19 KASIM 2010 Yıl 1 Sayı 5

Adil Düzen Ekonomisi

Süleyman KARAGÜLLE

Merkezler:

İnsan birlikte çalışıp ayrı ayrı yaşayan varlıktır. İşyerinde çalışıp üretir, evde tüketip yaşar. Emekle maddi değerler üretilir. Bölüşme ise akdi değerlerle olur. Bunlar serbest akitle gerçekleşir.

Maddi Değerler:

Ev: Ürünlerin tüketildiği emeğin üretildiği yerdir. Ürünleri ambardan alır. Emekle çarşıya gider, artık emek şantiyeye gider.

Çarşı: Üretici emeğin nerelerde çalışacağı belirlenir. Çarşı emek pazarıdır. Kimin neyi nerede ne kadar üreteceği burada kararlaştırılır. Evden emek alır, piyasadan hammadde alır, Kooperatiften genel hizmet alır. İşyerinde imalat yapar.

Şantiye: Artıkemeğin değerlendirildiği yerdir. Çalışana iş bulma yeridir. Örneğin, kimin nerede nasıl bina yapacağına karar verir. Tapudan arsayı alır. Ambardan malzeme alır. Evden artıkemeği alır. Planlı arsada inşaat yapar.

İşyeri: İnşaattan aldığı ürünü ortak ambara, inşaattan aldığı taşınmazları tapu kaydına gönderir. Tapu inşaatta ambar yerine geçer.

Ambar: Üretilen mallar ortak ambara konur. Orada muhafaza edilir. Halkın ihtiyacı olan mallar evlere, üretim için gerekli hammaddeler çarşıya, inşaat için gerekli malzemeler şantiyeye gönderilir.

Döngü başlar.

Akdi Değerler:

Akdi değer, insanın beyninde ürettiği ve başkalarının da değer olarak kabul ettiği değerlerdir. Akitle ortaya çıkar. Maddi değerler akdi değerle değerlenir. Ekonomik hareket akdi değerler sayesinde gerçekleşir. Akdi değerler sayesinde kimlerin ne yapacakları kararı verilir. Akdi değerler sayesinde hangi malların kimler tarafından tüketileceğine karar verilmiş olur.

Para: Para çalışanlara çalışmaları karşılığı verilen bütün üretimdeki pay belgesidir. Çalışan onunla dünyadaki bütün ürünlere ortak olmuş olur. Buna ücret denir. Dört çeşit para vardır.

a) Buğday parası:
i. Halka kredi olarak dağıtılır.
ii. Tarım işletmelerine sipariş verirler.
iii. Tarım ürünlerine ücret olarak ödenir.
b) Demir parası:
i. Sanayide çalışanlara üründen pay ücreti verilir.
ii. Üretilen mal miktarına göre verilmiş olur.
c) Toprak Parası:
i. İnşaatta çalışanlara ücret olarak verilir.
d) Altın parası:
i. Değişik bucakların buğday paralarını,
ii. Değişik illerin demir paralarını,
iii. Değişik ülkelerin toprak paralarını verenlere karşı verilen paradır. Tüm emeklere karşı verilmiş olur.

Senet: Ambarlara teslim edilen mala karşı alınan belgedir. Bu belgeler, paraya dönüşür. Fiyat, malın emek cinsinden değeridir. Dört çeşit senet vardır.

1. Selem senedi: Tarımda sipariş senedidir. Parası ödenmiş sipariş verenlere verilir. Fiyatlar sipariş verirken belirlenmiş olur.
2. Mal Senedi: Sanayide imal edilmiş mallara karşılık verilir. Ücret, mal cinsinden belirlenir.
3. İşletme senedi: Taşınmazlar için çıkarılır.
4. Hisse Senedi: İnşaat karşılığı çıkarılır.

Kooperatif: Şeriat devletinde kamu görevini yönetim yüklenir. Ekonomik faaliyetleri kooperatifler yapar. Kamu görevinde görevliyi değiştirmek ancak ocağı, bucağı ili veya ülkeyi değiştirmekle olur. Özel hukukta hizmetliyi kişi istediği zaman değiştirir. Kamuda hicret demokrasisi, özelde biat demokrasisi vardır.

Paralar veya senetler kooperatiflerce çıkarılır, kredi olarak halka ve çalışanlara verilir. Sadece altın para kuyumculara altın bulundurma karşılığı verilir. Diğeri emek karşılığı çıkmış olur. Planlar kooperatifçe yapılır. Genel hizmet kooperatifçe yapılır.

Piyasa: Piyasada mağazalar ve borsalar vardır. Fiyatlar buralarda oluşur. Fiyatlar, mağazalarda senetlerle değerlenir, senetler kasalarda (borsada) paralarla değerlendirilir. Böylece tüm insanlar arasında iş bölümü içinde ortak üretim yapılır. Ortak ürün bölüşülür.
Piyasaya iş yerinden gelen mallar halka satılır. Yiyecek olur. Çarşıda hammadde olur. İnşaatta malzeme olur. Hâlen mağazalarda mallar alınıp satılmaktadır. Gelecekte sadece senetlerin alış ve satışları olacaktır. Ancak bucak pazarları kalacaktır. Standart olmayan mallar alınıp satılacaktır.

Dış Piyasa: İç piyasada daha çok emekle üretilen mallar dışarıya gönderilir, oralarda daha ucuz mal edilen dış piyasalardan alınacaktır. Akdi değerler tüccarlar, maddi değerler nakliye tarafından taşınacaktır. Tüccarlar sinir hücrelerinin, nakliye ise kan hücrelerinin görevini görürler.

İç içe Piyasalar: Tüm canlılar ancak aynı çevrede yaşayanlar arasında olmaktadır. Akdi değerler sayesinde tüm insanlık tek canlı olmuştur. Kişiler ocakların içindedir. Ocaklar bucakları, bucaklar illeri, iller ülkeleri ve ülkeler insanlık içinde çevre oluştururlar. Her çevrenin parası vardır. Buğday parası bucağın, demir para ilin, toprak para ülkenin, altın para insanlığın parasıdır. Piyasalar halkla doğrudan ilişkidedirler. Konularına göre farklı para ve farklı piyasa oluşur. Yoksa her yerde her piyasa vardır.

Kamu Görevi: Genel hizmet halka hizmet verir. Son söz hizmet alana aittir. Kamu görevi kamu adına yapılır. Görevlilere kayıtsız şartsız itaat edilir. Mağdur olanlar hakemlerin yanında haklarını ararlar. Hicret edenler, ancak yargı kararı ile verdikleri zararları ödemeye mahkûm edilir.

Ücret ve Fiyatlar.
1. a) Halka sipariş kredileri verilir. Yıllık ihtiyaçlarını tespit ederler. Bucak tüccarları ise pazarlık yaparlar. Fiyatlar böylece oluşur. Kredi halka verildiği için sermayenin yerini bilgi alır. Halk para vererek sipariş verir, esnaf tüccara sipariş verir. Tüccarlar işyerine sipariş verirler. Böylece Yılbaşında üretim planlanmış, ihtiyaçlar temin edilmiş olur. Fiyatlar devre başında oluştuğu için enflasyon etki etmez. İhracat ithalatla dengelenir. Aracı kârı asgariye iner.

b) İnşaatta sabit toprak parası almaktadır. Sanayide, tarımda ise serbest ücret almaktadır. Aldığı ücret fazla ise çarşıya gider oralarda çalışır. Aldığı ücret inşaatta fazla ise inşaata gider. Orada çalışır. Böylece inşaata yalnız artıkemek gider. Orada ücretler sabittir. Ayrıca toprak parasının değeri yüksekse refah vardır. Halk orada çalışacaktır. Düşükse kriz vardır, o zaman da üretimde çalışacaktır. Böylece evlerde alınacak kararlar halka bırakılmış olur. İstenen denge kendiliğinden kurulur.

2. a) Çarşıda tarım işletmelerinde sipariş alma kredisi işverene verilir. Daha çok aile işletmeleri vardır. Yılbaşında siparişleri alırlar. Yani mallarını peşin para ile baştan satmış olurlar. Bir çiftçinin ana ürünü vardır. Bunlar iki üç çeşittir. Çünkü her yerde her ürün yetişmez. Çiftçinin bir de yan ürünü vardır. Onu imkânlar sebebiyle yapar. Bunlar yan ürünler diyoruz. Her çiftçi ailenin yan ürünleri değişmez. Sadece ihtiyaca göre üretilir. Ana ürünler de ise tercihler yapılır. Bu da tüccar ile kendisi arasındaki pazarlıkla yılbaşında belirlenmiş olur.

b) Çarşıda sanayi ürünlerinde ise işçi kredisini getirir. Bir taraftan emek kredisini getirir, bir taraftan ise hammadde kredisini getirir. İşçi istediği yerde istediği işverende çalışır. Ücretini bankadan alır. Genel sigorta vardır. İşverene her hangi yük binmez. İşçi istediği saatlerini istediği işverende kullanır. Ürün ambarda stok edilir. Satılınca kredisini kapatır. Faizi yok, cebri icra yapılmaz. İşverenin çalıştırabileceği işçi sayısı bellidir. Mallar satılmadıkça bu çalıştırma kapasitesi düşmüş olur. Çabuk satılırsa işçi kapasitesi yükseltilir. Başka bir düzenleyicisi de şudur. Ülkede bir mal stoku çok olursa onun kredi değeri düşürülür. Böylece üretici o malı üretmektense başka malı üretmeyi tercih eder.

c) İnşaatta ücretler sabittir. Müteahhit resmi ücretle işçi bulur, istediği arsayı seçer ve inşaat yapar. Böylece resmi ücretle işçi daima iş bulabilmektedir. Bu, asgari ücret değildir. Herkese mesleki derece ile orantılı olarak verilmiş ücrettir. Müteahhitler arsaları kendileri seçerler ve inşaata başlarlar. İşçi ve malzeme parası çalıştırdığı işçi nispetinde kredi verilir. İnşaat bitince müteahhitlik payını alıp gider. Satışı komisyoncular yaparlar Müteahhidin işçi çalıştırma kapasitesi yaptığı inşaatların satılmasına göre yükseltilir ve düşürülür. İnşaattaki önceliği sağlamak istiyorsak müteahhit payını yükseltiriz.

d) Sanayide ve inşaatta fiyatlar ücretlerle oluşmaktadır. Maliyet esastır. Oysa ticarette arz ve talep kanunlarına göre fiyatlandırılmış olur. Bunun için serbest pazarlık vardır. Ne alıcı, ne satıcı ne de aracı baskı altında değildir. Faiz olmadığı cebri icra olmadığı için taraflar ancak fiyatları bulunca alır veya satarlar. Bunun dışında stoklara göre de fiyatlar tespit edilir. Tanzim mağazaları oluşturulur. Tanzim mağazaları tüm alışları ve satışları karşılarlar. Satanlar çok olursa fiyatları düşürürler. Alanlar çok olursa fiyatları yükseltirler. Tanzim mağazalarında kâr oranı belirlidir. Belirlenen bir kâr koyabilir. Böylece tanzim mağazalarının fiyatları tüm ülke fiyatlarının göstergesi olur. Kentlerdeki su kulelerine benzerler.

İş yerinde inşaat yapılır, imalat yapılır.
3. İşyerinde fiyatlar:
İşyerinde üretilen mallar ambarlara teslim edilir. Belge alınır. Belge teslim edilen malın kalitesini belirler. Taşınmazlar için ambar tapu kayıtlarıdır. Alınan belgeler üreticilerin eline verilir. Herkese kendi payı verilir. Halk bu belgeleri iki şekilde değerlendirir.

a. Kooperatife yani bankaya kredileşme amacı ile verilir. Her belgenin bir kredileşme değeri vardır. Onu bankaya mevduat olarak koyar ve o kadar kredi almayı istihkak eder. Kredileşme değerleri stoklara göre hesaplanır. Sonra yatırdığını çektiği gibi aynı değerde istediği malı aynı hacimde kredi olarak alabilir.

b. Belgeyi piyasaya götürüp istediği değerle istediğine satar. Belgeleri mübadele edilmiş olur. Belgeyi alanlar, belgeyi nakliyeye verirler. Nakliye belgeyi ambar verir. Ambardan aldığı malı evlere veya bakkallara teslim ederler. Böylece piyasada mal değil belge dolaşır. En az masrafla mal en çok muhtaç olanı bulmuş olur.

Yayına hazırlayan
Dr. Hasan Özket