Hüseyin Kayahan
MUHKEM ve MÜTEŞABİH
20.10.2019
4482 Okunma, 1 Yorum

SINAMALAR

DİL 6

MUHKEM ve MÜTEŞABİH

ALİ İMRAN (3) 7. AYET

الْكِتَابِ أُمُّ هُنَّ مُّحْكَمَاتٌ آيَاتٌ مِنْهُ الْكِتَابَ عَلَيْكَ أَنزَلَ الَّذِيَ هُوَ

الْفِتْنَةِ ابْتِغَاء مِنْهُ تَشَابَهَ مَا فَيَتَّبِعُونَ زَيْغٌ قُلُوبِهِمْ يف الَّذِينَ فَأَمَّا مُتَشَابِهَاتٌ وَأُخَرُ

 الْعِلْمِ فِي وَالرَّاسِخُونَ اللّهُ إِلاَّ تَأْوِيلَهُ يَعْلَمُ وَمَا تَأْوِيلِهِ بْتِغَاءاوَ

رَبِّنَا عِندِ مِّنْ كُلٌّ بِهِ آمَنَّا يَقُولُونَ

الألْبَابِ أُوْلُواْ إِلاَّ يَذَّكَّرُ وَمَا

Huvellezi enzele aleykel kitabe minhu ayatun muhkematun hunne ummul kitabi ve uharu muteşabihat, fe emmellezine fi kulubihim zeygun fe yettebiune ma teşabehe minhubtigael fitneti vebtigae te'vilih, ve ma ya'lemu te'vilehu illallah, ver rasihune fil ilmi yekulune amenna bihi, kullun min indi rabbina, ve ma yezzekkeru illa ulul elbab.

Sana kitabı indiren O'dur. Onun bazı ayetleri muhkem/anlamları tam bilinen olduğundan kitabın esasını teşkil ederler; diğerleri de müteşabihtir/araştırılarak manaları bilinecek olan tabiat kanunlarıdır. Kalplerinde eğrilik olanlar, fitne çıkarmak ve onu açıklamak için ondaki müteşabih ayetlerin peşine düşerler. Halbuki onun açıklamasını ancak Allah ve "ona inandık, hepsi Rabbimiz tarafındandır" diyen ilimde yüksek payeye erişenler bilir. Ancak akıl sahipleri düşünüp anlar.(Bayraktar Bayraklı) (Ali İmran 7)

Yukarıdaki ayet, Kuranın en çok yorumlanan ayetleri arasındadır. Mealler de bile bir birliktelik yoktur.

Geçmiş yazılarımın bazılarında, “teorik olarak, Kuran’ın bütün ayetleri, (sosyoloji, psikoloji, ekonomi, fizik, kimya, biyoloji, vb.) her ilme göre tercüme edilebilir ve buradaki manalar mecaz değildir” demiştim. Hatırladığım yazılardan birinin linki aşağıdadır.

http://www.akevler.org/AkevlerMakaleler/1455/SonYor/10065/Huseyin-Kayahan/GECIKMIS-YORUMLAR-SALSAL-VE-TUFAN-HK?seoContent_ASPxGridView2=page1&seoContent_ASPxGridView1=page1

Bu kabulü, yukarıdaki ayeti tekrar irdeleyerek, şöyle revize etmek istiyorum.

Şu kelimelerden yola çıkalım.

Elkitab (marife, tekil), Yazıt

Âyât; (nekre, (kurallı?)çoğul),  Yol göstericiler

Muhkemât; (nekre, kurallı dişil çoğul), hükümler/sonuçlar

Üm; (nekre), Anne

V; (atıf, öncekini sonrakinden ayıran ayraç), ve/ve de

Uharu; (çoğul) diğerleri

Müteşabihat; (nekre, kurallı dişil çoğul) benzeyenler/benzetilenler

Kurandaki ayetleri ikiye ayırıyor. İki grubunda ortak özelliği olan ibareleri kurallı dişil çoğul ile getiriyor. Yani bu iki grup da kendi içinden belli bir düzeni, sistemi olan ayetlerdir. Her iki grubu “V” harfi ile atfettiği için birinci grup başka, ikinci grup başkadır.

Birinci grup ayetler “muhkemât” olanlardır.

Hüküm (h,k,m) kelimesini hepiniz biliyorsunuzdur. Hüküm, hakim, hekim, vb. hep bu köktendir. Muhkem; sonuç, sonucu belirleyen dayanak demektir.

Peki neden bu grubu, asıl, esas, temel gibi kelimelerle değil de; “üm/anne” kelimesi ile tanımladı? Çünkü annelerin özelliği kendisine benzeyen varlıkları üretmesidir. Bu ayetler, kendisine benzeyen başka hükümler üretirler. Bunu da, fıkıhcıların üzerinde ittifak ettikleri “kıyas” metodu ile üretirler. Buradan (benim anladığım) ancak bu ayetlere kıyas yapılır ve bunlardan yeni hükümler/dayanaklar/illetler çıkarılır.

İkinci grup ayetler ise müteşâbihat olanlardır. Bunlar da salim/düzenli dişil çoğuldur ve bir sistem oluştururlar. Bunlarda annelik, yani üretme aranmaz ama bunların da önemli başka bir görevi vardır.

Şibh (ş, b, h), bilindiği gibi benzeme, benzeşme, benzetmedir ama arkasından gelen “müteşabihât” bunun rastgele benzetmeler olmadığını, sistematik bir benzeşme olduğunu göstermektedir. Biz buna “ANALOJİ/SİSTEM BENZEŞMESİ” diyoruz.

Bütün sistemler/ilimler benzerdir. Biyolojik olaylar, ekonomik olaylar, astronomik olaylar,vb bütün olaylar benzerdir. Öyle ki; “Bu Allah bir şey öğrenmiş, her yerde onu uygulamış” diyesiniz gelir. Halbuki o bunu, biz birini anladık mı, hemen diğerlerini de kolayca kavrayalım diye öyle yapmıştır. Tamamen soyut olan matematikte bir sonuç bulursunuz, bir bakarsınız aynı sonuç ekonomiye de uyar, fiziğe de uyar, biyolojiye de uyar. İşte müteşabihât demek bu demektir. Sistem olarak birbirine benzeyenler, benzeşenler demektir. İşte, bu ayetlerin hepsi; hem fiziksel olarak, hem biyolojik olarak, hem ekonomik olarak, (ilmimiz geliştikçe) velhasıl tüm ilimlere göre tercüme edilir ve burada kullanılan kelimeler mecaz olmazlar. (Bu konuyu bir sonraki makalemde irdelemeye çalışacağım.)

Birinci grup ayetler, yani muhkemâtlar, kıyasa uygun olanlar, kıyas ile kendilerinden yeni ve benzer hükümler üretilenlerdir. Çünkü onlar annelerdir ve doğururlar/üretirler.

İkinci grup ayetler, yani müteşabihâtlar ise, bütün ilimlere uygun olan, bütün ilimlere göre aynı şekilde anlaşılan ayetlerdir. Kelime aynıdır ama o kelime her ilimde farklı bir şeyi tanımlar. Çünkü bütün ilimler benzerdirler, ilk bakışta biz onları farklı zannederiz. Örnek olsun ve düşünelim diye yazayım. Göklerde de 7 kat, atomda 7 kat, canlıda da 7 kat, sosyolojide de 7 kat, vb tabaka vardır..? (Bu konuyu da başka bir makalede irdeleyeceğim inşallah.)

Saygılarımla.

H. Kayahan

 


YorumcuYorum
Cengiz Demirci
28.10.2019
14:39

Muhkemat, hak olanlar demektir. HK kelimesine M harfi eklenerek HKM kökü elde edilmiştir M harfi yapım ekidir. Aslı 2 harfli olan arapça bu yapım ekleriyle 3 harfli bir dil olarak standartlaşmıştır. HK türkçede AK olarak kullanılır, üzerinde kir anında görülen anlamında. Muhkem olanlar ise icmalardır sizin de belirttiğiniz gibi. İcmaların ise yığınların fikri değil hangi konu ile ilgili çalışma yapılıyorsa o konunun uzmanlarının icması olduğu bilinmesi gerekir. 

Müteşabih ise ŞBH kökünden gelir şüpheli demektir. ŞB kökü SV kökü olarak türkçede kullanılır Sav= Görüş demektir. V = G dönüşümü vardır SAĞ sağlam sağlıklı kullanılabilir yararlı demektir. Bu ise ŞB olarak içtihatları farklı görüşleri anlatır. İcma olunamıyorsa içtihatların herbiri sav olarak kalır, pratik olarak faydalanılabilir ve uygulanabilir görüşlerdir. Sav olan görüşler hak olup olmadığı hususunda birleşilemediği için görüş olarak kalır ve şüphelidir, onun üzerine sözleşme bina edilemez. Kitab yani BTG bitig muhkem görüşlere dayanmalıdır ki herkes o görüşleri kabul ettiği için ortak sözleşmeler yapabilsin bu sözleşmelerdeki sorunlar oluştuğunda ortak bir görüşe dayanarak çözülebilsin. 






Son Yorumlanan Makaleler
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 28
17.03.2024 224 Okunma
7 Yorum 17.03.2024 07:53
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 27
16.03.2024 294 Okunma
5 Yorum 16.03.2024 11:10
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 26
15.03.2024 333 Okunma
5 Yorum 15.03.2024 09:14
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 25
14.03.2024 240 Okunma
1 Yorum 14.03.2024 11:25
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 24
13.03.2024 263 Okunma
1 Yorum 13.03.2024 07:01
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 23
12.03.2024 288 Okunma
5 Yorum 12.03.2024 07:10
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 22
11.03.2024 290 Okunma
5 Yorum 11.03.2024 08:36
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 21
10.03.2024 291 Okunma
1 Yorum 10.03.2024 10:18
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 20
9.03.2024 338 Okunma
8 Yorum 09.03.2024 09:27
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 19
8.03.2024 350 Okunma
8 Yorum 08.03.2024 08:25
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 18
7.03.2024 334 Okunma
1 Yorum 07.03.2024 06:57
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 17
6.03.2024 329 Okunma
1 Yorum 06.03.2024 07:52
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 16
5.03.2024 292 Okunma
9 Yorum 05.03.2024 06:26
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 15
3.03.2024 300 Okunma
7 Yorum 03.03.2024 08:17
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 14
29.02.2024 298 Okunma
7 Yorum 29.02.2024 08:40
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 13
28.02.2024 289 Okunma
1 Yorum 28.02.2024 14:11
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 11
27.02.2024 303 Okunma
7 Yorum 27.02.2024 08:18
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 10
26.02.2024 353 Okunma
1 Yorum 26.02.2024 08:57
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 9
24.02.2024 296 Okunma
7 Yorum 24.02.2024 10:38
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 8
23.02.2024 293 Okunma
1 Yorum 23.02.2024 11:51
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 7
21.02.2024 330 Okunma
1 Yorum 21.02.2024 09:30
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 6
18.02.2024 365 Okunma
7 Yorum 18.02.2024 09:16
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 5
18.02.2024 344 Okunma
7 Yorum 18.02.2024 09:15
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 4
16.02.2024 335 Okunma
7 Yorum 16.02.2024 09:32
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 3
15.02.2024 338 Okunma
5 Yorum 15.02.2024 07:23
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 2
14.02.2024 366 Okunma
5 Yorum 14.02.2024 10:57
Reşat Nuri Erol
Seçim; Millî Görüş Adil Düzen Belediyeciliği - 1
13.02.2024 481 Okunma
5 Yorum 13.02.2024 09:32
Reşat Nuri Erol
MehmetTekelioğlu; Bilge adam Nazif Satoğlu Hakka yürüdü
12.02.2024 230 Okunma
6 Yorum 12.02.2024 14:05
Reşat Nuri Erol
Seçim; Depremler ve Kalkınma Kooperatifleri-4
12.02.2024 281 Okunma
5 Yorum 12.02.2024 09:50
Reşat Nuri Erol
Seçim; Depremler ve Kalkınma Kooperatifleri-3
10.02.2024 287 Okunma
5 Yorum 10.02.2024 12:10
Reşat Nuri Erol
Seçim; Depremler ve Kalkınma Kooperatifleri-2
9.02.2024 306 Okunma
5 Yorum 09.02.2024 07:17
Reşat Nuri Erol
Seçim; Depremler ve Kalkınma Kooperatifleri-1
8.02.2024 308 Okunma
5 Yorum 08.02.2024 09:03
Reşat Nuri Erol
Seçim; ‘Emekliler Partisi’ en büyük parti gibi!-4
7.02.2024 322 Okunma
5 Yorum 07.02.2024 12:06
Reşat Nuri Erol
Seçim; ‘Emekliler Partisi’ en büyük parti gibi-3 “Seçim
5.02.2024 328 Okunma
5 Yorum 05.02.2024 08:56
Reşat Nuri Erol
Seçim; ‘Emekliler Partisi’ en büyük parti gibi!-2
4.02.2024 344 Okunma
5 Yorum 04.02.2024 09:04
Reşat Nuri Erol
Seçim; ‘Emekliler Partisi’ en büyük parti gibi-1
3.02.2024 411 Okunma
11 Yorum 03.02.2024 08:11
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 55
2.02.2024 320 Okunma
4 Yorum 03.02.2024 08:06
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 54
1.02.2024 333 Okunma
11 Yorum 01.02.2024 09:58
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 53
31.01.2024 355 Okunma
11 Yorum 31.01.2024 08:47
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 51
24.01.2024 379 Okunma
2 Yorum 28.01.2024 19:31
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 52
25.01.2024 335 Okunma
5 Yorum 28.01.2024 19:29
Lütfi Hocaoğlu
Bilgisayardan Kuran Öğrenmek. Ruhu-l Kuran Projesi
1.08.2009 16094 Okunma
34 Yorum 27.01.2024 09:00
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 50
22.01.2024 328 Okunma
5 Yorum 22.01.2024 13:15
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 49
20.01.2024 322 Okunma
5 Yorum 21.01.2024 11:58
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 47
11.01.2024 354 Okunma
5 Yorum 12.01.2024 09:56
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 48
12.01.2024 409 Okunma
5 Yorum 12.01.2024 09:54
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 46
9.01.2024 380 Okunma
5 Yorum 09.01.2024 21:36
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 45
8.01.2024 326 Okunma
2 Yorum 08.01.2024 09:45
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 44
7.01.2024 360 Okunma
1 Yorum 07.01.2024 13:46
Reşat Nuri Erol
İstanbul - Kudüs (Gazze, Filistin, İsrail) - Mekke - 43
6.01.2024 356 Okunma
5 Yorum 06.01.2024 11:53