http://www.zaman.com.tr/ali-bulac/yeni-bir-anayasa_2282226.html

Yeni bir anayasa!

Türkiye toplumsal kutuplaşma, Ortadoğu’da sıkışmışlık, Kürt sorunu, ekonomide kötü gidişat (orta sınıfın erimesi, sabit gelirlilerin bankalara bağımlılığı, tüketim kültürünün toplumu azdırması ve belli zümrelerin kamu kaynaklarından yararlanıp toplumun geri kalanını görmezden gelmesi), postmodern yozlaşma, toplumsal çözülme, kimlik krizi, yargı ve hukuk sisteminde ürkütücü gelişmeler, medya ve ifade özgürlüğü alanında baskılar vb. sorunlarla karşı karşıya bulunuyor.

Bu sorunları ya müzakere ederek, ahidleşerek aşacağız ya da Irak ve Suriye gibi bir bataklığa saplanacağız. Akıl ve iz’an, bizi müzakere yoluyla sorunlarımızı çözmeye davet ediyor. Müzakere süreci, kutuplaşmaları ve önyargıları giderir. Yeni anayasa, yeni bir nikâh akdi, yeni bir toplumsal sözleşmedir. Bana göre yeni anayasada şu parametreler dikkate alınmalıdır: 1) Liberal bakış açısına göre sorunlar “bireysel haklar” çerçevesinde çözülemez; bu yüzden anayasada “grup hakları” da yer almalıdır ki, dinî hayatını ciddiye alıp yaşamak isteyenlerin, Kürt sorunu, Alevi talepleri ve gayrimüslimlerin hak talepleri karşılansın. Grup hakkı bireysel hakları iptal edici olmamalıdır. 2) Baskı altında kalmaksızın, tamamen kendi özgür iradeleriyle kişiler –iki veya daha fazla- kendi aralarında herhangi türden ve herhangi bir alanla ilgili sözleşme (akid, muahede, anlaşma vs.) yapıp ilişkilerini buna göre düzenlemek istiyorlarsa, devlet bu sözleşmeyi tanımalı, onlara merkezden amir hüküm empoze etmemeli. 3) Kişiler arası ihtilaflarda sivil hakemlerin çözüm ve kararları tanınmalı; hakemin gücünü aşması veya taraflardan birinin muhalefeti durumunda ihtilaflar mahkemelere taşınmalı. Bu, adliyenin yükünü yarı yarıya azaltacaktır. 4) Yeni anayasada “din ve vicdan özgürlüğü” kuvvetli bir biçimde vurgulanmalı, laikliğin yer almasına gerek kalmadan şu dört temel hak ve özgürlük teminat altına alınmalıdır: a) Din seçiminde bireyler özgür olmalı, kimseye baskı uygulanmamalı; b) Herkes dinî inancını açıklama, başkasına anlatma (tebliğ etme) hakkına sahip olmalı; arzu etmiyorsa dinî inancını açıklamaya da mecbur edilmemeli; c) Herkes dinî inancına göre yaşama hak ve özgürlüğüne sahip olmalı. Devlet sadece başkalarının dinine müdahale veya baskı uygulanması durumunda müdahale etmeli; d) Herkes ve her topluluk dinî inancına göre örgütlenme, faaliyet gösterme hak ve özgürlüğüne sahip olmalı. 5) Yeni yurttaşlık tanımı salt “eşit yurttaşlık” şeklinde tanımlanmamalı, “Farklılığı koruyan eşit yurttaşlık” ilkesi kabul edilmelidir. Dini, etnik, mezhebi veya başka kültürel kimliğin ifadesi, görünür kılınması önündeki engeller ortadan kaldırılmalı, ancak anayasa bir tek kimliği esas alıp diğerlerini baskı altına almaya ve inkâra imkân tanımamalı. Bu “eşitlik ilkesi”nin kabulüyle çözülebilecek bir sorun değildir. Çünkü kendi başına “eşitlik” farklılığı yok eder; kendi başına “farklılık” grupları diğerlerine göre eşitsiz konuma mahkûm eder. Yeni yurttaşlık gayrimüslimleri de içine almalı. “Farklılığa dayalı eşit yurttaşlık ve grup hakkı” olmadıkça, bugünkü liberal demokrasilerin “siyasî çoğulculuğa açık, sosyo-kültürel çoğulculuğa kapalı” krizlerine çözüm bulunamaz. 6) İslam bakış açısından “hak” olmayıp, bir özgürlüğün kullanımı sayılan, ancak “günah ve cürüm kabul edilen” zina, eşcinsellik vb. fiiller hak kategorisinde ele alınmamalı. Ölüm cezası yeniden hukuka girmeli. 7) Yeni anayasanın kollaması gereken önemli konulardan biri “ekonomi” olmalıdır. “Ekonomi”den kastım insanın kişiliğini, canlı hayatı ve tabiatı tahrip eden “büyüme” değil, gelir adaletsizliğinin ve kitlesel yoksulluğun yol açtığı sorunların önüne geçmek için gerekli yasal tedbirlerin alınmasıdır. 8) Aileyi ve toplumu ahlakî ve manevî yönden güçlendirecek tedbirler alınmalı, bu yönde düzenlemelere gidilmelidir. Yeni bir anayasa, seçkinler ve siyasileri yanında toplumun tamamını sürece katabildiği oranda başarılı olur.