrılmaktadır.

Arka harfler, boğaz tarafından çıkan harflerdir ve bunlar on tanedir.

Ön harfler, dudaklardan çıkan harflerdir ve onlar da dört tanedir.

Toplam yirmi sekiz harf etmektedir.

Bu harflerin içinde sesli harfler ve uzun harfler yoktur.

Türkçe ile Arapça arasında önemli bir başka fark da, sesli harflerin Türkçede ayrı bir harf kabul edilmiş olmasına karşı, Arapçada sesli harf hareke olarak alınmıştır.

Üçüncü  bir fark ise, Türkçede kalınlık ve incelik sesleri verildiği halde, Arapçada sesli harf harfin özelliği olarak görüldüğünden kalınlık ve incelik sesli harfe değil de sessiz harfe izafe edilmiş ve ayrı harfler olarak sayılmıştır. Meselâ, "sa" ve "se" derken Arapçada her ikisi de 'üstün' olarak harekelendirilmiş, harflerden birine "sad" diğerine "sin" ismi verilmiştir. "Sad" "sin"in kalınıdır. Oysa Türkçede sessiz harf her ikisinde de bir kabul edilmiş, sesli harf "E" veya "A"şeklinde ifade edilmiştir.

Arapçada sesli harf yerine harfin özelliğini gösteren hareke kullanılmaktadır.

Türkçede dört çeşit sesli harf olduğu gibi, her sesli harfin incesi ve kalını vardır. Arapçada ise üç çeşittir. E ve A, üstün; İ ve I, esre; Ü ve U, ötre olarak yer alırken; Arapçada Ö ve O mevcut değildir. Bu harekelerin uzun telaffuzları vardır. Bunlardan U 'vav'/ dan dönüşmüş bir harftir. İ 'ya'dan dönüşmüş bir harftir. A ise hem 'ya'/ dan hem 'vav'/ dan dönüşebilmektedir. Bazen İ de 'vav'dan U da 'ya'dan dönüşmüş olabilir.

Türkçede sesli harflere tekabül eden bir sessiz harf olmadığı halde, Arapçada sesli harfler bir harfin özelliği kabul edildiğinden bu harfe "hemze"/ adı verilmiştir. Dolayısıyla ayrı bir harf olarak görülmektedir. Bu hemze de bazan 'A'ya bazen 'Y'ye dönüşebilmektedir. Böylece yirmi sekiz harften başka; vav, ya, elif diye adlandırılan üç harfli uzun harf vardır. Bunlara 'nun'un iki çeşit çıkışı eklenirse dört olurlar. Buna "ğunne" denmektedir.

'Ğunne' Türkçede de vardır. Eski Osmanlıcada bu ayrı bir harfti. Meselâ, "Tanrı" derken "Tengri" şeklinde ifade edilmekte idi. Bugünkü lehçelerin birçoğunda bu ğunneli 'nun' farklı şekilde söylenmektedir. "Senin kalemini ver" derken ğunnneli nun; "onun kalemini ver" derken ğunnesiz nun kullanılıyordu. Ne var ki, Arapçada ğunneli ve ğunnesiz nun olmakla beraber bunlar farklı anlamda kullanılmazlar. Uzun harflerle ğunne de ilâve edilince otuz iki harf eder. Ğunne ile 'A' ortadan, 'U' dudaktan ve 'İ' de boğazdan çıkar. Böylece harflerin yarısı yine ortadan çıkar.

Türkçede de bu şekilde dört mahreçte çıkan harfler vardır. Her mahreçten beş harf çıkmaktadır. Toplam yirmi harf etmektedir. Sesli harflerin sayısı ise incesi ve kalını ayrı kabul edildiğinden sekiz harf olarak sayılmaktadır. Ve toplam olarak yirmi sekizdir. Türkçede boğazdan çıkan harfler G, K, H, Ğ olmak üzere dörttür. R harfi de buraya yakın çıkmaktadır. Damaktan çıkan harfler ise R'den başka C, Ç, Ş, Y ve L harfleridir. Dişlerden çıkan harfler ise D, T, Z, S ve N harfleridir. Dudaklardan ise B, P, F, V ve M harfleridir.

Arapçada dudaklardan P harfi çıkmamaktadır. Dolayısıyla dudak harfleri dörttür. Dişlerden peltek Z ve S harfleri dediğimiz iki harf fazla çıkmaktadır. Bu harfler diş ucu ile dil arasında çıkmaktadır. Ayrıca S, Z, D ve T harflerinin kalınları bulunduğundan bunların sayısı on etmektedir. Buna mukabil Ç harfi olmadığından damaktan çıkan harflerin sayısı üç'tür. Bunlar C, Ş ve Y dir. L ve R harfleri de buralardan çıkar. Arkadan çıkan harfler ise Türkçede G, Ğ ve H harfleri olduğu halde Arapçada G yoktur. Bunun yerine A harfi vardır. H ler ise X, P, H olmak üzere üç şekilde çıkar. Bir de hemze vardır.

Arap gramercisi Halil ilk defa bu seslerin çıkışlarını ve özelliklerini bulmuş ve buna göre bir alfabe yapmıştır. Buna yakın bir tasnif ile harfleri şöyle sıralayabiliriz:

Hemze, H, X, G, Ğ, P, Q, K, C, Y, İ harfleri arka harflerdir.

W, J, Z  ile Ş,  S, Ç, T, D, O ortadan çıkan ve yarı sürekli olamayan harflerdir.

N, L ve R harfleri ise ortadan çıkan yarı sürekli harflerdir. A ile ğunne de buradan çıkmaktadır.

M, V, F, B ile U da dudaklardan çıkmaktadır.

( BİLMEYENLER İÇİN ALİBÜLENT’İN EKİ)

(BİLMEYENLER İÇİN ALİBÜLENT’İN EKİ)

KUR'ÂN'IN DİL OLARAK MUCİZELİĞİ

İki  ayrı varlık varsa  ve bunlar birbirleri ile ilişkili ise aralarında denge vardır denir. İlişki koparsa birbirinden ayrılmış olurlar. Büsbütün birleşirlerse tek varlık olurlar. Öyleyse denge iki şey arasında, iki zıt kuvvetin çekme ve itmesi ile olur. Böylece denge en basit şekli ile dört şey arasında kurulmuş olur. Kâinat dengededir ve  ikili ilişkilerin birleşmesinden oluşmuştur. Kur'ân'ın da ifade ettiği gibi her şey çift yaratılmıştır.

BESMELE VE ÖZELLİKLERİ

Kur'ân'da tekrar edilmiş bulunan "besmele" ayeti de böyle çiftlerden oluşur. Besmele dört kelimeden oluşmuştur. Bunun ikisi harf-i tarifli, birisi çekimsiz ve birisi de mürekkep kelimedir. Yani, dört kelime iki ve iki şeklinde gruplanmıştır.

Bismi, Allah, er-Rahman, er-Rahim.

Besmele'nin içinde dördün iki katı olan sekiz çesit harf kullanılmıştır.

Bu sekiz çeşit harfin yarısı şemsiyye, yarısı da kameriyye harfleridir. Kameriyye harflerinin yarısı arkadan, yarısı da dudaklardan çıkmaktadır.

Bunlar N, L, R, S, H, X, B ve M harfleridir. Bunların iki katı yani onaltı harf kullanılmıştır. Bu harflerin yarısı şemsiye, yarısı da kameriyye harflerindendir. Kameriyyenin yarısı arkadan, yarısı da önden çıkmaktadır. Bu onaltı harf şunlardır: N, LL, RRRR, S, H, XX, I, B, VVV.

Burada I harf olarak sayılmış ama harf çeşidi arasında sayılmamıştır. Zira I harfi Y den dönüşmüş olan bir harftir. Ama bir hareke gibi başka harfe sıfat olduğundan ayrı çeşit bir harf değildir. Bunun için çeşitler arasında sayılmamaktadır. Ayrıca iki A harfi vardır. Bunlar Allah ve Rahman'daki 'elif'lerdir. Bu elifler de ya 'vav' veya 'ya'dan dönüşmüş olur. O takdirde I gibi birer harftir. Veya sadece üstün harekesinin uzatılmışı olur, o zaman hareke olup harf değildir.

Bunun anlaşılması için bu A harflerinin cem'lerde veya tasğir (küçültme) isimlerinde kendilerini göstermeleri ile bilinir.  Meselâ, 'cami' kelimesinin cem'i (çoğulu) 'cevami'dir. 'Rahman'ın cem'i ise 'Rehamin' olup 'Rehamiin' değildir.

Bu arada 'Rahman' ve 'Allah' kelimelerindeki eliflerin harften değil de harekeden dönüşmüş olduğunu anlıyoruz. Bundan dolayı ayrı harf saymadık. Bununla beraber bunların da iki olduğu görülmektedir. Bu iki harf yazılışta görülmez.

Ayrıca bazen okunup bazen okunmayan harfler de vardır. O harflere 'vasl elifi' denir. Besmele'de aslında dört vasl elifi vardır. Fakat bunlardan biri olan isimdeki vasl, sadece Besmele'ye mahsus olmak üzere yazılmamıştır. Böylece yazılı olarak üç harf kalmıştır. Onaltı harf ile toplanırsa ondokuz etmektedir. Buna iki elif de eklenirse yirmibir eder. Yirmibir ise üçün yedi katıdır.

İlerideki konularda, Kur'ân'da üç, yedi ve on'un da iki gibi özel olarak seçilmiş bir sayı olduğu belirtilecektir. Besmele'de bunların hepsi yer alır. Onaltı harf; üç, üç, beş, beş şeklinde kelimelere dağılmıştır. Ayrıca beş esre vardır. İki sükun ve üç şedde de beş eder. 'Rahim'in 'i'sinde bir hareke yok olduğundan diğerlerinin toplamı da beştir.

Görülüyor ki, 'Besmele'deki harfler ve kelimeler, gelişi güzel olarak değil de, özel olarak istenilen sayılarda seçilmişlerdir. Bu özel seçilme daha da derinleştirilebilir.

Bütün konuşmalarda böyle bir seçilme mevcuttur. Bundan dolayı her konuşmanın bir şiiriyeti vardır. Matematikteki ihtimaliyat hesapları ile bu şiiriyet ölçülebilmektedir. Daha önce bahsettiğimiz programla 'Besmele'deki bu dağılışın kendiliğinden olma ihtimali milyonda bir civarındadır.

Kur'ân'ın yalnız Besmele'sinde değil, Fatiha'da ve diğer bütün ayetlerinde ve surelerinde de bu özellikleri bulmak mümkündür. Biz örnek olarak bir kaç tanesine işaret edeceğiz. Ancak ortak bir çalışma ile bütün Kur'ân'daki bu özellikler ortaya konabilir.

Kur'ân meydan okuyor ve; "Eğer bundan şüphe ediyorsanız siz de buna benzer bir söz getirin" diyor. "İsterseniz birleşin ve yardımlaşın" da diyor.

Şimdi böyle bir özelliği taşıyan ve ileride anlatacağımız Besmele'nin anlamını da taşıyan bir cümleyi başka bir dilde, meselâ Türkçede söylemeyi deneyin yani tercüme edin ama bu tür bir tercüme olsun. Programa koyun, bakalım siz kaç derece alacaksınız?

İşte dördüncü varsayımda kabul ettiğimiz "Kur'ân'ın kendi kendisinin Allah sözü olduğunu ispat etmesi" burada da kendisini göstermiştir.

bölüm

ALLAH, KÂİNAT, İNSAN, KUR'ÂN

KÂİNATIN OLUŞUMUNDA AŞAMALAR VE

KUR'ÂN İLE PARALELLİĞİ :

OLUŞUM SAFHALARI:

I. Safha

İnşaat veya üretmeye ait bir işletmenin kurulabilmesi için her şeyden önce bu işletmeyi kurup işletecek 1/bir müteşebbise ihtiyaç vardır. Müteşebbis ilk iş olarak ne yapacağını tasarlayıp 2/projelendirir. Buna 'birinci safha' diyoruz.

Bu 'birinci safha'da 1/proje ile 2/müteşebbis çifti ortaya çıkar.

II. Safha

Bundan sonraki 'ikinci safha'da projenin uygulanabilmesi için 1/bir yere ihtiyaç vardır. Ayrıca bu projeyi gerçekleştirecek 2/işçilere ihtiyaç vardır.

Yani 'ikinci safha'da; 1/müteşebbis, 2/işçiler, 3/yer ve 4/proje olmak üzere dörtlü bir oluş vardır.

III. Safha

Bundan sonraki 'üçüncü safha'da ise projenin yanında bir 1/akış şemasına ihtiyaç vardır. Proje statik bir düzenlemedir. Akış şeması ise işletmede giriş ve çıkışların ve iç akışların nasıl olacağını düzenleyen projenin ikinci kısmıdır. Bir binaya su nereden girecek, nerelerde kullanılacak ve nasıl dışarıya çıkıp atılacak. Bu tür hareketlerin yollarını gösteren şemalara ihtiyaç vardır.

Ayrıca 2/malzemeye ihtiyaç vardır. Bir sonraki merhalede ise işçilerin de birlik ve ahenk içerisinde çalışabilmeleri için 3/yöneticilere ihtiyaç vardır. Bir de yapılan işlerin projeye uygun olup olmadığını gözetleyip haber veren 4/denetçiye, kontrolörlere ihtiyaç vardır.

Böylece bu 'üçüncü safha'da; 1/proje, 2/şema, 3/malzeme, 4/yer, 5/işçi, 6/yönetici, 7/denetçi ve 8/müteşebbis olmak üzere sekizli bir oluş ortaya çıkar.

IV. Safha

İnşaatın yapılabilmesi için bütün bu oluşların yanında 'dördüncü bir safha'ya daha ihtiyaç vardır. Proje yeterli değildir. Projenin yanında 1/plana da ihtiyaç vardır. Plan, projedeki yapılacakların hangi sıra ile yapılacağını gösteren projenin bir ekidir. Ancak projeden ayrıdır. Şemaların yolları göstermesi yeterli olmayıp büyüklüklerin de 2/hesaplanması gerekir. Su borusunun kalınlığı, elektrik tellerinin kalınlığı, kolonların kalınlığı hep hesap edilerek yapılan tesislerdir. Malzeme yeterli olmayıp malzemelerin yerlerine konabilmesi için 3/enerjiye; yer yeterli olmayıp işin yapılabilmesi için 4/zamana da ihtiyaç vardır. Ayrıca işçilerin, yöneticilerin, denetçilerin, yalnız varlıkları yeterli olmayıp bunların 5/çalışmaları, 6/yönetmeleri ve 7/denetlemeleri gerekmektedir. Ayrıca müteşebbisin de 8/işletmeyi yürütmesi gerekmektedir.

Böylece bu son 'dördüncü safha'da; 1/proje, 2/plan, 3/hesap, 4/şema, 5/malzeme, 6/enerji, 7/zaman, 8/yer, 9/işçi, 10/çalışma, 11/yönetme, 12/yönetici, 13/denetçi, 14/denetleme, 15/işletme ve 16/müteşebbis olmak üzere on altılı bir oluş ortaya çıkar.

'BESMELE' ile paralellik:

Küçük ve orta boy teşebbüslerde, müteşebbis ile işletmeci aynı kimsedir. Ama büyük işletmelerde işletmenin başında müteşebbisler bulunmaz. Bunun yerine kendilerine vekil olarak bir işletmeciyi atarlar. İşletme bu işletmeci tarafından yürütülür. Müteşebbis, sistemde bir aksama olursa müdahale eder. Sistem normal yürüdüğü müddetçe müteşebbis ortada görünmez. Adeta sistem kendi kendine çalışır.

Burada apaçık görülüyor ki, bir işletme dört safhada kuruluyor; İki, dört, sekiz ve on altılı bir çoğalma ile oluşuyor. Dolayısıyla bu durum, 'besmele'nin kelime, harf çeşidi ve harf sayıları ile bir paralellik gösteriyor.

Kâinat ile paralellik:

Yaşadığımız kâinatın bir 1/müteşebbisi olması gerekir. 2/İşletmecisi, 3/denetlemesi, 4/denetçisi, 5/yöneticisi, 6/yönetmesi, 7/çalışması, 8/işçisi, 9/yeri, 10/zamanı 11/enerjisi, 12/malzemesi, 13/şeması, 14/hesabı, 15/planı ve 16/projesinin yapılmış olması gerekir. Böylece varlık âlemindeki en büyük işletme ortaya çıkacaktır.

İnsan için bu işletmeyi dışarıdan görmek mümkün değildir.  Ama insanda tezahürleri vardır.

İnsanın içindeki 1/müteşebbisliği 'fikir melekesi' yapmaktadır.

Topluluktaki 'ilim müessesesi' de 2/işletmeci olmaktadır.

'Din müessesesi' toplulukta 3/denetleme görevi görmektedir.

İnsandaki 'his melekesi' ise 4/denetçi olarak ortaya çıkmaktadır.

İnsandaki 'ünsiyet melekesi' 5/yönetici olarak ortaya çıkmaktadır.

'Siyaset müessesesi' de 6/yönetme olarak görülmektedir.

'Ekonomi müessesesi' toplulukta 7/çalışmayı oluşturmaktadır.

İnsandaki 'irade melekesi' de 8/işçilik görevini yapmaktadır.

Kâinatın 9/mekânı (yeri) vardır, 10/zamanı vardır, 11/enerjisi vardır, 12/malzemesi madde olarak mevcuttur. Hayat bir 13/akış şemasıdır. Nebat bir 14/hesaplamadır. Topluluk da 15/planı gerçekleştirir, yani tarihi yazar. Kişi ise bu 16/oluşum projesini çizer.

KÂİNATIN VAREDİLMESİ SAFHALARI

Bütün bu anlattıklarımızdan sonra, şimdi Allah'ın kâinatı var etmesini ele alabiliriz. Yani, bir müteşebbisin dört safhada gerçekleştirdiği oluşu, Allah'ın da kâinat işletmesini oluştururken aynı safhaları geliştirerek var ettiğini yani kâinatı dört safhada yarattığını varsayabiliriz.

I. Safha

1/Allah vardı; başka hiç bir şey yoktu. Allah, kâinatı var etmek istedi ve 'birinci safha'da kendisinden ayrı 2/ilmi var etti. Kendisinin ilmi ezelîdir.

Ancak, kendisinden başka yaratacağı varlıkların öğrenebileceği ilmi var etti. Bunu yani bu ilmi ileride insana öğretecekti. Zaman olmadığı için bizim burada "öğretecekti" dediğimiz cümle bizim konuyu anlamamız için söylenen bir cümle olup, aslında olay zaman dışında geçmiştir, gelecek ve hâl yoktur.

İlim, bir müteşebbis olarak düşüneceğimiz Allah'ın bir projesi idi. Buna 'kader' denildiği gibi, 'levh-i mahfuz' da denilmektedir.

II. Safha

'İkinci safha'da müteşebbisin yer edinmesi gibi Allah da 1/mekânı var etti. Ayrıca müteşebbisin işçiler edinmesi gibi Allah 2/sebepleri var etti.

Böylece 'ikinci safha'da; 1/ilim, 2/mekân, 3/sebep ve 4/Allah olmak üzere dört varlık ortaya çıktı.

III. Safha

'Üçüncü safha'da Allah 'ilim'den 1/âlemi ve 'mekân'dan 2/mülkü yani maddeyi ortaya çıkardı. 'Âlem' hayata, 'madde' de malzemeye tekabül ediyordu. 'Sebep'ten 3/emri, yani ünsiyeti varetti. Ayrıca 4/hissi, hissetmeyi, his melekesini yani diğer varlıkların algılanmasını yarattı.

Böylece 'üçüncü safha'da; 1/ilim, 2/âlem, 3/mekân, 4/mülk, 5/yer, 6/sebep, 7/umur (emr) ve 8/his olmak üzere sekiz varlık çeşidi ortaya çıktı.

IV. Safha

'Dördüncü safha'da Allah ilmi insana öğretti ve 1/nâs (topluluk) oluştu. 'Âlem' maddileşerek 2/nebatı meydana getirdi. 'Mülk'ten, maddeden 3/melekût yani enerji doğdu. 'Mekân'dan yani 'arz'dan da 4/dehr yani zaman doğdu. 'Sebep' de ekonomi demek olan 5/ameli doğurdu. 'Emr' (umur) ise siyaset denen 6/ümmeti oluşturdu. 'His' de denetleme görevini yüklendi ve din dediğimiz 7/muhasebe yani hesap ortaya çıktı. Ve nihayet müteşebbisin birini kendisine vekil olarak seçtiği gibi, Allah da 8/insanı kendisine halife seçti. Baştan söylediğimiz gibi ona ilim verdi.

Böylece 'dördünci safha'da; 1/ilim, 2/nâs, 3/âlem, 4/nebat, 5/mülk, 6/melekût, 7/ard, 8/dehr, 9/sebep, 10/amel, 11/emr, 12/ümmet, 13/his, 14/hesap, 15/insan ve 16/Allah olmak üzere  on altı çeşit varlık tezahür etti.

Bunlardan Allah bizatihi varolan 'vacibu'l vücud varlık' olup diğerleri sonradan zuhur eden, insanlar için ve benzer varlıklar için ortaya çıkan 'mümkinu'l-vücud varlıklar'dır. Allah'ın zatı dışında sıfatları da böylece tezahür ediyordu.

BESMELE: KÂİNATIN VE İNSANIN FORMÜLÜDÜR

Allah, kendi zatını insanlara anlatmak için H /  harfini seçti. H hançereden çıkan bir harftir. Yani diğer harflerin kaynağını temsil eder. Allah her şeyin var edicisi olduğundan bu harf seçilmiştir. Bu harf yumuşaktır. Yani O'nun lâtif, görünmez olduğunu ifade eder. O'nu gözler idrak edemez, süreksizdir, tekvini ifade eder.

Sonra kâinatın varoluş projesi olan 'ilim' var edilince onu da L harfi ile insanlara öğretti. L ortadan çıkan bir harftir. Proje gibi aracı harftir. Müteşebbislerden çalışanlara mesaj ulaştırır. Bunun için ortadan çıkan bir ses tercih edilmiştir. Yani sürekli bir harftir. Bu ilmin teklikten çokluğa gidiş olduğunu belirtir. Bu harf Allah kelimesindeki H harfi ile birlikte düşünüldüğünde "LeHu" /  olur. "Her şey O'nun içindir, O'nundur" anlamına gelir.

İkinci safhada ilimden 'arz'ı / var edince ona da R /  harfini tesmiye etti. Nasıl ki yapı planın büyütülmüş bir şekli ise mekân da ilmin ortaya çıkış şekli olduğundan L ikileşti. Sebep ise B /  harfi ile tesmiye edildi. B dudaktan çıkan süreksiz sert bir harfti. Dudaktan çıkması görünür âlemi temsil etmesinden ileri geliyordu. Süreksiz olması kâinatın atomlardan oluştuğunu ifade ediyordu. Sert olması müessir olmasından yani illiyet vasfını taşımasından ileri geliyordu.

Bu harfler bir arada düşünüldüğünde "BiLLaH" /  ortaya çıkar ki, 'her şey Allah'tandır, her şeyin sebebi Allah'tır' anlamına gelir.

Bundan sonra üçüncü safhada 'Lam'lar, 'Ra'lara dönüşerek 'eRRe'; Ha da X'e dönüşerek 'eRReX'; B ise Mim'e dönüşerek 'eRReXM' ortaya çıktı. Birlikte 'BiLLaHi eRRaXM' oldu. 'Rahmet Allah'tandır' demektir.

Birinci safhada, 'her şey O'nundur.'

İkinci safhada, 'her şey O'ndandır.'

Üçüncü safhada ise, 'bu herşeylerin oluşu rahmet bir şekilde tezahür eder' demektir.

Bundan sonra H'dan insanın İ harfini temsil eden Y harfi, H'dan X, R'lerden R'ler, B'den M ve M'den M çıktı. Ayrıca Allah'ın L'lerinin birisinden N, diğerinden ise S ortaya çıktı.

Bunlar yerlerini de değiştirerek 'BiSMiLLaHi eRRaXMaNi eRRaXiYM' / oldu. 'Rahman, Rahim Allah'ın ismiyle' anlamı ortaya çıktı.

Rahman, bütün âlemi; Rahim, kendisine halife olarak seçtiği insanı; isim, Allah'ın kâinatta tezahür eden sıfatları; Allah da zatını ifade etmektedir.

Burada görülüyor ki, 'Besmele' bir taraftan kâinat işletmesinin kimyasal formulü gibi bir formüldür; diğer taraftan canlılarda varolan çoğalma, birleşme, değişme ve düzenlenme özelliklerini taşımak suretiyle kâinatın oluşunu da içermektedir. 'Besmele'nin bu şekilde manalanabilme imkânı, 'Besmele'yi söyleyenle kâinatı var edenin üslup biçiminden doğmaktadır.

KÂİNATIN OLUŞUMU VE ÖZELLİKLERİ

Kâinatın bir hamurun şekillenmesinden mi yoksa parçaların duvar şeklinde birleşmesinden mi oluştuğu hususu çok eskiden beri tartışılmaktadır. Bugün hiç olmazsa kâinatı kavrayabilmemiz için onun parçalanmaz cüzlerden oluştuğunu kabul etmek zorunluluğu ortaya çıkmıştır.

Dilimiz de böyledir. Dilimizin seslerin bir araya gelmesi ile oluşmuş olması bu tabii yaradılışa analogdur. Işık eşit büyüklükte tesir parçacıklarından oluşmaktadır. Bunların müsbet ve menfi olmak üzere çift parçacıkların birleşmesi ile oluşmakta olduğu da bilinmektedir.

Elektriğin müspet ve menfi parçacıklardan oluşması yanında, ışık aynı zamanda dalga özelliğini de gösterir. Yani parça ve dalga olmak üzere çift özelliği bir arada taşır. Bütün ışıklar boşlukta aynı hızla giderler. Bunlardan 1836 tanesi birleşerek suyun temel yapısı olan Hidrojen Atomunu oluşturur. Bunların birleşmesinden bugün madde dediğimiz yüze yakın temel unsur ortaya çıkar. Bunlar da müsbet ve menfi değerli olmak üzere çifter çifter oluşmuşturlar ve birkaç tanesi bir araya gelerek cisimlerin parçalarını meydana getirmiştirler.

Cansız âlemi oluşturan bu yapının özelliği gelişigüzel dağılmaya meyyaldir. Fizikçiler bunu 'fesadın (entropinin) artması' şeklinde ifade etmektedirler. Canlılarda ise tersine 'salâhın artması' yani 'fesadın azalması' şeklinde bir özellik vardır.

Dört taraftan başka maddelerle birleşebilen kömür parçacığı su ile birlikte canlının temel yapısını oluşturur.

Cümlelerdeki harflerin dizilişi gibi bunlar da birbirleriyle birleşerek bir zincir oluştururlar. Bu zincirin canlılardaki özelliği birbirlerine benzer zincirleri oluşturabilmesidir. Zincirde kullanılan dört çeşit ikişer ikişer çift olan gruplar birer şifre olup yapının oluşmasında birer haber kaynağıdırlar. Yani, konuşmamızda harfler ne görevi görüyorsa onlar da o görevi görürler.

İşte 'Besmele'deki harflerin benzerliğini meydana getirmesi, benzerleri arasındaki başkalaşmadır. Harf sıralarının yerlerini değiştirmesi, canlılardaki bu hayat zincirinde de aynen görülmektedir.

Kur'ân'ın 'dizilmiş hameler'den oluşan 'salsâl' veya 'ba'ûde' dediği bu hayat zincirinin gösterdiği faaliyet sayesinde canlının ilk yapısı olan Kur'ân'ın 'alak' dediği 'hücre' oluşmaktadır.

Bir insan başlangıçta tek hücre iken, ikiye ayrılıp biri hareketli - diğeri hareketsiz olmak üzere iki görevi yüklenen hücreler oluşur.

Hareketsiz hücreler ikiye ayrılır, dış ve iç organları meydana getiren hücreleri oluştururlar. Hareketli hücreler de ikiye ayrılıp çoğalma ve yaşama fonksiyonlarını ifa eden hücreler olurlar.

Sonra bu dört çeşit hücre de bölünerek sekiz hücreye ulaşır. İç organları oluşturan hücre kemik ve et hücrelerine; dış organları oluşturan hücre deri ve sinir hücrelerine; yaşama hücresi de koruma ve taşıma (alyuvarlar ve akyuvarlar) kan hücrelerine ve çoğalma hücresi de irsi ve salgı bezi hücrelerine ayrılır. Bunlar böyle devam ederek vücudu oluştururlar.

Baştan sonuna kadar 'Besmele'de izah ettiğimiz, benzerini meydana getirme, başkalaşma, sırasını değiştirme, birleşme özellikleri ortaya çıkarak tek hücre bir insan olabilmekte, hatta tüm canlılar böyle meydana gelmektedir.

Kur'ân'ın ifade ettiğine göre, başlangıçta kâinatta 'bir tek hücre' yaratıldı. O hücre zamanla yukarıda söylediğimiz şekilleri kullanarak önce 'bitki ve hayvan hücreleri'ne dönüştü. Sonra bugünkü 'canlılar âlemi' meydana geldi.

'Besmele'deki bu çoğalma özelliği Fatiha suresinde ve bütün Kur'ân'da devam eder. Kur'ân'ın ikili dinamik yapısına tamamen benzer olan bu oluş şekli bize, kâinatı kavramada, canlıların oluşumunu izah etmede kolaylık sağlamaktadır. Böylece "Bismillahirrahmanirrahim" derken seslerin ahengi ile kâinatın ve canlıların ahengi arasındaki uyuşma aynı zamanda ondaki estetiği ve sırriyeti oluşturur.

İKİLİ SİSTEMİN ÖZELLİĞİ,

İNSAN VÜCUDU VE KÂİNAT

İlim, kâinatı ve insanı birtakım sınıflamalar yaparak belirlenen bir sistem içinde bellemekten ibarettir.

İnşaat yaparken, malzeme kadar malzemenin yerli yerine konması ne kadar önemli ise, ilimde de bilgilerin toplanıp sınıflandırılması ve bir sıraya göre yerlerine konması o kadar önemlidir. Bir kütüphane tasnif edilir ve etiketlenirse ondan yararlanma imkanı doğar. Yoksa değeri ve hacmi büyük olmanın dışında bir işe yaramaz.

Kur'ân da bize sadece bilgiler vermemektedir, aynı zamanda sınıflamanın da nasıl yapılacağını öğretmektedir. Bir yerinde "Biz, anlayasınız diye her şeyi çift varettik" demektedir.

Bugünkü bilgisayarlarda bütün düşünceler ve düşünceleri saklamalar hep ikili sistemde yapılmaktadır.

İnsan vücudu 'ikili sistem'e göre oluşmuştur. Bir kolda otuz iki kemik vardır. Bacakta da kemiklerin sayısı o kadardır. Hücrenin içindeki kromozomlar çifttir. Ayrıca ölçüler parmak uzunluğu birim alınınca hep onun katları olarak ölçülendirilmiştir. Meselâ, bilek - dirsek uzunluğu iki parmak, insan boyu 18 parmak, bir kulaç 10 parmak, çene yarım parmak olarak ölçülendirilmiştir.

Bu parmak birim ölçüsü kâinatın yapısında da görülmektedir. Güneş'in uzaklığı Ay'ın uzaklığının dörtyüz katıdır. Gezegenlerin güneşten uzaklığı Yer - Güneş uzaklığının onda birinin katlarıdır. Böylece gerek insan yapısı gerek kâinatın yapısı, gerek makro yapı gerek mikro yapı (kübra- suğra) hep bir belirlenmiş ve seçilmiş sayılara göre düzenlenmiştir.

Aynı sayı sistemini Kur'ân'da da buluyoruz. Kur'ân'ın her yerinde bu özelliklerle karşılaşıyoruz. Biz bunu 'besmele'de örnek olarak anlatmış olduk. İleride imkân olursa bazı yerlerde işaret etmeye çalışacağız. Arzu edenler kendileri de harf cetvelini esas alarak bu tür çalışmalar yapabilirler.

bölüm

KUR'ÂN,

'NAMAZ MÜESSESESİ'NE DAYALI OLARAK

BİR EKİP ÇALIŞMASI İLE ANLAŞILABİLİR

Baştan söylediğimiz gibi; çağımızda Kur'ân'ın yorumu artık bir ustanın veya bir kalfanın tek başına çalışması ile yaptığı bina şeklinde değil; inananların planlı bir şekilde işbölümü yaparak birlikte çalışmaları ile gerçekleştir ve böyle bir çalışma yeni medeniyeti oluşturacaktır. Ne var ki, planlı çalışanların planını da herkes kendisi hazırlayacaktır. Nasıl ki namazda herkes sağına soluna bakarak kendisi sıraya geçerse, herkes saftaki kendi yerini kendisi seçerse, tabii bir disiplin içinde kendiliğinden imama uyarsa; bu ilmî çalışmalar da böyle olacak ve böyle planlanacaktır.

Herkes çevresindekiler ne yapıyor, ilmi çalışmalardan neleri üretiyor diye bakacak ve kendisinin ne yapması gerektiğine kendisi karar verip o da boşlukları doldurmaya çalışacak, onlarla aynı hizaya gelmesine dikkat edecektir.

Kişinin diğerleriyle ahenk kurabilmesi ve işbölümü yapabilmesi için onlarla devamlı şekilde bir arada bulunması şarttır. Beş vakit namaz, cuma namazları, bayram namazları hep bu ilişkilerin düzenlenmesi için teşri edilmiş müesseselerdir. Bunların sayesinde tarihte büyük medeniyetler doğmuştur. Her din bundan dolayı ibadetlere dayanmaktadır. Namazda 'Kur'ân okumak' farz olduğu gibi 'Kur'ân'ı anlamak' da farzdır. "Onlar kitabı okurlar, namazları kılarlar" diyerek, namazla birlikte ayrı olarak da kitabın tilâvet edilmesini emretmiş bulunmaktadır. Sahabeler başlangıçta ibadetlerini yalnız okuyarak yapmışlardır. Bugünkü şekliyle namaz çok sonraları teşri edilmiştir. Namazda gaye Kur'ân'ın okunup anlaşılmasıdır. Kur'ân üzerinde müzakere ve sohbettir.

Bugün namazın asıl gayesi terkedilmiş, sadece bir araya gelme ve belli hareketleri yapma namaz zannedilmiştir. Eksik kalan ve asıl fonksiyonunu icra etmeyen namaz bu nedenle bazı insanlara yük olmağa başlamıştır. Fonksiyonunu icra edemez olmuştur. İnsanlık Kur'ân'ı anlamak için namaz müessesesini olması gereken şekliyle yeniden ihya etmelidir. İnsanlık yeni saadet dünyasını, adalete dayalı dünya düzenini ve yeni hak medeniyetini ancak bu şekilde kurabilecektir.

Namazlar ile Kur'ân okuyup anlamayı birleştirmek isteyenler kendileri için bir metod aramak ve kabul ettikleri bir usûl ile işe koyulmak durumundadırlar. Çalıştıkça, gayret gösterdikçe ve bu yönde yol aldıkça elbette Allah onlara nasıl hareket etmeleri gerektiğini bildirecek ve onlar da doğru yolu bulmuş olacaklardır. Her Müslüman her hareket edişinde 'Besmele' ile işe başlar. Bunun bir anlamı da, 'ben her şeyi Kur'ân'ın bana öğrettiği esaslar içinde yapıyorum' demektir. Çünkü insan Allah ile olan ilişkisini en iyi bir şekilde ancak Kur'ân'la sağlayabilmekte, Kur'ân da 'Besmele' ile hatırlanmaktadır.

İNSANLARIN ANLAŞMALARI İÇİN

ORTAK METNİN GEREKLİLİĞİ

İnsanların tek anne-babadan üreyip çoğaldıkları Tevrat ve Kur'ân'da çok açık bir şekilde anlatılmaktadır. Yirminci asra gelinceye kadar insanların başlangıçta çok olduğu, değişik şekilde başkalaşarak diğer canlılardan oluştuğu, maymunlardan geldiği ileri sürülmüştür ve bu iddia günümüze kadar hâlâ savunulagelmektedir. Oysa yirminci asırda biyoloji üzerinde yapılan keşiflerde; insan maymundan gelmiş olsa bile, bu gelme değişik maymunların başkalaşarak insan türünün oluşması şeklinde değil, başlangıçta bugünkü kromozom ve genlere sahip bir anne-babanın çoğalarak insanlığı oluşturduğu gerçeği ortaya çıkmıştır. İnsan maymuna benzemektedir, ancak, kromozom ve hücre yapılarında, genlerin dizilişinde böyle bir benzerlik yoktur. Yani kromozom ve genler tedrici surette değişip oluşmuş değildir. Bu gerçek, biyolojideki değişme oluşma kanunları ile sabit olduğu gibi, arkeolojik araştırmalarda da ortaya çıkmıştır. Bütün aramalara rağmen ara kalıntılar bulunamamıştır. Bugünkü insanın elli bin yıl civarında ömrü vardır. Kesin olarak biliyoruz ki, o zamanki insan ile bugünkü insan arasında biyolojik ve genetik olarak bir fark yoktur.

Bu hususun başka bir kanıtı da, diller arasındaki benzerliktir. Diller üzerinde yapılan araştırmalar bütün dünya dillerinin birbirine akraba oldukları, aynı dilin değişerek zamanla başkalaşıp yeni diller oluşturduğunu ortaya çıkarmıştır. Kur'ân Arapçası esas alınarak her kavim kendi dilinin Kur'ân dili ile olan akrabalığını ortaya koyarsa, sonunda bütün dünya dillerinin de birbirine olan akrabalıkları ortaya çıkar. Nasıl insanların bir araya gelmeleri için bir yer seçmeleri gerekiyorsa, insanlığın da anlaşabilmsi için bir ortak metin seçmeleri gerekir. İçindeki muhteva bir tarafa, sadece dil olarak, uluslararası bir dil veya çağlar arası bir dil oluşması bakımından 'ortak bir metin'e ihtiyaç vardır.

Ortak metin olarak gelişigüzel bir kitap seçilebilir, o kitap da bu hizmeti görebilir. Ortak toplanma yeri için de aynı şey söylenebilir. Ancak her toplantı için mutlaka daha uygun bir yer aranır. Ortak metin için de böyle uygun bir kitap aranmalıdır. Bu kitap, sözleriyle, gramer yapısıyla, lugatıyla, bilinebilen ve çağlar arası değişmeye uğramayan bir kitap olması gerekir. Bu kitap da Kur'ân'dır.

KUR'ÂN VE DİL ÜZERİNDE ÇALIŞMALAR

Biz Kur'ân üzerinde çalışmalar yaparken, Kur'ân'da geçen kelime ve kuralların Arapça gramer kaideleri yanında, Arapça ile Türkçe arasında bulabileceğimiz bazı yakınlıklara da işaret etmeye çalışacağız. Baştan beri söylediğimiz hususlar unutulmamalıdır. İlmî araştırma yapmak, bir takım varsayımları kabul ederek açıklamalar yapmak demektir. Varsayımların doğru olup olmadığı, meydana gelen ürüne bağlıdır. Bize istediğimiz sonuçları veriyorsa, bizi istediğimiz sonuçlara götürüyorsa, o varsayımlar doğrudur. Eğer sonuçlar işe yaramıyorsa, o varsayımlar da yanlıştır.

Bu Türkçe-Arapça ilişkisini düşünürken, insanlığın tek anne-babadan türedikleri ve başlangıçta dillerinin bir olduğu, dolayısıyla Türkçe ile Arapça arasında kökte birlik bulunduğu varsayımı esas alınmaktadır. Açıklamalar bu  varsayım içinde yapılacaktır. Sonunda bu varsayımla iki dil arasındaki paralellik ortaya çıkarsa, bunun insanlık için yararlı olacağında şüphe yoktur. Çıkmazsa, araştırmalar boşa gitmez, başka şeyler öğrenilmiş olur.

Biz bu çalışmalarda hiçbir şeyin sonunu getirecek değiliz. Sadece çalışmaların hangi alanlarda  yapılabileceğini örneklerle ortaya koymaya çalışacağız. Bu örnekler çalışmalarda birlik sağlayacak ve ortak hareket etmek için köşe taşları oluşturacaktır. Yoksa çalışmaları bütün insanlık birlikte yapacaktır. Türkler, Türkçe üzerinde Arapça ve Türkçe karşılaştırmasını yapıp derinleştirerek ileride bir ilim oluşturabilecekleri gibi, diğer kavimler de benzer çalışmalar yaparak o dillerin Arapça ile olan ilişkilerini ortaya koyacaklardır. Bunun gerçekleşmesi için zaman olarak asırlara ihtiyaç olduğunu elbette herkes görebilir.

bölüm

KELİMELER

KELİME İLE VARLIK ARASINDAKİ BENZERLİK

"Beyn", yarık demektir. Arazide meydana gelen çatlağın adıdır. Birinci harf olan 'B' yakanın ilk tarafına, ikinci harf olan 'N' yakanın ikinci tarafına benzetilerek çıkarılmıştır. Bir diğeri orta harf olan 'Y' çukur kabul edilebilir. Böylece kelime ile varlık arasında bir benzerlik kurulmuş olur.

'B' harfi dudaktan çıkan bir harftir. 'Mim'e dönüşebilmektedir. 'N' harfi ortadan çıkan bir harftir, 'L' harfine dönüşebilmektedir.

Harflerin sırasını değiştirme ve dönüştürmeler yapmak suretiyle bir olayın başlama ve bitirme sınırları gösterilmiş olmaktadır. Bu dönüşmelerin nasıl olduğu harflerin mahrec cetvellerine bakarak çıkarabilirsiniz. Biz şimdi başlangıçtaki 'beyn' kelimesinden oluşmuş söylenişi de değişerek ortaya çıkan harfleri tanıtmış olacağız .

"BEYN" KELİMESİNDEN ORTAYA ÇIKAN HARFLER

"Min": Olayın başlangıcını gösterir ve ne olayın başlangıcına ne de başlangıcın olaya etkisi vardir. Sadece olayın sınırını belirlemektedir.

"İlâ": Olayın bittiği son yeri gösterir. Ne olaya ne de olayın sonucuna etkisi vardir. "Siru min İzmir ilâ Ankara" dediğimizde, yürüyüşün İzmir'den başlayıp Ankara'da bittiğini ifade etmiş oluruz.

"An, Alâ": Olayın başlangıç ve sona etkisi varsa yani olay başlangıcı ve sonu değiştiriyorsa, o zaman "an" ve "alâ" kullanılır. "Haractu an İzmir" dersek "İzmir'den göç ettim, orasını terkettim" anlamına gelir. Ama "min İzmir" dersek "oradan ayrıldık" anlamına gelir. "Zehebtu ilâ Ankara" dersek, "Ankara'ya gittim" anlamında olur. "Zehebtu alâ Ankara" dersek, "Ankara'ya saldırmaya gittim" anlamını taşır.

"Bi": Olayın başlangıç ve sona etkisi yerine başlangıç veya sonun olaya etkisi sözkonusu  olabilir. Başlangıç olaya etki edebiliyorsa "bi" harfi kullanılır. Ondan sonra gelen kelimenin olaya sebep olması söz konusu olur. Araç olduğunu belirtir. Çünkü o olay onun yardımıyla yapılmıştır. Yardım anlamına da gelir.

"Li": Son olaya etki ediyorsa yani olay onu elde etmek için ortaya çıkmışsa o zaman "li" harfi kullanılır. Amacı belirler ve mülkiyeti ifade eder. "Haractu bi'l-berdi" dersek, "soğuktan dolayı çıktım", "beni çıkaran sebep soğuktur" anlamına gelir. "Dehaltu li'l-harri" dersek, "ısınmak için odaya girdim" anlamına gelir. Yani, "ben o fiili o maksatla yaptım" demektir.

"Fi": Başlangıç ve sonu göstermekten ziyade başlangıç ve sonu bir arada gösterme, yani olayın cereyan ettiği çevreyi belirleyen bir harf daha var ki o da "Fi"dir. "Nimtu fi'l-beyti" dersek, "ben evin içinde uyudum" anlamına gelip, olayın cereyan ettiği yeri veya zamanı gösterir. Bir tür 'min' ile 'ilâ'nın terkibidir.

"Hattâ": Fi'nin aksine eğer olay bir şeyi içine alıyorsa ve bu alınan şey bir özellik taşıyorsa "hattâ" kullanılır. "Ekeltu es-semeke hattâ' er- ra'se" dersek, "balığı başına varıncaya kadar yedim" anlamında söylenir.

Böylece Arapçada sekiz çeşit harf olayın sınırlarını bilmek için kullanılmış  olur.

KELİMELER

Arapçada kelimeler üç grupta toplanmaktadır; isim, fiil ve harf. Harfleri de iki grupta topluyoruz, bağımsız kelime olan harfler vardır, bir de harfi tarif gibi veya fiilin başına gelen, sonuna gelen zamirler, kelimeyle kaynaşmış harfler vardır. Yukarıda saydığımız sekiz harf bağımsız harfler ve "cer harfleri"ndendir. Kendilerinden sonra gelen kelimeleri esreli okuturlar. 'Besmele' deki "mim" bu sebeple esredir. Bağımsız harflerin özellikleri mebni (etkilenmeyen) olmalarıdır. Yani cümledeki yerlerine göre kendilerinde bir değişme meydana gelmez. Oysa fiil ve isimlerin sonları cümledeki yerlerine göre esreli, üstünlü veya ötreli olmaktadır, olabilir.

Cer harfleri'nin başka bir özelliği de sadece isimlerden önce gelmesidir. Türkçede harfler kelimelerin sonuna eklendiği halde Arapçada kelimenin başına gelmektedir. Türkçedeki  'e' hâli 'i' hâli 'de' ve 'den' halleri yalın hâl, Arapçada bu harflere tekabül etmektedir. Bununla beraber Türkçede de 'ile' gibi kelimeyle kaynaşmamış harfler vardır. Arapçanın da son harfinin esreli ve üstünlü olması, ötreli olması Türkçedeki hâl harflerine benzemektedir. 'E' hâline "üstün", 'i' hâline "esre" ve 'yalın' hâle de "ötre" benzetilebilir. Görülüyor ki, diller hep aynı mantık içinde gelişmektedir.

"Bi" harfinin bazen mecaz olarak diğer harfler yerine de kullanıldığı olur. Meselâ, "ene fî İzmir", "ben İzmir'deyim" diyeceğimize, "ene bi İzmir" de diyebiliriz ve bu ifade "ben İzmir'deyim" demektir. Ancak aralarında belirlilik bakımından fark vardır. "Ene fî İzmir" derken, 'ben İzmir'in belirsiz herhangi bir yerindeyim ve geçici olarak bulunuyorum' demek  olduğu halde,  "ene bil İzmir" derken, ben İzmir'in belli bir yerinde ikamet etmekteyim, İzmir'liyim demektir. Böylece dil değişik kullanılış şekilleri ile birçok ince manaların ifade edilmesine imkân vermektedir.

CÜMLELER VE ÖZELLİKLERİ

Bir cümle, bir fiil ve bir isimden oluşabilir. Bu cümleye 'fiil cümlesi' denir. "Zehebtü ilâ Ankara", Ankara'ya gittiği zaman fiil cümlesini söylemiş oluruz.

Cümle iki isimden de oluşabilir. Buna isim cümlesi denir. "Ene bi İzmir", "ben İzmir'deyim" (İzmir'de ikamet ediyorum) dediğimizde isim cümlesini söylemiş oluruz.

'Besmele'de cümlenin iki kelimeden biri zikredilmediğinden, cümle isim cümlesi veya fiil cümlesi olarak düşünülebilir. "Rahman ve Rahiym olan Allah'ın ismiyle okuyorum" anlamında olabildiği gibi, "okuyuşum Rahman ve Rahim olan Allah'ın isminedir" şeklinde de manalandırılabilir.

İsim cümlesinde daha çok süreklilik vardır. Yani 'okuyuşum Allah'ın isminedir' dediğimiz zaman 'sadece bu okuyuşum değil, her zaman yaptığım okumalar, bütün okumalarım Allah'ın adınadır' denmiş olur. 'Allah'ın adına okuyorum' dediğim zaman daha çok 'bu anda veya ilerde yapmakta olduğum veya olacağım bir defaya mahsus okuyuşum Allah adınadır' demek olur. 'Besmele'de her iki mana da kastedilmiş olabilir.

Konuşmalarda cümleyi teşkil eden iki isimden biri mutlaka isim olacaktır. Bu isimler, o olayı üzerine alan varlıkları gösterir. Diğeri ise fiil olabildiği gibi isim de olabilir. Bazen fiil cümlelerine üçüncü kelime de eklenir. Bu takdirde bu üçüncü isim o fiilin oluşunda üçüncü derecede rol oynayan varlık olur. Burada fiil cümlesi olarak düşündüğümüzde 'Besmele' üçüncü kelime olma durumundadır. "Ben Allah'ın adına okuyorum" denmiş oluyor ki, 'Allah'ın adına' üçüncü kelimedir. Cümlelerde fiili veya oluşu üzerine alan isme, fiil cümlesi ise 'fail', isim cümlesi ise 'mübteda' denir. İkinci kelimeye ise 'fiil' veya 'haber' denir. Fiil cümlesindeki üçüncü kelimenin adı 'mef'ul'dur. Yani cümle mübteda ve haberden oluşursa 'isim cümlesi' olur. Fail ve fiilden veya fail, fiil ve mef'ulden oluşursa buna 'fiil cümlesi' denir.

BESMELE'DE VE KUR'ÂN'DA HARF

Bazen konuşmaların kısa tutulması veya değişik manalara gelebilmesi için veya başka sebeplerden bu ana kelimelerden biri veya ikisi söylenmez. Buna 'hazf' denir. İşte 'Besmele'de de böyle hazf vardır. Bu isim cümlesi ise, mübteda hazf olmuştur. Fiil cümlesi olarak kabul edersek, faille fiil hazfolmuştur, sadece mef'ul kalmıştır.

Metinde böyle hazflerle karşılaşıldığında, 'neden hazf olmuştur?', sorusunu sormak ve onu manâlandırmak gerekir. 'Besmele'de de hazfın taşıdığı mana üzerinde durmalıyız. Elinizde bulunan bir şeyi karşı tarafa uzattığınız zaman o şeyin ismini zikretmeden sadece 'al' dersiniz. Çünkü zaten eşya elde görülmektedir. Bir daha o şeyin isminin zikredilmesine gerek yoktur. Hele karşı tarafa değişik şeyleri veriyorsanız, her verişte onu haberdar etmek için 'al' dersiniz ama verdiğiniz şeyin ismini tekrar etmezsiniz. Çünkü her verişte aynı ismi söylemeniz gerekir.

Bazen içindekinin ne olduğunu da bilmeyebilirsiniz.

İşte 'Besmele', bu cümle değişik yerlerde kullanılabilsin diye ve hemen söylendikten sonra gelen okuma veya fiile delâlet etsin diye fiil hazf olmuştur. 'Allah'ın adına' deyip konuşmaya başlayan kimse, 'bu konuşmalarım Allah'ın adınadır' demiş olur, veya  'Allah'ın adına' deyip yemek yemeye başlayan kimse Allah'ın adına yemek yemiş olur.

Kur'ân'daki cümleler matematikteki harflere benzer. Meselâ, bir malın fiyatına F, miktarına da M dersek, ödeyeceğimiz para P ise, aralarında  P=F.M  bağıntısı vardır. Yani, ödenecek para, mal miktarı ile fiyatın çarpımıdır demektir.

Bu formül değişik yerlerde kullanılabilir. Fiyat değişir, miktar değişir, ödenecek para da değişir; ama bu formül değişmez. İşte Kur'ân da değişik yerlerde değişik  manalar taşır ama kendisi değişmez. Daha ilk cümlesinde hazf yaparak bu cümlenin değişik yerlerde kullanılmasına imkân vermesi, bize Kur'ân'ın bu vasfına başlangıçta işaret etmiş olmaktadır.

'Besmele'yi söylerken; başka yerde başkasının uzakta söylediği bir cümle olarak değil, bizim bu anda, burada, bu iş için söylenen bir cümle olarak düşünmemiz ve öyle anlamamız gerekir. Bütün Kur'ân'ı da böyle okuyacak ve böyle anlayacağız. Allah'ın bu ayetleri, bu sureleri şimdi bize, bizimle ilgili olarak, bizim işlerimizi düzenlemek üzere indirmiş olduğunu düşünüp anlayacak ve uygulamaya çalışacağız.

TÜRK DİLİ İLE ARAP DİLİ ARASINDAKİ FARK

Kelimelerin cümle içinde almış oldukları yerlere göre önemleri vardır. Esas kaide olarak Arapçada fiil cümlesinde sıralama fiil, fail, mef'ul şeklindedir. Fiil cümlesinde fiil önemli olduğundan fiil başa gelmektedir. Türkçede ise fail, mef'ul ve fiil şeklinde sıralanma vardır. Türk Dili ile Arap Dili arasında en büyük  fark, önemli olanın Arapçada önce söylenmesi, daha az önemli olanların sonraya alınması, Türkçede ise aksine olarak önemlilerin en sonunda söylenmesidir. Anlatılmada bu iki sistem de değişik özelliklere sahiptir. Biri, konuyu baştan bildirmekte, ilk dikkati onun üzerine çekip sonrakiler üzerinde durmamış olsa da, maksadını anlatmış olmaktadır. Diğeri ise, önce zihni onun üzerine çekip onu anlamaya hazırladıktan sonra, önemli olan şeyi söylemektedir.