KOOPERATİFLERİN DAYANDIĞI KANUNLAR

ANAYASA

V. Kooperatifçiliğin geliştirilmesi

Madde 171.- (23.7.1995-4121) Devlet, milli ekonominin yararlarını dikkate alarak, öncelikle üretimin artırılmasını ve tüketicinin korunmasını amaçlayan kooperatifçiliğin gelişmesini sağlayacak tedbirleri alır.

Yorum:

Belediyeler Kanunu’nun 14. maddesinin birinci fıkrasında belediyelere bu görevi yüklemiş olmaktadır. “Üretimin artırılmasını ve tüketicinin korunmasını” kooperatifler için esas almaktadır. Bu ancak işletmelere verilecek genel hizmetlerle sağlanabilir. Türkiye’nin %90’ı küçük ve orta işletmelerden oluşur. Bunlar genel hizmetlerini ayrı ayrı yaptırma durumunda değildirler. Bu amaçla Hizmet Kooperatiflerini kendilerine ortak edecekler, bu sayede üretim süratle artacak ve tüketici korunacaktır.

2. Mahalli İdareler

Madde 127.- (23.7.1995-4121) Mahalli idareler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileridir.

Yorum:

“Mahalli Müşterek” “İhtiyaçları karşılamak” belediyenin kuruluş gayesidir. Müşterek ihtiyaç nedir? İşletmelerin ortak işlerini karşılayan Genel Hizmetlerdir. Bunlar; evrak ve demirbaş kayıtları, envanter ve zimmet muhasebeleri; ilmî, ahlakî, meslekî ve afetlere karşı korunma eğitimleri; tebliğ, araştırma, ambar ve kasa hizmetleri; basın, yayın, ulaştırma ve haberleşme hizmetleri; planlama, sağlık, bakım ve güvenlik hizmetleri; sözleşmeler, kontrol, soruşturma ve hukuki savunma hizmetleri ile genel organizasyondan ibarettir. Bu ihtiyaçları giderebilmek için bunları sağlayacak “Kalkınma Kooperatifleri” kurmak belediyelerin görevi olmaktadır.

Belediyeler Kanunu

Hemşehri hukuku

Madde 13- Herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından faydalanma hakları vardır.

Yorum:

“Faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından faydalanma” Belde sakinlerinin bilgilendirilmesi ve yardımlarından faydalanabilmeleri için Kent Kalkınma Kooperatifi kurulur ve onun aracılığı ile bunlar sağlanır. Bu kooperatif demokratik olma ve herkesi ortak etme durumundadır. Birden fazla da kurulabilir.

Belediye, hemşehrileri arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar. Bu çalışmalarda uzman kişilerin ve sivil toplum kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının katılımını sağlayacak tedbirler alınır.

Yorum:

Sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi için gerekli çalışmaları yapar, uzman kişilerin ve sivil toplum kuruluşları katılımını sağlayacak tedbirler alınır

Belediye sınırları içinde oturan, bulunan veya ilişiği olan her şahıs, belediyenin, kanunlara dayanan emirlerine ve duyurularına uymakla ve belediye vergi, resim, harç ve aidatlarını ödemekle yükümlüdür.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Belediyenin Görev Yetki ve Sorumlulukları

Belediyenin görev ve sorumlulukları

Madde 14- Belediye, kanunlarla açıkça başka bir kamu kurum ve kuruluşuna verilmeyen mahalli müşterek nitelikteki her türlü görev ve hizmeti yapar.

Yorum:

Geri kalmış bir kenti kalkındırmak “mahalli müşterek nitelikteki” sorunudur. Bunun giderilmesi gerekmektedir. Bu da ancak kalkınma ile olur. Bununla görevlendirilmiş “Başka bir kamu kurum ve kuruluşu” yoktur. O halde bu belediyeye verilen görevdir. Belediyeler Kent Kalkınma Kooperatiflerini bu amaçla kurarlar.

Belediye, sınırları içinde mahalli müşterek nitelikteki her türlü imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel altyapı; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; sosyal hizmet ve yardım, evlendirme, meslek ve beceri kazandırma; zabıta, itfaiye, acil yardım ve kurtarma, şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi; bunlarla ilgili diğer hizmetlerin kararlaştırılması, yürütülmesi ve denetlenmesi konularında görevli ve yetkilidir.

Yorum:

Belediye halkın “konut, kültür ve sanat” sorunlarını çözmek, “sosyal hizmet ve yardım, evlendirme, meslek ve beceri kazandırma” hizmetlerini yapmak, “ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi”ni sağlamak, “bunlarla ilgili diğer hizmetlerin kararlaştırılması, yürütülmesi ve denetlenmesi konularında görevli ve yetkilidir.” Bunlar belediyeye verilen kanuni görevlerdir. Mevcut kadro ile bunları yapmak mümkün değildir.

1. Mevcut kadronun diğer hizmetleri vardır, bunlara ayıracak vakti yoktur.
2. Mevcut kadro bu hususta eğitilmiş değildir. Eğitilmesi zaman alabileceği gibi imkanlar da mevcut değildir.
3. Bu hizmetlere ayrılmış kaynaklar yoktur. Kentlilerin katkısını sağlamaksızın bunları başarmak mümkün değildir. Kentliler ancak Kooperatiflerle kalkınmaya katkıda bulunabilirler.
4. Her kentin sorunları ve imkanları farklıdır. Araştırma ile birlikte yapılması zorunludur. Bu da kooperatiflerle sağlanabilir.

Ayrıca, belediye, okul öncesi eğitim kurumları açabilir; devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile yapılmış binaların bakım ve onarımını yapabilir, her türlü araç-gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilir; kültür ve tabiat varlıkları ile tarihi dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekanların ve işlevlerinin korunmasını sağlayabilir, bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa edebilir.

Belediye, sağlıkla ilgili her türlü tesisi yapabilir ve işletebilir.

Hizmetler, yoksul, özürlü, yaşlı ve düşkünlerin hizmet almasını sağlayacak şekilde vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunulur.

Yorum:

Burada bahsedilen hizmetler, karşılıksız sosyal hizmetlerdir. Belediye bunlara kaynak üretmek zorundadır. Bunun için Kalkınma Kooperatiflerini kurar. Bu kooperatiflere serbest meslek hizmetlilerini ortak eder. Kooperatif ortak olduğu işletmelere Genel Hizmet verir. Aldığı Genel Hizmet Payının bir kısmı ile muhtaçlara karşılıksız sosyal hizmet verir. Böylece hizmetlerine kaynak oluşturur.

Hizmetlerde öncelik sırası, belediyenin mali durumu ve hizmetin aciliyeti dikkate alınarak belirlenir.

Belediyenin yetkileri ve imtiyazları

Madde 15– Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır:

1. Belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve teşebbüste bulunmak,

Yorum:

Herkese aş, herkese iş bulunması “mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçları” içindedir. Bunun için Belediye Kalkınma Kooperatiflerinin kurulmasına önderlik eder, onlara yardım eder, onlara ortak olur.

b) Beldenin ve belde halkının sağlık, temin etmek ve beldenin düzenini korumak amacıyla kanunların belediyeye verdiği yetkiye uygun yönetmelik çıkarmak, emir vermek ve belediye yasakları koymak ve uygulamak, aksine davranışta bulunanlara kanunlarda belirtilen cezaları vermek,

Yorum:

“Sağlık, temin etmek ve beldenin düzenini korumak” için “yönetmelik çıkarmak, emir vermek ve belediye yasakları koymak” yetkisi verilmiştir. Belde içindeki işletmeleri kayıt altına almak ve haksız rekabeti önlemek amacıyla her işletmeyi Genel Hizmet Kooperatiflerine ortak olma zorunluluğu getirilebilir. Aksi takdirde işletme ruhsatını vermez. Tekel oluşmaması için ve sömürünün olmaması için Genel Hizmet Kooperatifleri belediyenin denetimine alınabilir ve onların demokratik usullerle kurulmaları istenebilir.

c) Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek,

Yorum:

Bu izin ve ruhsatlar, b bendindeki şartlara bağlanabilir.

d) Özel kanunları gereğince belediyeye ait vergi, resim ve harçların tarh, tahakkuk ve tahsilini yapmak,

e) Müktesep haklar saklı kalmak üzere, belediye sınırları içinde; içme, kullanma ve endüstri suyu temin etmek; kullanılmış sular ile yağmur sularının uzaklaştırılmasını sağlamak; bunlar için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek,

Yorum:

“İçme suları” “Kurdurmak”, “İşlettirmek” işlerinin Kalkınma Kooperatifinin Genel Hizmet verdiği işletmelere yaptıracaktır. Böylece hem işleri özel girişimcilere yaptıracaktır, hem de denetimini sağlayacaktır. Tekel ile sömürünün önüne geçecek, rüşveti önleyecektir.

f) Belediye sınırları içinde toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem  dahil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek,

Yorum:

“Toplu taşma işletmelerini” “kurdurmak” “ve işlettirmek” işlerini Kalkınma Kooperatiflerinin Genel Hizmet verdiği işletmelere yaptırarak kamu hizmetlerini özel işletmelere yaptırmış olacaktır.

g) Katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanılması, bertaraf edilmesi ve depolanmasına ait bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak,

Yorum:

“Katı atıkların” “bütün hizmetleri”  “yaptırmak” işlerini Kalkınma Kooperatiflerinin Genel Hizmet ile ortak olduğu işletmelere yaptırarak, kamu denetimi içinde özel sektörü devreye sokacaktır.

h) Mahalli müşterek nitelikteki hizmetlerin ifası amacıyla, belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde menkul ve gayrimenkul malları almak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, trampa etmek, bunlar üzerinde sınırlı ayni hak tesis etmek,

Yorum:

“Mahalli müşterek nitelikteki hizmetlerin ifası amacıyla,” “haklar üzerinde sınırlı ayni hak tesis etmek,” Bu maddeye dayanılarak kentin genel planlaması yapılabilir, planlama masrafları yapılar üzerine yüklenebilir ve yıkılacak binalar kat karşılığı müteahhitlere verilmesi hususu zorlanabilir. Bunlara dayalı olarak kentin imarını yenileme imkanı doğar. Bütün bu işler Kalkınma Kooperatifinin sağlayacağı kaynaklarla sağlanabilir.

i) Borç almak, bağış kabul etmek,

Yorum:

Belediye ortak hesap açar. Halk o hesapta nakitlerini yatırarak belediyeye borç vermiş olurlar. Halk bu yolla birbirleriyle kredileşme yapar. Belediye faizsiz kredi elde etmiş olur. Kredileşmede kefil olacağı için işletmelere faizsiz kredi temin etmiş olur. Burada Kalkınma Kooperatifinin güvencesini arayabilir.

j) Toptancı ve perakendeci halleri, otobüs terminali, fuar alanı, mezbaha ve marinalar kurmak, işletmek, işlettirmek; gerçek ve tüzel kişilerin belediye sınırları içinde hal açmasına,

Yorum:

“Halleri, otobüs terminali, fuar alanı, mezbaha ve marinalar kurmak,” “işlettirmek” “izin vermek” Genel Hizmet Kooperatiflerine ortak edilmesi şartını koşarak düzenleyebilir. Onların güvencesini isteyebilir.

k) Motorlu taşıt muayene ve emisyon ölçümü yapmak veya yaptırmak,

Yorum:

“Taşıt muayene” “ölçümü” “yaptırmak” Kalkınma Kooperatifinin Genel Hizmet Ortağı olarak katıldığı, dolayısıyla güvenceli bakım yaptırdığı araç bakım işletmelerini kurdurabilir ve bu işletmelerde bakımı yapılmamış araçlara trafiğe çıkma iznini vermeyebilir. Böylece kasko ve sigorta benzeri bir sistem geliştirebilir. Kaza olmazsa hiçbir şey ödemezler. Kaza halinde dayanışma esası üzerinden ödeme yaparlar.

l) Vergi, resim ve harçlar dışında kalan ve miktarı on milyar Türk Lirasının altında olan dava konusu işlerin anlaşmayla tasfiyesine karar vermek,

Yorum:

Hakemlere giderek hakem kararlarına dayalı olarak tasfiyeler yapabilir. Ödeme güçlüğünde olan kimselere Kooperatif Kefalet Hesabından yardım edebilir. Hakem kararlarına rıza gösteren borçlulara bu yardın yapılır.

m) Sosyal yardımda bulunmak,

Yorum:

“Sosyal yardımda bulunmak” kaynak ortaya çıkarılmalıdır.

Belediye bu kaynaklarını şöyle ortaya çıkarmaktadır:

1. Kooperatifin Hizmet Ortağı olarak katıldığı komisyonculara belediye arsalarını kredi olarak vermekte, onlar bununla alıp satarak belediye içindeki taşınmazlar likidite kazanmaktadır. Alış satıştan komisyoncular %2 almaktadırlar. Belediye de %2 alıp soysal giderlere harcayabilir.
2. Kooperatif ortak mühendis ve mimarlara yaptırdığı imarların harçları belediyeye gelir sağlayacaktır.
3. Belediye kooperatife kefil olduğu için kooperatif işletmelerinden kaynak transfer eder.
4. Belediye kuracağı vakıfların gelirlerini bu hizmetlere ayırabilir.

n) İkinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhi müesseseleri ruhsatlandırmak,

Yorum:

“Ruhsatlandırmak” Genel Hizmeti veren Kalkınma Kooperatifi dayanışma içinde bunların zararlarını bertaraf eder. Çevre kirliliğini önler. Bu sebeple bu tür işletmelere ruhsat verilmesini Kalkınma Kooperatifine ortak olma şartı getirir.

o) İçkili yerlerle ilgili düzenlemeler yapmak ve ruhsat vermek,

p) İlk yardım ve ambulans hizmetleri vermek.

(e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetler münhasıran belediyenin hakkıdır. Bu hizmetlere ait hak ve imtiyazların devri genel hükümlere göre yapılır. Belediye, toplu taşımaya ilişkin hizmetlere ait hakkını kiralayabileceği gibi, tekel oluşturmayacak şekilde ruhsat vermek suretiyle de kullanabilir.

Yorum:

Kalkınma Kooperatifleri dört temele dayanır:

1. Doğrudan işletmelere girişmemek, sadece Genel Hizmet vermek.
2. Kooperatif yönetiminde siyasi partileri katmak.
3. Kimseyi zorlamamak, gönüllü iştirakleri sağlamak.
4. Tekel oluşturmamak.

Belediye birden fazla Kalkınma Kooperatiflerine izin vermesi ve işletmelerden bu kooperatiflerden birine ortak olmaları şartını koşması ile kanunun emrettiği bütün şartlar yerine gelmiş olur.

Belediye, belde sakinlerinin belediye hizmetleriyle ilgili görüş ve düşüncelerini tespit etmek amacıyla kamuoyu araştırması yapabilir.

Yorum:

Kalkınma Kooperatifleri siyasi partilere dayalı olarak bir Temsilcilik ağı oluşturmaktadır. Kooperatif ortakları aracılığı ile her eve ulaşmakta, onlardan görüşler ve istekler almakta, kendilerine belediyenin ve kooperatifin faaliyetleri bildirilmektedir. Kalkınma Kooperatifleri bu maddede emredilen hususları yapmak için oluşturulmuş olan bir kooperatif bile kabul edilebilir. Personel, demirbaşlar ile üretilen ve tüketilen mallar envanteri belediyeye karşılıksız verilmektedir.

Belediye mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı suç işlemiş sayılır.

Belediyenin vergi, resim ve harç gelirleri ve kamu hizmetlerinde fiilen kullanılan malları haczedilemez.

Yorum:

Benzer madde Kooperatifler Kanunu’nda vardır. Kooperatiflerin iştirakleri haczedilemez, sadece kazançları haczedilebilir. Belediyenin kooperatifteki iştirakleri bu yönüyle de güvendedir. Diğer tip şirketlerde bu mümkün değildir.

Belediyenin muafiyetleri

Madde 16- Belediyenin kamu hizmetine tahsis edilen veya kamunun faydalanmasına açık, gelir getirmeyen taşınmaz malları ile bunların inşa ve kullanımları her türlü vergi, resim, harç ve katkı paylarından istisnadır.

Yorum:

Kooperatifler Kanunu’na göre tapu kooperatifte olsa da vergi bakımından taşınmazın tahsil edildiği kimse mükelleftir. Belediye kooperatifteki mallar için de vergi vermez. Bu maddelerin işler hale gelmesi için uygulamaların yapılması, muhakeme olunması gerekir. Bunu da ancak kooperatif yapabilir.

                          Stratejik plan ve çalışma programı

Madde 41- Belediye başkanı, mahalli idareler genel seçimlerinden itibaren altı ay içerisinde; kalkınma planı ve çevre düzeni planına uygun olarak, altyapı, ulaşım, çevre, imar, katı atık, doğal afetler, kültürel mirasın korunması ve diğer hizmetlere ilişkin orta veya uzun vadeli stratejik plan ve bu planın yıllık dilimlerini oluşturmak üzere çalışma programını hazırlayıp belediye meclisine sunar.

Yorum:

“Belediye başkanı kalkınma planı” “stratejik plan yapıp meclise sunar”. Bu stratejik planın yapılabilmesi için Kalkınma Kooperatifinin kurulması ve belediyenin ondan yararlanması gerekir.

Stratejik plan ve yıllık çalışma programı, konuyla ilgili sivil toplum kuruluşlarının, meslek odalarının, varsa üniversitelerin ve sendikaların görüşleri alınarak hazırlanır ve belediye meclisinde aynen veya tadilen kabul edildikten sonra yürürlüğe girer.

Yorum:

“Sivil toplum kuruluşlarının” “görüşleri alınarak” “hazırlanır deniyor. Bunlardan görüşü kim alıp değerlendirecek? Bunun için yeni kredi ihdası yerine kurulacak kooperatiften yararlanmak gerekir. Görüş verenler kooperatife iştirak ettirilerek finanse edilecektir.

İl belediyeleri ile nüfusu 30.000 ve üzerinde olan diğer belediyelerde stratejik plan yapılması zorunludur.

Yorum:

Kartal Belediyesi’nin nüfusu 30 000’in üzerinde olduğu için bunu yapıp vermek zorundadır. Bu seçim dönemi başında yapılmaktadır. Bunun için sürekli kadro ihdas edilemez. Belediye bu hizmeti Akevler Kooperatifi’ne de yaptırabilir.

Yıllık çalışma programı, bütçenin hazırlanmasına esas teşkil eder ve belediye meclisinde bütçeyle birlikte görüşülerek kabul edilir.

Yorum:

Yeni bütçenin görüşülmesine kadar yetiştirilebilir. Akevler Kooperatifi bunu yapabilir.

Kooperatif Partilerin görüşlerini alıp hazırlar.

Personel istihdamı

Madde 49- Belediye hizmetleri, memurlar, diğer kamu görevlileri ve işçiler eliyle yürütülür.

Belediye personeli, belediye başkanı tarafından atanır ve ilk toplantıda belediye meclisinin bilgisine sunulur.

Belediye başkan yardımcısı ve müstakil birim yöneticileri, kadroları karşılık gösterilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılabilir.

Belediyede, ihtiyaç halinde çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, sosyal ve ekonomi, kültür ve sanat, bilişim ve iletişim, planlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında sözleşmeli personel çalıştırılabilir.

Yorum:

“Sözleşmeli personel” çalıştırabilir. Sözleşmede serbestlik esastır. Bu sözleşmeli personelin bulunması, anlaşmaların yapılması, yeterli ücretin verilebilmesi ancak Kalkınma Kooperatifi aracılığı ile yapılır. Akevler kadrosu bu danışmanlığı yapacaktır. Belediye ile şöyle anlaşma yapabilir. Belirli konularda sorulan sorulara danışmanlık yapmak üzere on veya on beş dönüm yer kullanılmak üzere verilmiştir. Kooperatif danışmanlık ücretini almayacak, belediyeye de kira ödemeyecektir. Danışmanlık bedeli verilen rapor üzerinden hakemlerce tesbit edilecektir.

Gelirler

Madde 58- Belediyenin gelirleri şunlardır:

a) Kanunlarla gösterilen belediye vergi, resim, harç ve katılma payları,

b) Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan pay,

c) Genel ve özel bütçeli idarelerden aktarılacak ödenekler,

d) Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler,

YORUM:

“Başka suretle değerlendirilmesinden” ifadesi değerlendirmede belediyeler serbest bırakılmıştır. İşletmelere cirodan iştirak ederek değerlendirme mümkündür. Arsayı kira payı olarak verebilir.

e) Belediye meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler,

Yorum:

Belediye bu hizmetleri kooperatif işletmelerine havale edebilir. Tarifeli karşılık alır. Hizmet veren işletmelere uygun olanını bırakır, kâr edebilir, sübvanse edebilir.

f) Kira, faiz ve ceza gelirleri,

Yorum:

Kiralama serbestliği vardır, kirayı zamanla değil de yapılan işle ölçebilir.

g) Bağışlar,

h) Her türlü teşebbüs, iştirak ve faaliyetler karşılığı sağlanacak gelirler,

Yorum:

Her türlü tanımı içinde Kalkınma Kooperatifinin ortak olduğu işletmelere Kooperatif aracılığı ile iştirak da girer. Karşılık kira veya kefalet payı olarak alınabilir

i) Diğer gelirler.

Yorum:

Belediye kendisine diğer gelir yollarını bulabilir. Yasaklanmamış her türlü gelir temin edebilir. Kalkınma Kooperatifleri aracılığı ile hizmet yapmak ve gelirler temin etmek meşru kılınmış olmaktadır.

Belediyenin giderleri

Madde 59- Belediyenin giderleri şunlardır:

a) Belediye hizmet binaları ve tesislerinin temini, bakımı ve onarımı için yapılan giderler,

b) Belediye personeline ve belediyenin seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret, ödenek, huzur hakkı, yolluklar, hizmete ilişkin eğitim ile diğer giderler,

c) Her türlü alt yapı, yapım, onarım ve bakım giderleri,

d) Belediye zabıta ve itfaiye hizmetleri ile diğer görev ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılacak giderler,

e) Vergi, resim, harç, katılma payı, hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler,

Yorum:

Bu madde ayrıca zikredildiğine göre bu hizmeti özel işletmeye verebilir. Bunlar Kalkınma Kooperatiflerinin Hizmet Ortağı olarak katıldığı işletmelere yaptırılabilir. Bu iş için karşılık ödeyebilir.

5. E-Belediyenin kuruluşuna katıldığı şirket, kuruluş ve birliklerle ilgili ortaklık payı, üyelik aidatı giderleri,

Yorum:

Belediye şirketlere katılabilmekte ve ortaklık payını verebilmektedir. Bu taşınmazı koyma şeklinde olabilir. Belediye arsalarını bu komisyonculara sattırabilir. En değerli bir şekilde satma esasına uyulmak şartıyla satışlar gerçekleştirilebilir. İştirak serbest anlaşmalarla olmaktadır.

g) Mezarlıkların tesisi, korunması ve bakımına ilişkin giderler,

h) Faiz ve sigorta giderleri,

i) Fakir, muhtaç ve kimsesizler ile özürlülere yapılacak sosyal yardımlar,

Yorum:

Belediye yardım edileceklerin objektif kurallarla tesbiti için Kalkınma Kooperatifinin hazırlayacağı güncellendirilmiş envanterlerden yararlanabilir. Bunun için Kooperatife bir bedel ödeyebilir. Kooperatifin bu konuda ayıracağı fonla birleştirilip dağıtım yapılabilir. Bu konuda Kooperatifle birlikte özel hesap açılır.

j) Dava takip ve icra giderleri,

k) Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri,

l) Avukatlık, müşavirlik ve denetim ücretleri,

Yorum:

Kalkınma Kooperatifi Müşavir olarak istihdam edilebilir.

m) Yurt içi ve yurt dışı kamu ve özel kesim ile sivil toplum örgütleriyle birlikte yapılan ortak hizmetler ve diğer proje giderleri,

Yorum:

Kâr amacı gütmeyen kooperatifler sivil toplum örgütleridir. Bunların ortak giderlerine katılabilir.

n) Sosyo-kültürel ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler,

o) Belediye hizmetleriyle ilgili olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırması giderleri,

Yorum:

Belediye bu konuda Kalkınma Kooperatifleri istihdam edecektir. Ücretsiz yararlanacaktır.

p) Kanunla verilen görevler ve hizmetlerin yürütülmesi için yapılan diğer giderler.

Gelecek yıllara yaygın yüklenmeler

Madde 66– Belediyede belediye meclisinin, belediyeye bağlı kurum ve kuruluşlarda yetkili organın kararı ile park, bahçe ve havuz bakımı; araç kiralama, kontrollük, temizlik ve yemek hizmetleri; araç, bilgisayar, faks, fotokopi ve benzeri teknolojik ürünlerin bakım ve onarım işleri, süresi ilk mahalli idareler genel seçimlerini izleyen üçüncü ayın sonunu geçmemek üzere ihale yoluyla üçüncü şahıslara gördürebilir.

Yorum:

Belediye bu ihalelerde Kalkınma Kooperatiflerinin işetmeye Hizmet Ortağı olarak ortak edilmesini isteyebilir.

Borçlanma

Madde 67- Belediye, görev ve hizmetlerinin gerektirdiği giderleri karşılamak amacıyla aşağıda belirtilen usul ve esaslara göre borçlanma yapabilir:

Yorum:

Burada borçlanmanın faizli olacağına dair bir hüküm yoktur. Kredileşme yoluyla da borçlanma yapılabilir. Kalkınma Kooperatifi ile açılan ortak hesapta Belediye kendi parasını buraya yatırabilir, yatırdığı kadar da fazla çekebilir. Bununla yatırımlar yapabilir, iştiraklere katılabilir.

a) Dış borçlanma, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde sadece yatırım programında yer alan projelerin finansmanı amacıyla yapılabilir.

Yorum:

Kalkınma Kooperatifi dış borçlanmaya gerek bırakmayacaktır.

b) Belediye, en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin, Vergi Usul Kanununda belirlenen yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarının yüzde 10’unu geçmeyen hallerde belediye meclisinin kararı; yüzde 10’u geçen miktarlar için belediye meclisi üye tam sayısının üçte iki çoğunluğunun kararı ve İçişleri Bakanlığının onayı ile iç borçlanma yapabilir.

Yorum:

İç borçlanmanın faizle olması şartı yoktur, kredileşme suretiyle yapabilir. Belediye bir bankaya cari hesapta bir para yatırır, onun yarısı ile faizsiz vadeli olarak borçlanır, böylece elde ettiği toplu bir meblağ ile yatırım yapabilir.

c) Oluşacak iç ve dış borç stokunun yıllık ana para ve faiz ödemesi toplamı, en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin Vergi Usul Kanununda belirlenen yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarının yüzde 25’ini aşan hallerde, belediye yeni borçlanma yapamaz.

Yorum:

Kredileşme bu borçlanma içinde kalacaktır. Şimdi dolu ise açıldıkça buna geçilecektir.

d) İller Bankasından yatırım kredisi ve nakit kredi kullanan belediye, ödeme planını bu bankaya sunmak zorundadır. İller Bankası hazırlanan geri ödeme planını yeterli görmediği belediyenin kredi taleplerini reddeder.

e) Belediye bağlı kuruluşları, yetkili organlarının kararı ile yukarıda belirlenen esaslar çerçevesinde borçlanabilir.

Yukarıda belirtilen usul ve esaslara aykırı olarak borçlanan belediye sorumluları hakkında, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmeyen hallerde Türk Ceza Kanununun 240 ıncı maddesi hükümleri tatbik olunur.

Yorum:

Usul ve esaslara aykırı tabiri zikredilen yasakları kapsar. Zikredilmeyen borçlanma şekli serbesttir. Belediye Meclisinden geçirilen kararlar denetimli olduğu için sorumluluğu yoktur.

Belediye, borçlanmayla ilgili olarak Hazine Müsteşarlığınca istenen bilgileri düzenli olarak göndermekle yükümlüdür.

Arsa ve konut üretimi

Madde 68- Büyükşehir belediyeleri ile belediyeler, düzenli kentleşmeyi sağlamak, beldenin konut, sanayi ve ticaret alanı ihtiyacını karşılamak amacıyla, özel kanunlarına göre korunması gerekli yerler ile tarım arazileri dışındaki alanlarda, imarlı ve alt yapılı arsalar üretmek, konut, toplu konut yapmak, yaptırmak, satmak, kiralamak ve bu amaçlarla arazi satın almak, kamulaştırma yapmak, bu arsaları bireylere ve kooperatiflere satmak, takas etmek, bu konuda ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşları ve bankalarla işbirliği yapmak ve gerektiğinde onlarla ortak projeler gerçekleştirmek yetkisine sahiptir.

Yorum:

“Kooperatifler satmak veya takas etmek” tabiri ile Kalkınma Kooperatifleri ile bu konuda her türlü işbirliği imkanı verilmiş oluyor. Kooperatife arsa verilip kat ile takas edilmiş olur. Demek ki kat karşılığı işlem yapmaya yetkilidir. Kooperatifin kefil olduğu işletmelere bu muamele yapılacaktır.  

Belediye, bu amaçla bütçesinden gerekli paraları ayırmak suretiyle işletme tesis edebilir, kurulmuş veya kurulacak yapı ortaklıklarına katılabilir.

Yorum:

Belediye Kooperatifin Genel Hizmet verdiği yapı ortaklıklarına, evlere ve fabrikalara ortak olabilecektir. Kooperatif belediyelerin bu hizmetlerini yapmasında yardımcı olacaktır. Karşılığını ortaklıktan alacaktır.

Üretilen arsa ve konutların satışı, açıklık ve rekabet ilkesine uygun olarak yapılır. Ancak, o belediye ve mücavir alan sınırları içinde kendisine, eşine veya 18 yaşından küçük çocuklarına ait konutu olmayan dar gelirli kişilere, özürlülere, afete maruz kalanlara, sanayi bölgelerinden nakledileceklere ve üyelerinin tamamı bu durumda olan kooperatiflere, bedeli 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerince oluşturulan takdir komisyonu tarafından belirlenecek tutardan aşağı olmamak üzere arsa tahsisi yapılabilir. 775 sayılı Gecekondu Kanununun 25 inci maddesine uyan kimselere de bu maddeye göre arsa ve konut sağlanabilir.

Yorum:

Satış ve dolayısıyla tahsilde açıklık rekabet şartını koşmuş, ihale kanunlarına ait şartlar koymamıştır. Kalkınma Kooperatifinin tahsis şartları açıklık ve rekabet şartları içinde olacak ve kooperatif belediye adına tahsis edilecektir. Yani arsa kooperatife tahsis edilmeyecek, belediyenin göstereceği kimselere verilecek. Kooperatif sadece hizmet verme aracıdır.

Bu maddenin uygulama esasları, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığınca müştereken hazırlanacak çerçeve yönetmeliğe uygun olarak belediye meclislerince çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Yorum:

Kooperatif bir yönetmelik hazırlayacak, bunu kendi kurumundan geçirdikten sonra Belediye Meclisinden de geçirilecektir. Ona göre kooperatif ve belediye ortaklıklarını yürüteceklerdir. Bu yönetmelik sonunda meclis kararlarının denetimine tabi olacaktır.

Şirket kurulması

Madde 69– Belediye kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye ortaklıkları kurabilir.

Yorum:

Sermaye ortaklıkları kurabildiği gibi kooperatif ortaklıklarını evleviyetle kurabilir. İlgili mevzuat 163 sayılı Kooperatifler Kanunu’dur. Kalkınma Kooperatifi bu kanuna göre kurulacaktır.

Gönüllü Kuruluşlar

Madde 87- Belediye, sağlık, eğitim, spor, çevre, sosyal yardım, kütüphane, park, trafik ve kültür hizmetleriyle, yaşlılara, kadın ve çocuklara, özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygular.

Yorum:

Kooperatifler yarı gönüllü kuruluşlardan oluşacaklardır. Kooperatife her türlü katkıları baştan Beldenin kalkındırılması için vereceklerdir. Sonuç elde edilmezse hiçbir şey almayacaklardır. Belde kalkınır da kooperatife Genel Hizmet Payı gelirse bu hizmetlerin karşılığına bunlar da ileride iştirak etmiş olacaklardır. Bu kooperatif kâr temin etmek amacıyla ortak bulamaz, ancak bu çalışmaları da ileride boşu boşuna olmamalıdır. Bunların çalışmalarından ileride başkaları hazıra konmamalıdırlar. Bu sebeple baştan bütün katkıları kayda almakta ve ileride nasıl pay sahibi olacaklarını şimdiden belirtiyoruz. Ancak şimdi sadece gönüllü katkılarını istiyoruz.

Gönüllülerin niteliği ve çalıştırılmalarına ilişkin usul ve esaslar İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yazışma

Madde 88- Belediye, kamu kurum ve kuruluşlarıyla doğrudan yazışabilir.

Belediye sınırları içindeki yerler

Madde 89- Diğer kanunlarla getirilen hükümler saklı kalmak üzere, mezarlıklar ile belediye sınırları içinde bulunan ve sahipsiz arazi niteliğinde olan seyrangah, harman yeri, koruluk, dinlenme yerleri, meydanlar, bataklık, çöp döküm sahaları, belediye tarafından deniz, nehir ve gölden doldurma suretiyle kazanılan alanlar, yıkılmış kale ve kulelerin boş arsaları ve enkazı ve benzeri yerler belediyenin tasarrufundadır.

Yorum:

Kooperatif bu yerlerin korumalarını bozmamak şartı ile halkın yararlanabileceği projeler üretecektir. Belediye bu projelere göre Kooperatifin Hizmet Ortağı olduğu işletmelere veya kişilere verecektir. Eğer burası ekonomik işletme ise cirodan pay alacaktır. Eğer bu ekonomik değil de mesken veya bahçe ise o zaman kredileşme sistemi ile bu yerleri verecektir. Şöyle ki, orada ahşap villasını koyan dolar olarak arsanın değerini verecektir. Sökülebilir tesisler yapacaktır. İstediği zaman tesislerini söküp gidebilecektir. Ödediği miktarı altın gram üzerinden geri alabilecektir. Kooperatif veya Belediye de parasını alıp gitmesine zorlayabilecektir. Böylece elde edilen meblağlar, Kooperatifin Genel Hizmet verdiği işletmelere faizsiz olarak kredi verilecektir.

Şehirlerarası özel otobüs terminali işletmesi

Madde 90- Belediyece (büyükşehirlerde büyükşehir belediyesince); belediye sınırları ve mücavir alanları içerisinde, karayolu ile yolcu taşıması hakkına sahip gerçek ve tüzel kişilerin şehirlerarası otobüs terminali kurmalarına ve işletmelerine varsa nazım imar planı ve şehrin ana ulaşım planına uygun olmak kaydıyla izin verilebilir.

Yorum:

Şehirlerarası terminallere gelen yolcuları almak ve terminale gidecek yolcuları garaja götürmek için ortak servis işletmesi oluşturulacaktır. Her firmanın ayrı servis yapmalarına izin verilmeyecektir. Bu servislerin bedeli bilet başına firmalardan alınacaktır. Bu daha sağlıklı hizmete imkan verecektir. Benzer uygulama işyerleri için de temin edilecektir. Bu belde içindeki trafiği de rahatlatmış olacaktır.

Kooperatif ve Kuruluşları                          

A) Tarif:                                                                   

Madde 1 - Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllere kooperatif  denir.                                                         

Yorum:

“Ortaklarının” “özellikle meslek ve geçimlerine” deyimiyle iş ve aş temin etmeyi hedeflemiş olmaktadır. “karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet” Karşılıklı yadım ile kredileşme benzeri yardımlaşmadır. Kefalet, orakların birbirine kefil olmalarıdır. Ödeyemezse veya ödemezse ortaklar bölüşerek öderler. Dayanışma ise birinin kazaya uğraması halinde ortaklaşa karşılamaktır. Kalkınma Kooperatifleri tamamen bu ilkelere dayanmaktadır. Ortaklara kâr sağlamayı hedeflemiyor, “gerçek ve, belediyeler” deyimiyle belediyelerin kooperatifler kurabilecekleri ifade edilmiştir. “değişir ortaklı ve değişir sermayeli” değişir ortaklı olacaklardır, sermayeler de değişirdir. Yani, ortaklar farklı oranda sermaye koyabilirler. Sadece yönetimde bir oydan fazlasını kullanamazlar. Bizim kooperatiflerde ortaklar kooperatife eşit sermaye koyuyorlar, sadece özel şartlarda farklı sermaye koymaktadırlar. Ortaklık farklı sermayelerini kooperatife değil kooperatifin Genel Hizmet verdiği işletmelere koyuyorlar. Bunlar Adi Ortaklık olabilir. Taşınmazlar kooperatife emaneten tescillidir.

B) Kuruluş, muteberlik şartları, isim kullanma yetkisi:                     

Madde 2 - Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak ana sözleşme ile kurulur. Ana sözleşmedeki imzaların noterce onaylanması gerekir.            

Yapı kooperatifleri ile konusuna taşınmaz mal temliki dahil bulunan diğer kooperatiflerin ana sözleşmelerinde ortaklara taşınmaz mal temlik edileceği hakkındaki taahhütler başka bir resmi şekil aranmaksızın muteberdir.

Yorum:

Kalkınma Kooperatifinde bu maddenin çok büyük önemi vardır. Ortaklar bir gayrimenkul alırlar. Tapularını Kooperatife veriyorlar, bu tapuda tescilli imiş gibi güvencededir. Ancak, ayrıca aşağıdaki yararları olmaktadır:

1. Kooperatif bu taşınmazın değeri kadarıyla ortağa kefil olmaktadır. Böylece kullandığı taşınmaza likidite kazandırmaktadır.
2. Ortak isterse bunu parça parça kooperatifin diğer ortaklarına satabilmektedir. Böylece geçici olarak nakit ihtiyacını gidermektedir.
3. Ortaklar mülkiyeti devrederek tapu masraflarından kurtulmaktadırlar.
4. Bu malların kendilerine haciz konamıyor, sadece gelirlerine haciz konabiliyor.

Kooperatifin bundan sağladığı yararlar şunlardır:

1. Ortaklar arasında bir niza çıkarsa hakemler karara bağlıyor, Hakem kararlarına dayanarak paylarına el koyabiliyor.
2. Taşınmaz üzerinde bir işlem yapılacaksa bütün ortaklardan ayrı ayrı izin almaya gerek kalmıyor.
3. İşletmelerde bir niza çıkarsa işletme zarar görmüyor ve işetme çalışmaya devam edebiliyor.
4. Ortak kooperatiften hakemler kararı ile çıkarılacaksa bedeli veriliyor, sözleşmede öyle yazılmışsa yapı verilmiyor.         

Sermaye miktarı sınırlandırılarak kooperatif kurulamaz. Kooperatif adını ancak bu kanuna göre kurulmuş teşekküller kullanabilir.

Yorum:

Kalkınma Kooperatiflerinde ortaklık açıktır. Kredileşme ortaklığında pay sınırlaması yoktur.                           

 (Ek: 6/10/1988-3476/1 md.) Kooperatifler ve üst kuruluşlarının unvanlarında, kamu kurum ve kuruluşlarının isimlerine yer verilemez.

Ticaret Bakanlığı, ana sözleşmelerin, kanunun ihtiyari hükümlerinden ayrıldığını ileri sürerek kooperatifleri kuruluşuna izin vermekten kaçınamaz

Yorum:      

Kurulacak Kalkınma Kooperatifi birçok yeni hükümler içerecektir. Ticaret Bakanlığı ile işbirliği yapılarak son şekli verilecektir. Böylece diğer belediyelerin de böyle kooperatifleri kurma imkanı açılacaktır.

II - Tüzel kişilerin ortaklığı:                                             

Madde 9 - Özel idareler, belediyeler, köyler gibi kamu tüzel kişileri ile cemiyetler ve dernekler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve kooperatifler, amaçları bakımından ilgilendikleri kooperatiflerin kuruluşlarına yardımcı olur, önderlik eder ve ortak olabilirler.

Yorum:

Belediyeler ve Kooperatifler kooperatiflerin kuruluşlarına, yardımcı olur, önderlik eder ve ortak olabilirler. Akevler Kooperatifi Belediyeye bu amaçla ortak olmaktadır. Bir sözleşmeye dayanarak Kalkınma Kooperatifini kuracaklardır. Kooperatif bu kooperatifin kurucularını çalıştırmak için belediyeden bir oda, bir salon ve geçici olarak ahşap barakaların konması için bir arsa talep etmektedir. Belediyenin bütçesine yük etmemeyi hedeflemektedir.

19. Madde

Bir ortağın şahsi alacakları, ancak ortağa ait faiz ve gelir-gider farklarından hissesine düşen miktarı ve kooperatifin dağılmasında ona ödenecek payı   haczettirebilirler.

Yorum:

Kooperatifin dağılmasından sonra ancak iştirak payına el konacaktır. Dolayısıyla kooperatifte mevcut olan değerler ve işletmeler zarar görecek bir hacze gidilemez. Bu kooperatifleri krizlerde koruyan bir husustur. Alacaklı bunu bilerek borç vermektedir. Bu husus Kalkınma Kooperatiflerini destekleyecek husustur. Çünkü ülkemizde ödemeden aciz olanın üstüne yürüyüp çalıştırmaz hâle getirmektedirler. Bu da işletmelerin kapanmasına sebep olmaktadır. Burada en az zarar gören işletmenin sahibi olmaktadır. Hattâ bazen şahsi hesabına geçirerek kasdi iflasa götürmektedir. Buradan ona ham madde satanlar, ondan mamul madde alanlar, çalışanlar, kiraya verenler zarar gördüğü gibi devletin de gelirleri azalmaktadır. Krizlerin kaynağı olmaktadır. Bu madde alacaklıların hakkını koruyor. Çünkü gelirleri hacz oluyor. Kooperatif dağıldığında da o payı alabiliyor. Ama işletmeler çalışırken dokunulamıyor.

II - Kooperatifin sorumluluğu:                                              

Madde 28 – Ana sözleşmede aksine hüküm olmadıkça kooperatif, alacaklılarına karşı yalnız mamelekiyle sorumludur.

Yorum:

Kalkınma Kooperatifinde dört çeşit gelir-gider olacaktır:

1. Ortakların birer payları. Bu mameleki sayılıdır. Bu kooperatife hisse olarak konmuştur. Çıktığı zaman onu aynen alır. Dağılması halinde kooperatifin borçlarına  bu miktar ile dağılır.
2. Kooperatif Genel Hizmet verdiği işletmelerden aldığı Genel Hizmet payından Genel Hizmet verenlere verilenden artan kısımlardan birikmiş paylar. Bu gerçek mamelektir.
3. Kefalet hesabında toplanan paralardır. Bu hesapta çeşitli sebeplerle ödenmeyecek olan borçlarla, çeşitli sebeple tahsil edilemeyen alacaklar buraya atılır. Kooperatifin kefalet karşılığı aldığı paylar da burada toplanır. Bu ayrı bir hesaptır. Yönetim kurulu bunu sermaye yapamaz. Bununla bir iş yapamaz. Sadece Faizsiz olarak kredi de kullanabilir. Kooperatifin alacaklıları bundan pay isteyemez. Hakemlerin kararı ile bu fondan ödeme yapılabilir.
4. Ortakların emanet mallarıdır. Bunlar onun maliki değildir. Bunun üzerinde kooperatif yönetim kurulu hiçbir tasarrufta bulunmaz. Bunların sahiplerinin talimatlarını yerine getirir. Kooperatif borç ve alacaklarda hakem kararları geçerlidir.  Kooperatif dışı tasarruflar için emanet sözleşmesine uyulur.

Bu madde bu hükümler sözleşmede yazılı olmasa da geçerli olacağını belirtiyor.

Madde:62   

 Yönetim Kurulu üyeleri ve kooperatif memurları, kendi kusurlarından ileri gelen zararlardan sorumludurlar. Bunların suç teşkil eden fiil ve hareketlerinden ve özellikle kooperatifin para ve malları bilanço, tutanak, rapor ve başka  evrak, defter ve belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı "Devlet memurları" gibi ceza görürler.   

Yorum:

Bu madde bilhassa kooperatifteki taşınmazların temliki hususunda yetkilerini aşan yönetici ve yetkililer devlet memuru gibi sorumludur. Tapu memurunun işlediği suç misali suç işler. Devlet görevlilerinin disiplin kurulunun yerini Kooperatif Genel Kurulu alacaktır. Hakem kararı alacaktır.                                    

Madde 69 – Ana sözleşme ve genel kurul kararı ile denetleme teşkilatı hakkında daha geniş hükümler koymak, denetçilerin görev ve yetkilerini artırmak ve özellikle ara denetlemeleri öngörmek mümkündür

Yorum:

Kooperatifi belediyenin denetleyebilmesini sağlamak amacı ile görev yetkileri artırmak ifadesine dayanılarak, Belediye Başkanının yetkili kılacağı kimseye bilgi vermek, tüm belge ve kayıtları göstererek, belediye yetkilisinin istediği denetlemeyi birlikte yapmayı sağlama ile görevli ve yetkili yapılabilir.

Madde 88 - Ticaret Bakanlığı, kooperatifler, kooperatif birlikleri, kooperatif merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği için bu teşekküllerin mütalaasının da alınmak kaydıyla örnek ana sözleşmeler hazırlar, yapı kooperatifleri için bu görev Ticaret ve İmar ve İskan Bakanlığınca müştereken kullanılır.

Yorum:

Belediyelerin önderlik ettiği faizsiz kredileşme ilkesine dayalı Kent Kalkınma Kooperatifleri ilk olduğu için demokratik usulle hazırlanacak Kooperatif Ticaret Bakanlığı’na da görüş bildirmiş olacaktır. İleride tip statü haline getirilebilir.                      DOKUZUNCU BÖLÜM                                  

Çeşitli Hükümler                                 

A) Siyasi faaliyet yasağı:                                                  

Madde 92 - (Mülga:12/6/1997-4274/1 md.)                                     

B) Muaflıklar:                                                              

Madde 93 - 1. Kooperatifler, kooperatif birlikleri, kooperatif merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği;                                 

a) Birbirlerinden ve ortaklarından  aldıkları faiz ve komisyonlar ile ortaklarına kefalet etmeleri dolayısıyla bunlardan aldıkları paralar, banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinden,     

Yorum:

Kooperatif ortakları birbirinden faiz almayacaklar, sadece kredileşeceklerdir. Bu madde olmasa da böyle bir vergi doğmayacaktır.          

    b) Her nevi defterlerin ve ana sözleşmelerin tasdiki ve açılış tasdiklerinde sayfalarının mühürlenmesi her nevi harçtan ve Damga Vergisinden,   

Yorum :

Kooperatif her türlü envanteri resmi defterde tutacaktır. Böylece tüm bu kayıtlar ortaklar arasında belge olacaktır. Defter harçlarının ödenmemesi sebebiyle bir yük de getirmeyecektir.             

c) Kiraya verilmediği veya irat getirmeyen bir cihete tahsis edilmediği müddetçe sahip oldukları gayrimenkul mallar üzerinden alınacak her türlü vergilerden,

Yorum:

Tapusu kooperatifte olan ve ortakların kendilerinin oturduğu yapılar da vergiden muaftır. Bu İstanbul’daki kaçak yapı arsalarının kooperatifler tapulanmasını kolaylaştıracak, imar yenilemesi daha kolay olacaktır.

d) Ortakların temlik edecekleri gayrı menkuller her türlü vergi ve harcından,

yorum;

Kooperatiflere arazinin temliki vergiden muaftır. Tapular kooperatifte kalacağından tüm temlikler vergiden muaf olmaktadır. Bu önemli bir husustur. Arsalar devrettikçe fiyatları vergiden dolayı artıyor ve bu ekonomik hareketi durduruyor. Halbuki Kalkınma Kooperatifinde hisselerin devri sözkonusu olduğu için bu tıkanıklık kalkmaktadır.

    Muaftır.     

e) 13 üncü madde gereğince verilecek bildiri Damga Vergisine, diğer harç ve resimlere tabi değildir.                                                        

2. Gayrı menkullerin irtifak haklarının ve gayrimenkul mükellefiyetinin kooperatiflere, kooperatif birliklerine, kooperatif merkez birliklerine, Türkiye Milli Kooperatifler Birliğine sermaye konulması halinde bunlar Emlak Alım Vergisi Kanununun 9 uncu maddesindeki indirimli nispetten,                           

3. 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 199 sayılı Kanunla değişik 7 nci maddesinin 16 ncı bendindeki esaslar dahilinde Kurumlar Vergisi muaflığından,                                                                            

    Faydalanırlar.                                                              

    4. Kooperatifler, kooperatif birlikleri ve kooperatifler merkez birlikleri faaliyete geçen üst kuruluşlara girmedikleri takdirde, bu maddenin 1 nolu fıkrasının (b) bendi ile 2 nolu fıkrasından gayri fıkralarında yazılı muaflıklardan  istifade edemezler.                                                             

Yorum:

Kent Kalkınma Kooperatifleri ilk olarak kurulacak, sonra onlar kooperatif birliklerini kuracaklardır. Kurulmadığı için bu vergiden muafiyet devam edecektir.

Eksik Maddeler

199 sayılı Kanunun 7 maddesi.

Kooperatif paylarındaki vergilendirme maddesi  (Gelir Vergisi Kanunu)