Lütfi Hocaoğlu
Müzzemmil Suresi Tefsiri-7
11.08.2020
2127 Okunma, 0 Yorum

 Açıklama 8 (Gerekçe 8)

إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا

Bu bir hatırlatmadır. Kim isterse rabbine doğru bir yol edinir.

Beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci emir olan söylediklerine sabretme (اصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ), güzel bir ayrılışla ayrılış (اهْجُرْهُمْ هَجْرًا جَمِيلًا), nemet sahibi yalanlayanları Allah’a bırakma (ذَرْنِي وَالْمُكَذِّبِينَ أُولِي النَّعْمَةِ) ve onlara süre tanımanın (مَهِّلْهُمْ قَلِيلًا) gerekçelerinden biridir.

 

Burada فَ ile atfedilmiş iki cümle vardır.

Ma'tûf

Atıf
harfi

Ma'tûfun
aleyh

Cevap cümlesi

Şart cümlesi

اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا

مَنْ شَاءَ

فَ

إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ

 

 

1. Cümle

إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ

هَذِهِ ism-i işarettir. “Bu” demektir. Müennes yani dişildir. Dişil tekil gelmesi ya tek sayıda hakiki dişil bir varlığa ya tek sayıda hakiki olmayan manevi olarak dişil olan bir varlığa ya da çok sayıda gayr-i akil (şuurlu olmayan) varlığa işaret eder. Burada çok sayıda lafzi olarak dişil olan ayetlere işaret etmektedir. Yani هَذِهِ الْآيَاتِ (bu ayetler) demektir. هَذِهِ yakın ism-i işarettir. Bu nedenle ayetlerin kendisini ifade eder. Manasını ifade etseydi uzak ism-i işaret olarak تِلْكَ(o)gelirdi. Burada هَذِهِ ile işaret edilen ayetler surenin bu ayete kadar olan ayetleri olabileceği gibi 12-18. ayetlerde olabilir.

تَذْكِرَةٌ “anlatmak, anımsatmak” anlamındadır. Tef’îl bâbından mastardır. ذِكْرٌ “anmak, zikretmek” demektir. Birisini anlamak, anlatmak veya bir şeyi akletmek, aklettirmek amacıyla kaydedildiği yerden onun hakkındaki bilgileri alıp kullanmak manasındadır. Bu kaydedildiği yer kitap olabileceği gibi insanın hafızası da olabilir, başka şeyler de olabilir. Kullanma sözle olabileceği gibi yazıyla da olabilir, başka şekilde de olabilir.

إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ “bu bir anlatmadır” demektir. إِنَّ ile gelmiştir. Te’kîd bildirir. Muhatabın zihninde bir şüphe olunca gelir. Muhatabı kesinlikle tereddütten uzaklaştırmaktadır.

 

2. Cümle

مَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا

Şart ve cevap cümlesinden oluşur.

Cevap cümlesi

Şart cümlesi

اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا

مَنْ شَاءَ

 

Şart cümlesi

مَنْ شَاءَ

مَنْ “kim” anlamında şart edatıdır. Arkasından gelen fiili “kim yaparsa” demektir.

شَاءَ “bir durumu, bir varlığı, bir işi diledi, istedi” demektir.

مَنْ شَاءَ “kim dilerse” demektir. Ancak dilenen, istenen belirtilmemektedir. Neyi dilerse sorusunun cevabı cevap cümlesindedir.

Burada شَاءَ mazi fiildir. Şart edatlarından sonra gelen mazi fiiller geçmiş zamanı göstermezler. Geçmiş veya gelecek zaman manası şart edatındadır. Şart edatından sonra gelen mazi fiil şartın bir kere gerçekleştiğini gösterir. Muzari fiil ise şartın sürekliliğini veya tekrar tekrar gerçekleştiğini gösterir.

مَنْ شَاءَ de dilemenin bir kere gerçekleşmesi şartı sağlamaktadır. (شَاءَ mazi)

مَنْ يَشَأْ de ise dilemenin sürekliliği veya tekrarlanması şartı sağlamaktadır. (يَشَأْ muzari)

Burada mazi fiille geldiği için dileme bir kere gerçekleşince şart sağlanacak ve ardından gelen cevap cümlesi bu şartın sonucunu gösterecektir.

 

Cevap cümlesi

اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا

اتَّخِذَ“edindi” demektir. ءخذ (almak) kökünden ifti’âl bâbından mazi fiildir. Birisinin, bir şeyin bir özelliğini çaba göstererek kendine almak yani edinmek demektir.

إِلَى “-e doğru” demektir. Harf-i cerdir. Kendisinden sonra gelen isme doğru oluşu ifade eder.

رَبِّهِ “onun rabbi” demektir. Buradaki “o” مَنْ شَاءَ deki مَنْ e racidir. Yani “dileyenin rabbi” demektir.

إِلَى رَبِّهِ “rabbine doğru” demektir.

سَبِيلًا “yol” demektir. Kökü سبل dir. Bir kimseyi ya da kendisini başka bir kimseye veya bir mekâna veya bir işe, bir hedefe, bir amaca ulaştırmak manasındaki fiilden gelmiştir. Çoğulu سُبُلٌ dur. Bu “yol” cadde veya sokak anlamında değildir. Bir hedefe götüren yoldur.

اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا “rabbine doğru bir yol edindi” demektir. Şart cümlesinin cevap cümlesi olduğu için buradaki اتَّخَذَ mazi olsa da mazi manasında değildir. “Rabbine doğru bir yol edinir” anlamındadır.

 

Şart ve cevap cümlesi

مَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا

مَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا “kim dilerse rabbine doğru bir yol edinir” demektir.

Burada önemli olan “مَنْ” kullanılmasıdır. مَنْ umumilik bildirir. “Her kim” anlamındadır. Herkes için geçerlidir. Yani bu şartı gerçekleştirmek için herhangi bir ön şart, herhangi bir özelliğin olmasına gerek yoktur. Sadece dilemek yeterlidir.

Yani her isteyen rabbine yani terbiyecisine doğru giden bir yol edinebilecek demektir. Herkesin yolu farklı olacaktır. Bunu da سَبِيلًا in nekre gelmesinden anlıyoruz. السَّبِيلَ şeklinde marife gelseydi rabbe doğru giden tek bir yol olacaktır. Nekre gelerek herkes kendisi için bir yol edinecek demektir. Kimi ilim yapacak, kimi insanlara yardım edecek, kimi savaşacak, kimi eğitecektir. Herkesin yolu farklı olacaktır.

اتَّخَذَ (edinme) kullanıldığı için bu yol için bir çaba gerekmektedir. Çabayla olmalıdır.

إِلَى اللهِ (Allah’a doğru) değil de إِلَى رَبِّهِ (rabbine doğru) kullanılmasının sebebi bu yolun aynı zamanda kişinin eğitimiyle ilgili olmasındandır. Kişi bu yolda rabbi tarafından eğitilecektir.

 

Gerekçenin sonucu

Buradaki ifadeler bir hatırlatmadır, anlatmadır. Bu hatırlatmalara uyan rabbine doğru yol edinir. Sen rabbine doğru bir yol edindin. Onlardan dileyen ve bir çaba gösteren de rabbine doğru bir yol edinir. Allah terbiye olmak isteyen hiç kimseyi çevirmez. Ancak onlar rablerine doğru bir yol edinmiyorlar. İsteselerdi edineceklerdi. Onların yolu Allah’ın yolu değil. Bu nedenle söylediklerine sabret, onlardan güzel bir ayrılışla ayrıl, beni yalanlayan nemet sahipleri ile bırak, onlara süre tanı.

 

---------------------------------------

Sûrenin tefsirinin sekizinci kısmına devam edeceğiz inşallah.

 






Son Yorumlanan Makaleler
Lütfi Hocaoğlu
Bilgisayardan Kuran Öğrenmek. Ruhu-l Kuran Projesi
1.08.2009 16115 Okunma
34 Yorum 27.01.2024 09:00
Lütfi Hocaoğlu
لَدَى, لَدُنْ, عِنْدَ Leda, Ledün ve Inde farkı
8.11.2020 8148 Okunma
2 Yorum 01.01.2023 17:09
Lütfi Hocaoğlu
Müzzemmil Suresi Tefsiri-6
9.08.2020 2426 Okunma
1 Yorum 09.08.2020 15:31
Lütfi Hocaoğlu
Müzzemmil Suresi Tefsiri-3
26.07.2020 2395 Okunma
1 Yorum 03.08.2020 16:13
Lütfi Hocaoğlu
Müzzemmil Suresi Tefsiri-4
31.07.2020 2480 Okunma
1 Yorum 03.08.2020 16:13
Lütfi Hocaoğlu
Müzzemmil Suresi Tefsiri-5
3.08.2020 4202 Okunma
1 Yorum 03.08.2020 15:30
Lütfi Hocaoğlu
Müzzemmil Suresi Tefsiri-1
19.07.2020 2718 Okunma
1 Yorum 28.07.2020 07:58
Lütfi Hocaoğlu
Kuran'ı mehcur edinmek
16.07.2020 2766 Okunma
1 Yorum 16.07.2020 17:39
Lütfi Hocaoğlu
Süt Annelik
7.10.2014 11253 Okunma
10 Yorum 12.02.2018 11:52
Lütfi Hocaoğlu
Fahişe ve Fahşâ
20.08.2015 38630 Okunma
81 Yorum 16.09.2015 00:08
Lütfi Hocaoğlu
Kelime
12.04.2015 5913 Okunma
1 Yorum 16.04.2015 21:29
Lütfi Hocaoğlu
Gramer
10.07.2012 5094 Okunma
8 Yorum 18.07.2012 08:52
Lütfi Hocaoğlu
İsa'nın yaratılışı
10.05.2012 10343 Okunma
9 Yorum 12.05.2012 13:07
Lütfi Hocaoğlu
Kan gruplarının evrimi
9.05.2012 9181 Okunma
3 Yorum 11.05.2012 21:02
Lütfi Hocaoğlu
Hamr
15.03.2012 8129 Okunma
1 Yorum 16.03.2012 11:13
Lütfi Hocaoğlu

1.03.2012 110 Okunma
Lütfi Hocaoğlu
Müzzemmil Suresi Tefsiri-2
23.07.2020 2301 Okunma
Lütfi Hocaoğlu
Cahiliyye
28.07.2020 2387 Okunma
Lütfi Hocaoğlu
Fitne
28.07.2020 2320 Okunma
Lütfi Hocaoğlu
Müzzemmil Suresi Tefsiri-7
11.08.2020 2127 Okunma
Lütfi Hocaoğlu
Müzzemmil Suresi Tefsiri-8
3.09.2020 2174 Okunma
Lütfi Hocaoğlu
Fasıl Zamiri (ضمير الفصل)
29.11.2020 7517 Okunma
Lütfi Hocaoğlu
Zümer Suresi 36. Ayet Tefsiri
24.12.2020 2360 Okunma
Lütfi Hocaoğlu
Dokuz Ayetin Günümüzdeki Anlamı
6.08.2022 1053 Okunma