4 MEZHEBİN FIKHI VE KARAGÜLLENİN İÇTİHATLARI
Süleyman Karagülle
1839 Okunma
96-GASP

GASP

 

Ayn veya zimmet:

Ayn olanları malik gasibden zorla alabilir. Vermeyen, geçici  eziyetleri dahil cinayetleri ağır diyetle tazmin eder. Malı alan ise geçici eziyetleri tazmin etmez; cinayetleri hafıf diyetle akilesi tazmin eder.  

Ödeme ayni, misli, kıyemi veya bedeli olabilir.

Mubah, mekruh, haram veya memnu’ mallar olabilir.

Mübah mallar hukuken korunur ve kredi istihkak eder. Mekruh mallar hukuken korunur, kredi istihkak etmez. Haram mallar, hukuken korunmaz, cezası yoktur. Memnu’ mallar hukuken korunmaz  Kullanılması halinde cezası vardır.  Bulundurmanın cezası yoktur.

Başkasının elinde,

Gizli veya açık: Gizlide bedeni ceza

Rızalı veya rızasız: Rızasız gayri meşru

İntifalı veya intifasız: İntifalıda masraflar zilyette

Bedelli veya bedelsiz: Bedel alanın akilesi tazmin eder

Vadeli veya vadesiz: Vade gelmeden talep edilemez.

Emanet veya deyn: Deynde artma eksilme borçluya aittir.

 

Helak: Zilyed olanın cinayetiyle kendisi tazmin eder.

Zilyed olanın kusuru ile akilesi tazmin eder.

Başkasının kusuru ile  kusurlu olanın akilesi

Başkasının cinayetiyle caninin kendisi

Mal sahibinin kusuru ile tazmin olunmaz.

Mal sahibinin cinayeti ile tazmin olunmaz.

Tabii ömürle meşruda mal sahibine aittir.

Tabii afetle beşeri afetle olabilir. Tabii afette mal sahibine, beşeri afette mal sahibine…

 

SORU:1- Gasbettiği mülkden faydalanan kişi kira öder mi?

Numan ve Malik- Kira ödemez.

Şafii ve Ahmet- Kira öder.

Karagülle: Gasbettiği mülkden fadalanan kişi kira ödemez. Masraf kime aitse intifa hakkı da onundur. Bir noksanlık meydana gelmişse onu tazmin eder. Yıpranma olmuşsa öder. Gasbettiğinden dolayı fiili zarar vermişse onu öder.

 

SORU:2- Gasbedilen mal, sel, yangın gibi tabii afetle helak olsa gasbeden tazmin eder mi?

Numan- Tazmin etmez. Taşınmaz mallarda meydana gelen helakdan yalnız gasbedenin fiili sebep ile telef olursa, onu öder.

Muhammet- Tazmin eder.

Ebu Yusuf- Tazmin etmez.

Malik ve Şafii- Tazmin eder.

Karagülle- Gasbedilen mal, sel, yangın gibi tabii afetle helak olsa gasbeden tazmin etmez. Sahibinin elinde olsaydı aynı telefin olması mukadder olan bir telefi de tazmin etmez. Sel her iki yeri aynı derecede basmışsa ödemez.

 

SORU:3- Kerpiç veya kereste gasbeden onunla bina yapsa söküp iade mi etmelidir?

Numan- Kıymetini alır.

Malik, Şafii ve Ahmet- İade etmelidir.

Karagülle- Kerpiç veya kereste gasbeden onunla bina yapsa, sökdürülüp geri alınmaz. Gaspta geri alma şartı, diğer şartlarla aynıdır. Gaspta borç ağırdır. Borcunu ödeyeyemeyen sadece borçlanma ehliyetini kaybetmez, aynı zamanda hürriyetini kaybeder, mecburi çalışmaya zorlanır.

    

SORU:4- Gasbedilen tahta veya sac gemi yapımında kullanılsa, gemi de denizin ortasında olsa, mal sahibi onu söktürüp geri alabilir mi?

Numan, Malik ve Ahmet- Mal sahibi onu söktürüp geri alamaz.

Şafii- Mal sahibi can ve mal telefi yoksa söktürüp geri alabilir.

Karagülle- Bir kimse tahta veya sac gasbedip onu geminin yapısında kullansa gemi de denizin ortasında ise mal sahibi onu söktürüp geri alamaz. İnşaatta kullanılan malın hiçbiri yeri alınmaz. Bu makina inşaatında da böyledir. Gasbedilen mal geminin yarısından fazla ise gemiyi elinden alıp ona kalanın bedelini ödeyebilir.

 

SORU:5- Altın veya gümüşü gasbedip onu işleyip zinet eşyası yapsa sahibi geri alabilir mi?

Numan- Sahibi geri alabilir.

Malik- Sahibi mislini alır.

Şafii- Sahibi geri alabilir, değerde eksilme olduysa onu da alır.

Karagülle- Altın veya gümüşü gasbedip onu işleyip zinet eşyası yapsa sahibi geri alamaz. Altın veya gümüşü alır, işlenmiş ise işçilik farkını ödemez.

 

SORU:6- Demir ve bakır gibi madenleri gasbeden alet veya kap yapsa sahibi geri alabilir mi?

Numan ve Malik- Sahibi geri alamaz, mislini alır.

Şafii- Sahibi geri alabilir, eksilme varsa farkını da alır.

Karagülle- Demir ve bakır gibi madenleri gasbeden alet veya kap yapsa sahibi geri alamaz. Aynı evsafda bakır veya çelik alır. İşlenmiş mal misliyattan ise onu alır, değilse kıymetini alır.

 

SORU:7-Kereste alıp kapı yapsa, toprak alıp tuğla yapsa, buğday alıp un yapsa yahut ekmek yapsa, kumaş alıp elbise yapsa, tohum alıp ekse, yumurta alıp civciv çıkarsa geri alabilir mi?

Numan ve Malik- Geri alamaz, mislini alır. ( İbn Reşit- Geri alabilir.)

Şafii- Geri alabilir, eksilme varsa farkını da alabilir.

Karagülle- Kereste alıp kapı yapsa, toprak alıp tuğla yapsa, buğday alıp un yapsa yahut ekmek yapsa, kumaş alıp elbise yapsa, tohum alıp ekse yumurta alıp civciv çıkarsa geri alamaz, mislini alır.

 

SOR:8- Kafesin kapısını açsa ve kuş kaçsa; ahırın kapısını açsa hayvan kaçsa kafesi açan tazmin eder mi?

Numan ve Şafii- Tazmin etmez.

Malik ve Ahmet- Tazmin eder.  

Karagülle- Kafesin kapısını, kuşu  kaçırmak amacıyla açsa ve kuş kaçsa; ahırın kapısını açsa ve hayvan kaçsa kendisi tazmin eder. Başka maksatlarla kaçsa da akilesi tazmin eder.

 

SORU:9- Gasbedilen köle kaçsa gaspeden tazmin eder mi?

Numan ve Malik- Tazmin eder, getirilirse onun olur.

Şafii- Tazmin eder, getirilirse sahibi alır, kıymetini iade eder.

Karagülle- Gasbedilen köle kaçarsa mal sahibinin kölesi kaçmış olur. Gaspeden eğer kaçıncaya kadar köleyi gasbetmekle fiili zarar vermişse onu tazmin eder.

 

SORU:10- Gasbedilen hayvan kaçsa, mal çalınsa veya zayi olsa gasbeden tazmin eder mi?

Numan- Gasbedilen hayvan kaçsa veya mal çalınsa gasbeden tazmin eder. Bulunsa gasbedenin olur. Mal kaybolsa mal sahibinin olur. Bulunsa kıymetini verir.

Malik- Gasbedilen hayvan kaçsa, mal çalınsa veya kaybolsa gasbeden tazmin eder. Bulunsa gasbedenin olur.

Şafii ve Ahmet-  Gasbedilen hayvan kaçsa, mal çalınsa veya kaybolsa gasbeden tazmin eder. Bulunsa mal sahibinin olur.

Karagülle- Gasbedilen hayvan kaçsa, mal çalınsa veya kaybolsa  mal sahibi isterse bekler malını alır, isterse gasbedene ödetir ve mal gasbedene kalır. Bulunsa isteyemez.

 

SORU:11- Gasbedilen malın değerinde ihtilaf edilse söz kimindir?

Numan ve Malik- Söz gasbedenindir. Mal bulunsa kıymet takdir edilir, fark ödenir. Mal gizlenmişse ortaya çıktığında mal iade edilir, verdiğini geri alır

Şafii ve Ahmet- Söz  gasbedenindir. Mal bulunsa mal iade edilir, verdiğini geri alır. Mal gizlenmişse ortaya çıktığında mal iade edilir, verdiğini geri alır.

Karagülle- Gasbedilen malın değerinde ihtilaf edilse, söz  gasbedenindir. Herkesin bir hesab defteri olmalıdır.. Ticari olmayan mallar, o deftere kıymetleri ile yazılır. Bucak içinde o servetle kişi zengin hale gelir, kurban keser ve fitre verir. Zekat kabul edemez. Ticari mallarda ona göre zekat verir. Bu defterde hangi kıymette kayıtlı ise malın değeri odur. Ticaret mallarında ise yıllık zekat esas alınır. Mevcut mallar sayılır. %5’den  daha az ise  gasp miktarı ona göre tesbit edilir. Bunlar şahitler için delildir.

Mal sahibi bekleyip mal ortaya çıkınca geri almak veya kıymetini almakta muhtardır. Beklemezse artık rucu edemez. Bekleme süresi serbesttir. Gasbeden gizlemişse hırsız hükmüne girer. Geri alınmaz, nisabı dolmuşsa kolu kesilir, dolmamışsa nisaba eklenir. Değişik hırsızlıkların toplamı nisabı bulunca kol kesilir. Hırsılıktaki ıkrarlar nisaba eklenmez. Tazmin ettirilir.

 

SORU:12- Bir kimse bir yapıyı gasbetse yapı yıkılsa, sel götürse veya yansa gasbeden tazmin eder mi?

Numan- Tazmin etmez. Kendisinin sebebiyeti varsa tazmin eder.

Malik, Şafii ve Ahmet- Tazmin eder.

Karagülle- Bir kimse bir yapıyı gasbetse, yapı yıkılsa veya yansa gasbeden tazmin eder. Sel götürse tazmin etmez. Yangın bütün mahalleyi sarmışsa tazmin etmez.

 

SORU:13- Toprağı gasbeden ekse, sahibi ekini kaldırtabilir mi?

Numan ve Şafii- Mülk sahibi ekini kaldırtabilir.

Malik- Yeni ekim için vakit geçiyorsa mülk sahibi ekini kaldırtabilir; vakit geçmiyorsa kaldırtamaz. Kirasını alır. (Kaldırtabilir.)

Ahmet- Mülk sahibi  isterse ekini hasada kadar bırakır ve kirasını alır, isterse ekin masraflarını verir, ekin kalır.

Karagülle- Toprağı gasbeden ekin ekse, mülk sahibi isterse ekini hasada kadar bırakır ve kirasını alır, isterse ekin masraflarını öder. Başka bir ekin ekecekse yeni ekinin geliri iki mislinden fazla olcaksa söktürür ve hiçbir şey ödemez.

 

SORU:14- Bir müslim müslim olmayanın şarabını dökse veya domuzunu telef etse tazmin eder mi?

Numan ve Malik- Tazmin eder.  

Şafii ve Ahmet- Tazmin etmez.

Karagülle- Eğer bir bucağın ilmi şurası o malın haramlığında ittifak ederlerse, o bucak içinde o malın itlafı tazminatı gerektirmez. Haramlıkta ihtilaf varsa itlaf eden tazmin eder. Aynı mezhepte olanlar birbirne itlaf etse tazmin etmezler.

Her ilin bir ilmi meclisi ve bir de ilmi şurası olmalıdır. İlmi meclis bir malın haramlığında ittifak etmiş ise o ilin tüm bucaklarında o mal telef olsa tazmin edilmez. İlmi şura ittifak etmiş ise sadece il ve ilçe merkez bucaklarında o mal telef edilirse tazmin olunmaz.

Her devletin bir ilmi meclisi ve bir de ilmi şurası olmalıdır. devletin ilmi meclisi haramlığında ittifak edilen mal, o ülkede itlaf edilirse tazmin edilmez. İlmi şuranın ittifak ettiği mallar devlet veya  böge ilçe merkezlerinde itlaf edilirse tazmin olunmaz; diğer ilçelerde itlaf edilse tazmin olunur.

Bütün rasihlerin (mutlak müctehidlerin)  haramlıkta ittifak ettikleri konular dünyanın neresinde olursa itlaf edilirse tazmin olunmaz.  Dünya devletlerinin ilmi akile başkanlarının birer temsilcileri ile oluşan Mekke’deki ulema bir konuda icma ederse  kıtalardaki merkez ilde o mal telef olsa tazmin olunmaz. Onun dışında her yerde tazmin olunur. Mekke İlimi Şurası’nın haram kıldığı şeyler, Mekke ili için geçerlidir.  

 

    

 

 

 

 

 

 


4 MEZHEBİN FIKHI VE KARAGÜLLENİN İÇTİHATLARI
1-1-TEMİZLİK
2075 Okunma
2-2-MİSVAK
2047 Okunma
3-3-HİTAN(SÜNNET OLMAK)
2076 Okunma
4-4-NECASET
3243 Okunma
5-5-ABDEST
2907 Okunma
6-6-İSTİNCA
1736 Okunma
7-7-ABDEST-2
1980 Okunma
8-8-GUSÜL
2163 Okunma
9-9-TEYEMMÜM
2423 Okunma
10-10-MESH VE MEST
2227 Okunma
11-11-HAYZ
2011 Okunma
12-12-NAMAZ-1
1997 Okunma
13-13-NAMAZ-2-SETR
2557 Okunma
14-14-NAMAZ-3-İSLAMIN ŞARTI
2429 Okunma
15-15-NAMAZ-4-CEMAAT
3172 Okunma
16-16-NAMAZ-5-SEHV SECDESİ
2368 Okunma
17-17-NAMAZ-6-TİLAVET SECDESİ
3978 Okunma
18-18-NAMAZ-7-SEFER
2162 Okunma
19-19-NAMAZ-8-HAVF NAMAZI
2144 Okunma
20-20-NAMAZ-9-CUMA NAMAZI
3165 Okunma
21-21-NAMAZ-10-BAYRAM NAMAZI
3391 Okunma
22-22-NAMAZ-11-KÜSUF NAMAZI
1841 Okunma
23-23-NAMAZ-12-İSTİSKA NAMAZI
1985 Okunma
24-24-NAMAZ-13-CENAZE NAMAZI
2700 Okunma
25-25-NAMAZ-14-NAFİLE NAMAZLAR
2953 Okunma
26-26-SİYER VE CİHAT-1-KITAL
1985 Okunma
27-27-SİYER VE CİHAT-2-GANİMETLERİN BÖLÜŞÜLMESİ
2508 Okunma
28-28-SİYER VE CİHAT-3-İTAK
1959 Okunma
29-29-SİYER VE CİHAT-4-TEDBİR
1802 Okunma
30-30-SİYER VE CİHAT-5-KİTABE
1855 Okunma
31-31-SİYER VE CİHAT-6-MÜDEBBER
1857 Okunma
32-32-ORUÇ-1
2379 Okunma
33-33-ORUÇ-2-İTİKAF
4357 Okunma
34-34-NEZİR-ADAK
2120 Okunma
35-35-ZEKAT-1
2834 Okunma
36-36-ZEKAT-2-HAYVANLARDA ZEKAT
5634 Okunma
37-37-HACC VE UMRE -1
1792 Okunma
38-38-HACC VE UMRE 2-HACCIN YAPILMASI ÖNCESİ
1782 Okunma
39-39-TAKVİM VE İBADET VAKİTLERİ
1820 Okunma
40-40-TAKVİM-2-NAMAZLARIN HİKMETİ VE VAKİTLERİ
1806 Okunma
41-41-TAKVİM-3-ORUÇ VAKTİ
2002 Okunma
42-42-TAKVİM-4-AYIN VAKTİ
1849 Okunma
43-43-HACC VE UMRE-3-HACCIN VAKTİ
1757 Okunma
44-44-HACC VE UMRE4-İHRAM
4061 Okunma
45-45-HACC VE UMRE-5-HAC NASIL YAPILIR
2227 Okunma
46-46-KURBAN
2129 Okunma
47-47-NİKAH-1
2123 Okunma
48-48-NİKAH-2-REDAA
1943 Okunma
49-49-NİKAH-3-NAFAKA
1958 Okunma
50-50-NİKAH-4-HIDANE
1852 Okunma
51-51-NİKAH-5-İLA
1971 Okunma
52-52-NİKAH-6-ZIHAR
3709 Okunma
53-53-NİKAH-7-LİAN
2031 Okunma
54-54-TALAK-1
1648 Okunma
55-55-TALAK-2-HUL
2516 Okunma
56-56-TALAK-3
2934 Okunma
57-57-TALAK-4-RİCİ TALAK
2112 Okunma
58-58-HADLER-1
1839 Okunma
59-59-HADLER-2-RİDDET
1799 Okunma
60-60-HADLER-3-BAĞY
1735 Okunma
61-61-HADLER-4-ZİNA
4967 Okunma
62-62-HADLER-5-YOL KESME
1715 Okunma
63-63-HADLER-6-İÇKİ
1858 Okunma
64-64-TAZİR
2351 Okunma
65-65-KASAME
1918 Okunma
66-66-SAVUNMA VE TAZMİNAT
2259 Okunma
67-67-HAYVANLARIN VERDİĞİ ZARARLAR
1881 Okunma
68-68-KAZANÇ-1-KAMU ORTAKLIKLARI
1842 Okunma
69-69-KAZANÇ-2-ÖZEL ŞİRKETLER
2035 Okunma
70-70-KAZANÇ-3-MURABAHA-TİCARET
2222 Okunma
71-71-KAZANÇ-4-SATIŞTA İHTİLAF
1595 Okunma
72-72-KAZANÇ-5-SELEM
1727 Okunma
73-73-KAZANÇ-6-İKALE
1669 Okunma
74-74-KAZANÇ-7-İCARE-KİRA VE ÜCRET
2436 Okunma
75-75-KAZANÇ-8-CUALE-MÜKAFAT
1805 Okunma
76-76-KAZANÇ-9-KARZ
1728 Okunma
77-77-KAZANÇ-10-ŞİRKETİ KIRAZ
1890 Okunma
78-78-KAZANÇ-11-MUVAFADA ŞİRKET
2515 Okunma
79-79-KAZANÇ-12-ŞİRKETİ ANNAN
1695 Okunma
80-80-KAZANÇ-13-ŞİRKETİ VÜCUH
1902 Okunma
81-81-LEKİT-KAYIP İNSAN-ÇOCUK
1843 Okunma
82-82-HİBE
1932 Okunma
83-83-VAAD
1749 Okunma
84-84-LUKATA-BULUNTU MAL
1804 Okunma
85-85-VEDİA-EMANET
1802 Okunma
86-86-ARİYET-ÖDÜNÇ
1598 Okunma
87-87-VEKALET
1874 Okunma
88-88-DIMAN-KEFALET
2032 Okunma
89-89-HAVALE
1651 Okunma
90-90-ŞUFA
1715 Okunma
91-91-İHYA-ÖLÜ TOPRAĞIN İHYASI
2310 Okunma
92-92-ZİRAİ ŞİRKETLER
1965 Okunma
93-93-REHİN
1731 Okunma
94-94-İFLAS
1756 Okunma
95-95-HACİR
2086 Okunma
96-96-GASP
1839 Okunma
97-97-SULH-UYUŞMA
1806 Okunma
98-98-KERAHİYET VE İSTİHSA-YİYECEK VE İÇECEKLER
2376 Okunma
99-99-KAZA VE ADABI-YARGILAMA
1676 Okunma
100-100-İKRAR
1769 Okunma
101-101-MİRAS-FERAİZ
6200 Okunma
102-102-ZEBAİH-HAYVAN KESME-BOĞAZLAMA
2100 Okunma
103-103-AVLANMAK
1857 Okunma
104-104-YEMİN
1957 Okunma
105-105-VAKIF
1732 Okunma
106-106-İTAM-YEDİRMEVE DOYURMA-VAKFI
1705 Okunma
107-107-SULAR VAKFI
1658 Okunma
108-108-SİHİR
1695 Okunma
109-109-İSLAMDA ORGAN NAKLİ
1944 Okunma