2000 yılının başında FELSEFE veya KELAM
Süleyman Karagülle
1878 Okunma
IMMANUEL KANT VE ADİL DÜZEN

20- Immanuel KANT

Kant vakur bir profesördür. Kant gününü arkadaşları ile sohbetle geçirir. Hepsine belli saat ayırmıştır. Uşağı beşe çeyrek kala onu zorla uyandırırdı. Her şey yerinde olmalıdır. Bir gün geç kalacaktı. Bir daha gezintiye çıkmadı.Komşunun horozu yüzünden ev değiştirmişti. Orada da cezaevinde söylenen ilahiler onu çok rahatsız etmiştir. Açık çay ve puro içerdi. Kahveyi zararlı gördüğü için kendini tutar, içmezdi. Tedavide iki haptan fazlasını almazdı. Burnundan solumak, salgıyı yutmak gibi çabaları vardı. Uşağını işten çıkartır ama unutamaz, uşak unutulmalıdır diye kağıda yazar.

Kant tahtakurularının güneş ışığından ürediğine inanıyordu. Çocukların eğitimi hobisi idi. Üniversitede ders verir, her derse çalışarak girerdi. Düşüncelerinden asla taviz vermezdi.

Kant bir türlü profesör olamaz. Meddahlık kürsüsünü reddeder. 46 yaşında kral onu profesör yapar. Din üzerindeki konuşmaları yönetimi rahatsız eder. Evlenmek isteyen iki kadınla evlenememiştir. Başarısızlığı hayır saymıştır.1804 yılında seksen yaşında ölür.

O felsefede zirvedir.

Kant fizikten ziyade metafizikle meşgul olmuştur. İnsanı, çevreyi ve ölümsüzlüğü ele almaktadır. Tanrı, irade ve gelecek. Dıştan gelenler kuşkuludur. Saf aklın eleştirisi gerekir. Akıl kesinliğe varamaz. Tanrı, irade ve âhiretteki belirsizlik aklın acziyetindendir. İnsan Tanrı, irade ve âhiret okyanusunda küçük taka ile sürüklenmektedir. Biz varlıkları değil varlıkların bize olan etkilerini bilebiliriz. Kendine yetecek kadar bilir. İnsan varlığından daha fazlasını ister, zaten insan budur. İnsan yalnız düşünen varlık değildir, yapandır da. Yapmak istediklerini yaptıkça, yapamadıklarını da gördükçe gerçeğe daha çok yaklaşır. İnsan yaptıkça memur olduğunu anlar. Memur amiri gerektirir. Amir de kendi yaptığını çürütmemesi için âhireti gerektirir. Felsefe sonuca varamaz ama felsefesiz de olmaz.

 

Adil Düzene göre Kant

Kant iyi bir insandır. Sağlıklı düşünceleri vardır. İnsanın bilgisi eksiktir, cüzidir, nisbidir, takribidir, ihtimalidir. Biz bir varlığın bazı özelliklerini bilebiliriz, her şeyini bilemeyiz. Buna cüzidir diyoruz. İzafidir. Nerden bakarsak o tarafını görürüz. Diğer taraftan bakanlar onu başka türlü görür. Bilinenler sübjektiftir, objektif değildir. Takribidir. Hatasız ölçme mümkün değildir. İhtimalidir. Bazen olur bazen olmaz. Yüzde yüz doğrudur diyeceğimiz hiçbir şey yoktur. Bununla beraber bizim neye ihtiyacımız varsa o kadarını bilmekteyiz, o bilgilere dayanarak hareket ettiğimizde bize yararlı işler yapmış oluruz. Biz yapacaklarımızı bilebilmek için bilmek zorundayız.

İnsan uygarlaşan varlıktır. Uygarlığa yaklaşılır ama son noktaya varılmaz. Madem biz varız, çevremiz var; ondan yararlanarak varlığımızı sürdürüyoruz. O halde bizi ve çevreyi var eden de vardır. Onun ne olduğunun üzerinde değil, onunla olan ilişkilerimiz üzerinde durmalıyız. Hiçbir şey yoktan var olmuyor ve hiçbir şey varken yok olmuyor. Sadece değişiyor.

Aynı kuralı ruhlar için de düşünürsek, ölüm yok olma değil, ruhun bedenden ayrılmasıdır, şoförün arabayı terk etmesidir. Kâinatta evrim vardır. Ölüm daha ileri hayat içindir. O halde kıyamet daha iyi kâinat içindir. Tanrı varsa bizimle konuşmalıdır. İşte ilâhi kitaplar O’nun emirleridir. Bunu inceleyip ilimle tesbit etmeliyiz. Kitaplar müsbet ilimlerin metodu ile incelenirse ilâhi sözler olduğu ortaya çıkar.

 

Ansiklopedik Bilgi

Immanuel Kant, 22 Nisan 172412 Şubat 1804 (Not supported field expression!) tarihleri arasında yaşamış olan ünlü Alman filozofu. Not supported field expression! kurucu isimlerinden biri olmuş ve felsefe tarihinin kendisinden sonraki dönemini belirleyici olarak etkilemiştir.

Yaşamı

Kant, eleştirel felsefenin babası olarak kabul edilir. Doğu Prusya'nın Königsberg (Kaliningrad) kasabasında doğdu. Hep burada yaşadı. Üniversite eğitimi sırasında birkaç yıl öğrencilere özel dersler verdi. Eğitimi sırasında Leibniz ve Woolf'dan etkilendi. 1755 tarihinde doçent derecesi aldıktan sonra üniversitede çeşitli sosyal bilimler alanlarında dersler vermeye başladı. Kant başlangıçta fizik ve astronomi alanında yazılar yazdı. 1755 yılında "Evrensel Doğal Tarih ve Cennetlerin Teorisi" adlı eserini yazdı. 1770 yılında Königsberg'de mantık ve metafizik kürsüsüne atandı. 1770'den sonra Hume ve Rousseau etkisiyle eleştirel felsefesini geliştirdi.12 şubat 1804'de Königsberg’te öldü.

Felsefesi

Modern felsefenin gelişim seyrine uygun olarak bilgi kuramını ön plana çıkartmıştır. Kant'ın gözünde bilim, liderleri kesin olan ve yöntemleri, ancak Hume'unki gibi felsefi bir kuşkuculuk benimsendiği zaman sorgulanabilen evrensel bir disiplindir. Bilim yansızdır ve nesneldir. O, felsefedeki ilk ve temel misyonunun bilimi temellendirmek, daha sonra da ahlakın ve dinin rasyonelliğini savunmak olduğuna inanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için, hem Descartes'ın rasyonalizminden ve hem de Hume'un empirizminden önemli gördüğü öğeleri alarak, transsendental epistemolojik idealizm diye bilinen kendi bilgi kuramını geliştirmiş, yükselen bilimin felsefi temellerini gösterdikten sonra, özgürlük ve ödev düşüncesine dayanarak Hristiyan ahlakını savunma çabası vermiştir. O, fenomenal gerçeklikle, yani bizim duyular aracılığıyla tecrübe ettiğimiz dünya ile numenal gerçeklik, yani duyusal olmayan ve hakkında bilgi sahibi olunamayacak dünya arasında bir ayrım yapmıştır. Kant öğretisiyle bilimsel bilginin olanaklı olduğunu göstererek, Newton fiziğini temellendirir, fakat varlığın genel ilkeleri, Tanrı'nın varoluşu, ruhun ölümsüzlüğü gibi konuları ele alan geleneksel metafiziği olanaksız hale getirir. Çünkü, metafizik alanında, ruh, Tanrı, evren kavramlarını düşündüğümüz zaman, burada duyu-deneyi tarafından sağlanan malzeme bulunmaz. Bilginin iki temel öğesinden biri olan deney, tecrübe öğesi metafizik alanında söz konusu olmadığı için, akıl burada antinomilere düşer. Öyleyse metafizik alanında bilimsel bilgi olanaklı değildir. Bununla birlikte, Kant görünüş-gerçeklik ya da fenomen-numen ayrımını insan varlığına uygulayarak, ahlak olanağını kurtarır.

 

Haftalık Seminer Dergisi; 637. Hafta      19 Kasım 2011      SÜLEYMAN KARAGÜLLE

Yay. Haz.: REŞAT NURİ EROL

www.akevler.org (0532) 246 68 92

 

 

 

 


2000 yılının başında FELSEFE veya KELAM
1-GİRİŞ
1873 Okunma
2-HAZIR BULDUĞU ORTAM BAĞLAMINDA GAZALİ VE FELSEFEYİ BİTİRMESİ
1944 Okunma
3-JEAN-JACQUES ROUSSOEU VE FELSEFE
1741 Okunma
4-SOKRAT VE ADİL DÜZEN
1824 Okunma
5-THALES VE ADİL DÜZEN
1800 Okunma
6-PARMENİDES-HERAKLİT VE ADİL DÜZEN
2143 Okunma
7-EFLATUN VE ADİL DÜZEN
1663 Okunma
8-ARİSTO VE ADİL DÜZEN
1861 Okunma
9-EPİKÜR-i(KIBRISLI)ZENON VE ADİL DÜZEN
2313 Okunma
10-PLOTİN VE ADİL DÜZEN
1887 Okunma
11-AUGUSTİNUS VE ADİL DÜZEN
1738 Okunma
12-SAİNT ANSELM VE ADİL DÜZEN
1696 Okunma
13-THOMAS VE ADİL DÜZEN
1640 Okunma
14-MEİSTER ECKHART VE ADİL DZEN
2239 Okunma
15-NİKOLAUS VE ADİL DÜZEN
1645 Okunma
16-DEKART VE ADİL DÜZEN
2343 Okunma
17-PASKAL VE ADİL DÜZEN
1753 Okunma
18-SPİNOZA VE ADİL DÜZEN
1779 Okunma
19-LEİBNİZ VE ADİL DÜZEN
1839 Okunma
20-VOLTER VE ADİL DÜZEN
3284 Okunma
21-JEAN LACQUES ROUSSEAU(ÖZEL) VE ADİL DÜZEN
1531 Okunma
22-DAVİD HUME VE ADİL DÜZEN
1601 Okunma
23-IMMANUEL KANT VE ADİL DÜZEN
1878 Okunma
24-JOHANN GOTTLİEB FİCHTE VE ADİL DÜZEN
4685 Okunma
25-FRİEDRİCH SCHELLİNG VE ADİL DÜZEN
1751 Okunma
26-GEORG WİLHELM FRİEDRİCH HEGEL VE ADİL DÜZEN
1746 Okunma
27-ARTHUR SCHOPENHAUER VE ADİL DÜZEN
2157 Okunma
28-SOREN AABYE KİERKEGAARTD VE ADİL DÜZEN
1954 Okunma
29-LUDWİG ANDREAS FEUERBACH VE ADİL DÜZEN
1721 Okunma
30-FRİEDRİCH WİLHELM NİETZSCHE VE ADİL DÜZEN
1712 Okunma
31-MARTİN HEİDEGGER VE ADİL DÜZEN
1613 Okunma
32-BERTRAND RUSSEL VE ADİL DÜZEN
1893 Okunma
33-LUDWİG JOSEF JOHANN WİTTGENSTEİN VE ADİL DÜZEN
1696 Okunma
34-KARL HEİNRİCH MARX VE ADİL DÜZEN
1949 Okunma
35-SONUÇ VE YENİ FELSEFEYE GİRİŞ
1605 Okunma
36-İSLAM FELSEFESİNE GİRİŞ 1
1570 Okunma
37-İSLAM FELSEFESİNE GİRİŞ 2
1531 Okunma
38-İSLAM FELSEFESİNE GİRİŞ 3
1544 Okunma
39-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 1
1665 Okunma
40-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 2
1590 Okunma
41-MODERN FELSEFEYEİRİŞ 3
1548 Okunma
42-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 4
1552 Okunma
43-modern felsefeye giriş 5
1424 Okunma
44-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 6
1533 Okunma
45-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 7
1647 Okunma
46-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 8
1447 Okunma
47-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 9
1439 Okunma
48-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 10
1539 Okunma
49-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 11
1614 Okunma
50-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 12
1464 Okunma
51-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 13
1552 Okunma
52-modern felsefeye giriş 14
1424 Okunma
53-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ 15
1431 Okunma
54-MODERN FELSEFEYE GİRİŞ-16
1617 Okunma
55-modern felsefeye giriş-17
1553 Okunma
56-modern felsefeye bgiriş-18
1388 Okunma
57-modern felsefeye giriş 19
1474 Okunma
58-modern felsefeye giriş 20
1457 Okunma