Cengiz Demirci
Sebebi Nüzül
24.08.2011
5934 Okunma, 0 Yorum

Tenasüb Açısından Kuran

 

Bir tefsir usulü

Süreler, iniş zamanının belirleyici kriterleri üzerinden bir sınıflandırmaya tabi tutularak incelenir. Buna göre bir çocuğun gelişim sürecindeki aşamaların herbirinin kendine has özelliklerinin olması gibi, aşağıdaki dönemlendirmede de herbir aşamanın muhatapları ve muhaliflerinin özel şartları içinde tebliğin niteliğini anlamlandırabiliriz. Bu aynı zamanda bize kuranın özel şartlar içindeki delil olmasının katmanlarını verir ve kuranın ahkamını şartlar içinde derecelendirir. Bunu yaparken iki kaynak vardır.

 

1. Sünnet: Siyeri nebi ve özelde hz peygamberin her dönemdeki ayetleri anlama biçimi ve bununla ilgili sünnetinin oluşumu, bunun ileriki dönemlerde ayetle tasvibi ya da değiştirilmesinin niteliği ve şartları: siretin, fıkhın o özel şartlardaki özelleşmesinin durumunun tespitidir.

2. Sebebi nüzül, yani ayetlerin olayların akışımı nasıl şekillendirdiği, nasıl algılandığı, ne gibi tavırlarla seslendirildiğinin tespitidir.

 

Model çıkarma

Bu iki incelemeden sonra model oluşturularak ayetler anlamlandırılmaya çalışılır, günümüz sorunsalına bir model oluşturur. Buradaki incelememizde takip edilecek usul önce dönemin şartlarını ortaya koymak bunda da siyer ve islam tarihinden yararlanmak, dönemin özel şartlarını ortaya koymak, çıkmazları ve hem müminler topluluğu hem hasımlarındaki hemde sessiz yıgınlardaki beklenti, amaç ve hedefleri tespit etmek, sonrasında ise kuranın kendine has bir strateji ve yöntem ortaya koyarak kendi konumunu belirlemesidir: bu konumu hz peygamber ve çekirdek islam topluluğunun algılaması ve buna göre sünnetlerin oluşum meylinin ortaya konmasıdır.

 

Kuranın niteliği: tümegelim formülleri:

Bir diğer mesele, kuranın temel uygulama mantığı ile ilgilidir. Temel veri tabanı hayat ve onun sorunsalları olan yapı üzerinde temel tümegelim formülleri şeklinde kurgulanmıştır kuran. Buna göre her bir ayet, ilgili hayat sorunsalı üzerine oturtulmuş formüllerdir. Ayetlerin kendisi uygulama formülleridir. Biz onları içtihatlarımızla programlandırır ve kuranın ana hedefine doğru yani hakka doğru yol alırız. Hidayet olması bu anlamdadır. Hidayet vehbidir sözü bu anlamdadır. Ona yapışanlar mutlaka hakka doğru adım adım yol alırlar. Bu hali ile excel hücrelerine benzer. Excel hücrelerinde veri tabanları da excel sayfasına yazılır. Bu veri tabanları ile formüller oluşturularak belirli şekillerde rakamların analizi yapılarak genel proje içinde anlamlandırılır. Kuran da böyledir. Ama tamamı tümegelim formüllerinden ibarettir, veri tabanı içermez. Veri tabanı hayatın kendi sorunsallarıdır. Bu tümegelim formülleri ile kuranın ana hedefinin gerektirdiği maddi ve manevi dünya ve ahiret cenneti amacına doğru toplulukları evirir.

 

İlmi Cihadın niteliği: içtihadlar

Hz Peygamberin siyreti ve hayatı buna göre okunmalıdır. Burada ana eksen, itilmiş, kabul edilmeyen kuran ayetlerinin uzun süreç sonunda hayatın merkezine oturması olayıdır. Hz Peygamber 22 yıllık mücadelesi sonunda kuranı hayatın ana merkezine oturtmuş ve bunu başardığı an görevi bitmiştir.

 

 

Kuran Süreler Ayetler Tümegelim Formülleri     İçtihad    Olaylar           Siyak sibak

Sünnet Baplar Hadisler Tümdenvarım Formülleri Cerh tadil Modellemeler Sebebi nüzül

Kuranın hayatı planlaması: tümegelim

Sünnetin kuranı projelendirmesi: tümdenvarım

Kuran tümegelim ile hayatı planlarken, sünnet de tümdenvarım ile kuranı projelendirir. Şartlar ve şartlar içinde oluşan olaylar ve sorunlar ilk beş yıllık dönemde ilk 22 süre ile planlanmıştır, bunlar tümegelim içinde içtihatlarla programlanmıştır. Sünnet bu içtihatlarla hareket ederek olaylar karşısında tavır takınmıştır. Uygulamalar ile bu aşama doldurulmuş ve sonunda bir ileri aşamanın ayetleri olan ikinci 5 yıllık dönemdeki ayetler inince ilk beş yıllık dönemde inen ayetlerden türetilebilen bu ikinci dönem ayetleri yeni şartları tümegelim içinde planlarken bu yeni dönemin içtihatlarını getirmiş ve sünnette yeni şartların gerektirdiği tümdenvarım kurallarını projelendirmiştir. Böylece iki ana dönem ve 7 ara dönemlendirme ile tamamen farklı şartların fıkhı oluşturularak kuran ile sünnet birbiri ile koordinasyon içinde toplulukları yeni medeniyete geçirmiştir.

 

 

1. Mekke Dönemi

a) İlk davetten Habeşistana hicrete kadar: 610-615 arası 22 süre indi

b) Habeşistandan Miraca: 615-619 arası 27 süre indi

c) Miraçtan Hicrete: 619-622 arasında 37 süre indi

 

2. Medine Dönemi

a) Hicretten Bedire: 622 arası 1 süre indi

b) Bedirden Hudeybiyeye: 623-628 arasında 3 süre indi

c) Hudeybiyeden Tebüke: 628-631 arası 22 süre indi

d) Tebükten Vefata: 631-632 arası 2 süre indi

 

Sebebi Nüzül

Klasik anlamıyla, ayetlerin hangi olaylar üzerine indiği üzerine bir usul çalışmasıdır: buna göre her ayet hz peygamber zamanında belli bir olay üzerine inmiş ve o ayet olay ile açıklamaya kavuşturulurken, o olay da o ayetin sebebini ortaya koymaktadır.

 

Sebebi nüzülü kabul etmeyen usulcüler de vardır. Onlara göre kuran ayetlere bugün bize iniyormuş gibi okunmalı, bugünkü sorunlarımızı çözecek şekilde yorumlanmalıdır. Bu yorum tarzı “sebebi nüzülü kabul etmeyen tefsircilerin, sebebi nüzülü yanlış anlamış tefsircilere eleştirisi” dolayısıyladır.  

 

Sebebi nüzül bizim için gerekli bir usuldür. Sebebi nüzül ile kastedilen o ayetlerin o olaylar üzerine inmiş olması değil, ayetleri anlamada bize usul öğretmesidir. Biz sebebi nüzül ile ilk kez ayetlerin iniş zamanının şartlarını öğrenir, hangi olay üzerine ayet ne yol göstermiş, hz peygamber o ayeti nasıl anlamış ve bu anlamadan nasıl bir sünnet uygulamıştır bunları öğreniriz. Böylece hz peygamberin ayetleri yorumlama ve içtihad çıkarma usulünü görerek, kendi sorunlarımızı çözmede bu usullerden ve sünnetlerden yararlanabiliriz.

 

Hz peygamber ile ayetler arasında ilginç korelasyonlar vardır. Ayetler öyle inmektedir ki sanki hz peygamberin karşılaştığı sorunları açıklamaktadır, hz peygamber de öyle bir hayat profili çizmektedir ki sanki ayetler sünnetleri oluşturmaktadır. Bunu süreç içinde kuranın dili ve hitabının değişmesinden anlayabiliriz. Mekke döneminde hiç münafıklara yönelik bir ayet yok iken hicret sonrası birden bu terminoloji ağır bir şekilde ortaya çıkar. Mekke döneminde ehli kitap ve yahudilere hitap yokken, hicret sonrasında birden doğrudan yahudi ve ehli kitaba hitaplar başlar. Hicretin hemen sonrası yahudi ve ehli kitaba hitap eden ayetlerde medine sözleşmesini besleyecek şekilde yumuşak bir dil iken ve yahudileri doğrudan düşman olarak göstermez iken, yahudilerin ihaneti sonrası inen ayetler doğrudan yahudileri ağır bir şekilde eleştirir. Mekke döneminde hiç bir çatışma ve savaş ayeti yok iken sadece demokratik hoşgörüden mahrum zihniyetler eleştirilir iken, medine döneminde kıtalin başlaması ile birlikte 623-627 arasındaki yoğun harp zamanlarında çok yoğun bir şekilde savaş hukuku ile ilgili ayetler uzun uzadıya yağmaya başlar. Bu örnekleri uzatmamız mümkün. Ayetler sanki hz peygamberin karşılaştığı sorunların tamda üzerine inmektedir. Bu sebeple bizim sebebi nüzülü ihmal etmemiz, model çıkarmada faydalanacağımız büyük bir nimeti tepmemiz gibidir.

 

Sebebi nüzül açısından dönemlendirmede mekki, medeni süreç ve bunun alt bölümleri vardır. Her dönemin kendine has özellikleri vardır, o dönemlerde inen ayetler o dönemin şartları ve sorunları hakkında bilgi verir. Mekke döneminde kıtal ile cihad etme hususunda ayet gelmezken, medineye hicret sonrası kıtal ayetleri gelmektedir. Yoğun savaş dönemlerinde savaş hukuku üzerine ayetlerin sayısı artmaktadır. Benzer şekilde hudeybiye sonrası inen ayetlerde savaş hukukune yönelik, kıtal ayetlerinde kesin bir azalış görülürken, barışa yönelik ve ahkama yönelik ayetlerde büyük bir artış gözlenmektedir. Yine benzer şekilde, mekki dönemdeki ayetlerde müşrik, kafir, müminlerle ilgili ayetler var iken ve münafıklar yok iken, medeni dönemde münafıklar grubuna hitap eden ayetler ortaya çıkmaktadır. Mekki dönemde yahudi ve hristiyanlara (ehl kitab) doğrudan hitap eden ayetler ihmal edilirken, medeni dönemde doğrudan yahudi ve münafıklara hitap başlamıştır. Yine bedirden hudeybiye sulhüne kadar olan dönem savaşların yoğun olduğu dönemdir, bu dönemde inen süreler (enfal, aliimran ve ahzab) tamamıyla savaş hukukunu oluşturan ayetlerdir.

 

Ayrıca, sebebi nüzül sadece ayetlerin hangi olaylar üzerine indiğini ifade etmez, ayetlerin olayların akışını şekillendirmesine de yol açar. Medya’nın siyaseti manipüle etmesine benzer bir etkiyi, kuran ayetleri indikçe müminler hasımlarına karşı pozisyonlarını belirlemelerine yardımcı olmaktaydı.

 

Sebebi nüzülü en güzel ifade eden olay ise Erbakan’ın defalarca anlattığı istanbulun fethine giden Eba Eyyüb el-ensarinin 80 yaşında engellenmek istenmesi üzerine gelişen olaylardır. Çocukları ve torunları “canlarınızı kendi elinizle tehlikeye atmayın” ayetini delil göstererek “senin bu yaşında böylesine zorlu bir savaşa katılman canını tehlikeye atmakdır” derken, ebu eyyüb “o ayet indiğinde ben hz paygamberin yanında idim, savaş kararı alınmıştı, müminlerden bir grup eğer bu savaşa gidersek hurmaların toprağını havalandıramayacaklarını ve o yıl ürün alınamayacağını bunun ise bir kıtlığa sebep olabileceği üzerinden hareketle savaşa gitmekten imtina ederken bu ayet geldi ve savaş kararını onayladı, bu ayetin anlamı “hurmaları çapalayacağız havalandıracağız diye bahanelerle savaştan kaçarak kendi canlarınızı tehlikeye atmayın” olarak anlaşılmıştır. Böylece istanbul seferine giderek, “80 yaşındayım gibi bahanelerle sağlığım yerinde iken bu seferden geri kalamam” demiştir.

 

Kuranın sünnet ile tümdenvarım formüllerini kurgulamada sebebi nüzül ilişkisini kurmak bize önemli veriler verir. Yukarıdaki ayet yalın bir bakışla anlaşılan mana ile, sebebi nüzül ile anlaşılan mana arasında uygulama açısından taban tabana zıt bir ilişkiye götürebilir. Yalın okunuşa göre ayette vurgu “hayatın ve geleceğin maddi tedbirleri olan sigortaları”dır, sebebi nüzüle göre ise ayetteki vurgu “cihadın önemi”dir. Bu ölçüyü sebebi nüzül ile kurarsak kuran ayetlerinin hz peygamber sünnetlerindeki anlaşılan manaları bize yeni bir veri tabanı verir, bununla günümüz sorunlarını daha isabetli çözebiliriz. Ehli sünnet demek, sadece kurana göre hz peygamberin sünnetini anlayan ve açıklayan değil, aynı zamanda hz peygamberin sünneti ile kuranı modelleyen ve kurgulayan demektir.

 

Siyak Sibak

Ayetlerin birbiri ardına geliş ile bir ayet kesitinin anlamını onun öncesi ve sonrası ayetlerin anlamları ile irtibatlandırarak kurma yöntemidir. Ayet içi tenasüp ve ayetler arası tenasüp ile kastedilen budur.

 

 İki türü vardır:

1. Zahiri siyak sibak: ayetler arası tenasübün formel yapılarla ve kelimelerle kurulmasıdır. Sürelerin ayetlerinin istatistiki bir değerlendirmeye tabi tutulması gibidir. Arapçanın ulumu semaniyesinden bediiyatta bununla alakalı çalışmalar bulmak mümkündür.

2. Manevi siyak sibak: ayetler arası tenasübün formel yapılarla değil mana ile kurulmasıdır. Ulumu semaniyeden olan meani ve telif ilminde bununla alakalı çalışmalar bulmak mümkündür.

 

Kuranın tümegelim formüllerini kurgulamada siyak sibak ilişkisini kurmak önemli veriler verir.  

Siyak sibak kuranın iç ahengidir. Sebebi nüzül ise kuranın dış ahengi, sünnetle kesişimidir.

 

 






Çok Yorumlanan Makaleler
Cengiz Demirci
Sam Adiyanı hakeme davet ediyorum
10.07.2012 13658 Okunma
34 Yorum 15.01.2013 10:44
Cengiz Demirci
İlk karzı hasen kooperatifi
3.01.2013 20941 Okunma
25 Yorum 06.02.2013 20:31
Cengiz Demirci
Süleyman Akdemir'in Erbakan Vakfına Teklifi
4.02.2015 16571 Okunma
21 Yorum 17.02.2015 09:32
Cengiz Demirci
Helal Gıda
7.06.2015 11931 Okunma
11 Yorum 15.06.2015 14:07
Cengiz Demirci
Emetün Mümine
15.11.2015 8615 Okunma
8 Yorum 21.11.2015 22:55
Cengiz Demirci
Sam'ın Hakem Davası
27.01.2016 10180 Okunma
5 Yorum 07.02.2016 11:43
Cengiz Demirci
Rahman - Mercan - Reyhan
17.10.2012 7171 Okunma
5 Yorum 18.10.2012 10:05
Cengiz Demirci
Kutadgu Bilig (Devlet Düzeni)
23.11.2014 8266 Okunma
4 Yorum 24.11.2014 10:31
Cengiz Demirci
Kul Düzeni ve Köle Düzeni
5.01.2013 7027 Okunma
3 Yorum 30.01.2013 09:33
Cengiz Demirci
Fatih Kanunnameleri
15.08.2015 7923 Okunma
3 Yorum 18.08.2015 12:15
Cengiz Demirci
Para kitabı veresiye satış bölümü
2.02.2013 6535 Okunma
2 Yorum 09.02.2013 23:04
Cengiz Demirci
İşletme hesap düzeni
20.04.2016 6617 Okunma
2 Yorum 22.04.2016 09:03
Cengiz Demirci
KARAGÜLLE VE AKDEMİRİN YENİ ANAYASA TEKLİFİNE ELE
4.11.2012 6476 Okunma
1 Yorum 04.11.2012 18:33
Cengiz Demirci
Girdiler Ortaklıkları
6.02.2014 7378 Okunma
1 Yorum 10.02.2014 20:44
Cengiz Demirci
Süpermarkete müşteri kredisi faiz ilişkisi
3.07.2014 6658 Okunma
1 Yorum 10.07.2014 17:32
Cengiz Demirci
Hakem Olayının Tümegelimle Kurandaki Döngüsü
30.08.2015 7721 Okunma
1 Yorum 30.08.2015 19:28
Cengiz Demirci
Fetih Sünneti
12.10.2012 6788 Okunma
1 Yorum 12.10.2012 11:18
Cengiz Demirci
Meyve ve Hurma ve Nar
13.10.2012 6700 Okunma
1 Yorum 14.10.2012 13:41
Cengiz Demirci
Samın namaz makalesine eleştiri
25.02.2012 6822 Okunma
1 Yorum 25.02.2012 09:55
Cengiz Demirci
Örtünme
23.03.2012 5743 Okunma
1 Yorum 23.03.2012 14:10
Cengiz Demirci
ruh ve evrim
3.05.2012 6216 Okunma
1 Yorum 03.05.2012 07:16
Cengiz Demirci
KURUCU YASA ÖNERİSİ
30.05.2012 5555 Okunma
1 Yorum 06.06.2012 18:28
Cengiz Demirci
Constitution of Humanity - Introduction 2
20.02.2010 4613 Okunma
1 Yorum 25.02.2010 11:15
Cengiz Demirci
Karagülle eleştiri: Tümdenvarım
31.01.2012 5646 Okunma
1 Yorum 02.02.2012 21:09
Cengiz Demirci
Karagülle eleştiri: Teşhisin gecikmesi israftır
6.02.2012 5842 Okunma
1 Yorum 07.02.2012 16:05
Cengiz Demirci
Bakara Model
28.10.2009 5637 Okunma
1 Yorum 03.11.2009 23:47
Cengiz Demirci
Tasavvuf - Arınma
21.02.2010 7685 Okunma
1 Yorum 01.03.2010 13:30
Cengiz Demirci
RÜYALAR
10.03.2010 4043 Okunma
Cengiz Demirci
Geçiş Fıkhı - Medeni Hukuk Düzeni
23.05.2010 4361 Okunma
Cengiz Demirci
Geçiş Fıkhı Genel
24.05.2010 4556 Okunma
Cengiz Demirci
Peygamberlik Mührü
14.06.2010 8459 Okunma
Cengiz Demirci
Hak ve Velayet Müessesesi
14.09.2010 4791 Okunma
Cengiz Demirci
Enfal Suresi
17.02.2011 4942 Okunma
Cengiz Demirci
Sebebi Nüzül
24.08.2011 5934 Okunma
Cengiz Demirci
Bakara - Kitap
2.11.2009 3955 Okunma
Cengiz Demirci
Bakara - Hilafet
8.11.2009 4936 Okunma
Cengiz Demirci
İsra ve Miraç
19.11.2009 6921 Okunma
Cengiz Demirci
Bakara - Silm Modeli
23.11.2009 5647 Okunma
Cengiz Demirci
Bakara kuranin beynidir
3.12.2009 3975 Okunma
Cengiz Demirci
Necm Suresi - Kelimeyi Tevhid Kiyasi
27.12.2009 13117 Okunma
Cengiz Demirci
Usul ve Ekoller
31.12.2009 12520 Okunma
Cengiz Demirci
Oruc Zekat Analojisi
31.12.2009 5447 Okunma
Cengiz Demirci
Money in the Just Order
2.01.2010 4034 Okunma
Cengiz Demirci
Constitution of Humanity - Whole text
19.02.2010 5273 Okunma
Cengiz Demirci
Karagüllle eleştiri: Hakkın Kaynakları
11.02.2012 4094 Okunma
Cengiz Demirci
Karagülle kritik: Hak - Batıl
4.02.2012 4546 Okunma
Cengiz Demirci
Constitution of Humanity - Public Duties
20.02.2010 3326 Okunma
Cengiz Demirci
Constitution of Humanity - Public Duties
20.02.2010 3248 Okunma
Cengiz Demirci
Constitution of Humanity - Public Duties
20.02.2010 3220 Okunma
Cengiz Demirci
Constituion of Humanity - General Services
20.02.2010 4022 Okunma
Cengiz Demirci
Sünnetin Fatihayı anayasalaştırması
8.07.2012 3447 Okunma
Cengiz Demirci
Zina - Mut`a - Nikah
27.07.2012 4781 Okunma
Cengiz Demirci
Ayakkabı üstüne mest
17.09.2012 4374 Okunma
Cengiz Demirci

6.09.2010 0 Okunma
Cengiz Demirci
Mecelle madde 1: Fıkhın tarifi
6.09.2015 9464 Okunma
Cengiz Demirci
Altın ve Gümüş para
6.11.2015 4630 Okunma
Cengiz Demirci
Para Vakıfları ve Faiz
8.11.2015 6763 Okunma
Cengiz Demirci
CEZA HUKUKUNDA CEZALARIN EŞDEĞER HALE GETİRİLMESİ
15.02.2016 4357 Okunma
Cengiz Demirci
Arapça - Türkçe Gelecek Zaman Mukayesesi
2.03.2016 7639 Okunma
Cengiz Demirci
Erbakan Vakfı - Şehzade Sancağı
1.03.2015 7064 Okunma
Cengiz Demirci
Mecelle ve İnsanlık Anayasası
15.08.2015 6020 Okunma
Cengiz Demirci

30.08.2010 9 Okunma
Cengiz Demirci
Kıyasa kıyas olur mu ?
22.06.2015 5651 Okunma
Cengiz Demirci
Milli Görüş Adil Ekonomik Düzeni: Temel Esaslar
22.11.2012 9360 Okunma
Cengiz Demirci
Müçtehit YETİŞME Merkezi
16.12.2012 5100 Okunma
Cengiz Demirci
Mümini hataen öldürmek
2.01.2013 4278 Okunma
Cengiz Demirci
ilk selem
3.01.2013 6040 Okunma
Cengiz Demirci
Hakem Olayının Tümegelimle kurgusu
18.01.2015 6000 Okunma
Cengiz Demirci
Bağımsız Adaylık
3.02.2015 3942 Okunma
Cengiz Demirci
Bağımsız Adaylık
3.02.2015 5956 Okunma
Cengiz Demirci
İstikbali Pazarın Kuruluşu
8.02.2013 5347 Okunma
Cengiz Demirci
Mal Parası
11.02.2013 6166 Okunma
Cengiz Demirci
İşletme imamı
2.06.2013 4465 Okunma
Cengiz Demirci
Adil Düzen Aşireti
7.07.2013 5720 Okunma
Cengiz Demirci
Vitesli ekonomi
14.12.2013 4235 Okunma
Cengiz Demirci
Başkanın sürme yetkisi
29.12.2013 5836 Okunma
Cengiz Demirci
Çoklu Ceza Hukuku
17.09.2016 11409 Okunma
Cengiz Demirci
Ceza Hukukunda Cinsel Suçlar
23.09.2016 6733 Okunma
Cengiz Demirci
Ceza Hukuku Maddi ve Mali Suçlar
27.09.2016 4401 Okunma
Cengiz Demirci
Ceza Hukukunda Cinayet Suçları
22.10.2016 3609 Okunma
Cengiz Demirci
"İnsanın maymundan türeme imkanı yoktur"
25.03.2017 4213 Okunma
Cengiz Demirci
Adil Düzen gümüş motorla başlar
13.04.2017 3756 Okunma
Cengiz Demirci
Milli Tarım Politikası
2.05.2017 5643 Okunma
Cengiz Demirci
Siyasi Cihat Namazı'nın Fıhkı
9.05.2017 5567 Okunma
Cengiz Demirci
İnsanlık Anayasası değil Ümmül Kitab
19.06.2017 9733 Okunma