‘İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir…’-15
‘İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir…’ konusu geniş ve genel bir konu, önemli ve özel bir konu, konu ile ilgili önceki yazdıklarımızla ve anlattıklarımızla ilgili bir konu; bundan dolayı önemine ve anlaşılmasına binaen önceki yazılarla birlikte okunmalı…
Kur’an ayetleri yani Mürselat Suresi’nin ilk ayetleri ile başlamıştık birinci yazımıza.
MÜRSELÂT - MULKİYÂT ilişkisine bakmıştık…
ÂSIFÂT - NÂŞİRÂT ile devam ediyoruz…
***
İlgili ayetleri tekrar hatırlayalım…
“1. Ve’l-murselati 'urfen.
2. Fe’l-asıfati 'asfen. 3. Ve’n-naşirati neşren.
4. Fe’l-farikati ferkan. 5. Fe’l-mulkıyati zikren. 6. 'Uzren ev nuzren.” /
“Örfen mursalata, arkasından asfen asıfata ve neşren naşirata, arkasından farkan farikata, arkasından üzren veya nüzren zikri mülkıyata yemin.” /
“Bilinmiş gönderilenlere, arkasından yönelip ulaşanlara ve yayılıp varanlara, ayırıcılara ve anlamını eksik veya tam ulaştıranlara yemin.” (Mürselat Suresi; 77/1-6)
“Dört Mürselât ile Dört Mulkiyât, Dört Âsıfât ve Nâşirât ile birleşirler” demiştik.
***
“USÛL”de kalmış, “Usûlün Nâşirât çifti ‘Muhkem’ ve ‘Müteşabih’tir” demiş...
Sonuç olarak şöyle sona erdirmiştik…
Demek ki usulün dört iç bağı vardır:
Müfesser, Mücmel, Zâhir ve Hafi.
Kaldığımız yerden devam edelim…
Usulün bu sınıflanması toplum yapısının temelini oluşturur.
Bilgimizi bunlar değerlendirir.
Muhkem: Değişmez kesin bilgiler. Bu insanlığın icması ile bilinir.
Müfesser: Değişir kesin bilgilerdir. Yaşayanların icması ile bilinir.
Nas: İçtihadın sonunda elde edilen bilgilerdir. İlmidir. Üstün ehliyetlilerin bilgisidir.
Zahir: İçtihatsız bilebildiğimiz bilgilerdir. Amelidir. Yüksek ehliyetlilerin bilgisidir.
Hafi: İçtihatla bilinebilecek bilgilerdir. Orta ehliyetlinin bilgisidir.
Müşkil: İçtihatla bilinip bilinemeyeceği şeklinde bilgilerdir. İlk ehliyetlinin bilgisidir.
Mücmel: Hâlihazırda bilemediğimiz bilgilerdir. Asrın icması ile bilinmez olur.
Müteşabih: Bilinemeyeceği hususunda insanlığın hemfikir olduğu konulardır.
Görülüyor ki bu tasnif bir taraftan elimizdeki bilgileri sınıflamaktadır, diğer taraftan da insanların ehliyetlerini derecelendirmektedir.
Geleceğin dünyası bu tasnif üzerinde oturacaktır.
Herkes “teminatlı ehliyet” ile iş yapabilecektir.
***
İLİM
İlimler dört çeşittir: Biri genel kanunları ortaya koyar. Kâinat onlarla varlığını sürdürür. “Nazari İlimler”in konusudur. Bunlar geçmişe ait bilgiler verir. Bu kanunlara dayanarak gelecekle ilgili bilgiler de alınır ki bunlara “Hikmet İlimleri” denmektedir.
Diğeri ise özeldir. Bunlardan biri kesinlik ifade eden “Tabii İlimler”dir. Mevcut olan kâinatın istatistiğinden ibarettir. İnsanlar bunlara dayanarak pratik yaparlar. Bunlara da “Ameli İlimler” diyoruz.
Demek ki dört kutbumuz vardır: Nazari ve Hikemi Nâşirât, Tabii ve Ameli Âsıfât kutuplarını oluşturur. Bunların iç bağları ise Genetik ilmin alfabesidir. Nebatat “Nazari”nin, Hayvanat “Hikemi”nin, Ruhiyat “Tabii”nin, Sosyoloji “Ameli”nin irtibat ilimleridir.
Bunların üzerinde düşündükçe sistem daha çok ortaya çıkacak ve daha da netlik kazanacaktır. (Devamı var.)